CSRUBrytjkaKing J.1 PRZEDMOWA1 cf. Tłum. Толк. Ponieważ wielu starało się ułożyć opowiadanie o rzeczach, które się wśród nas dokonały,Как уже многие начали составлять повествования о совершенно известных между нами событиях,
(За?_а7.) Понeже ќбw мн0зи начaша чини1ти п0вэсть њ и3звёствованныхъ въ нaсъ вeщехъ,
1,1Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεπειδηπερ epeidēper CONJἐπειδήπερepeidēpersinceForasmuchπολλοι polloi A-NPMπολύςpolusmuchas manyεπεχειρησαν epecheirēsan V-AAI-3P G5656ἐπιχειρέωepicheireōto attempthave taken in handαναταξασθαι anataxasthai V-ADN G5664ἀνατάσσωanatassōto compileto set forth in orderδιηγησιν diēgēsin N-ASFδιήγησιςdiēgēsisnarrativea declarationπερι peri PREPπερίperiaboutofτων tōn T-GPNὁhothe/this/whoπεπληροφορημενων peplēroforēmenōn V-RPP-GPN G5772πληροφορέωplēroforeōto fulfillwhich are most surely believedεν en PREPἐνenin/on/amongamongημιν ēmin P-1DPἐγώegōI/weusπραγματων pragmatōn N-GPNπρᾶγμαpragmathingthose things2 cf. Tłum. Толк. jak nam podali ci, którzy się im od początku sami przypatrywali, i byli sługami słowa;как передали нам то бывшие с самого начала очевидцами и служителями Слова,
ћкоже предaша нaмъ, и5же и3спeрва самови1дцы и3 слуги6 бhвшіи словесE:
1,2Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαθως kathōs ADVκαθώςkathōsas/just asEven asπαρεδοσαν paredosan V-2AAI-3P G5627παραδίδωμιparadidōmito deliverthey deliveredημιν ēmin P-1DPἐγώegōI/wethem unto usοι oi T-NPMὁhothe/this/who, whichαπ ap PREPἀπόapofromfromαρχης archēs N-GSFἀρχήarchēbeginningthe beginningαυτοπται autoptai N-NPMαὐτόπτηςautoptēseyewitnesseyewitnessesκαι kai CONJκαίkaiand, andυπηρεται upēretai N-NPMὑπηρέτηςhupēretēsservantministersγενομενοι genomenoi V-2ADP-NPM G5637γίνομαιginomaito bewereτου tou T-GSMὁhothe/this/whoof the wordλογου logou N-GSMλόγοςlogoswordof the word3 cf. Tłum. Толк. postanowiłem i ja, zbadawszy wszystko dokładnie od początku, spisać ci po kolei, dostojny Teofilu, то рассудилось и мне, по тщательном исследовании всего сначала, по порядку описать тебе, достопочтенный Феофил,
и3зв0лисz и3 мнЁ послёдовавшу вhше вс‰ и3спhтнw, порsду писaти тебЁ, держaвный fе0філе,
1,3Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεδοξεν edoxen V-AAI-3S G5656δοκέωdokeōto thinkIt seemed goodκαμοι kamoi P-1DS-Kκἀγώkagōand Ito me alsoπαρηκολουθηκοτι parēkolouthēkoti V-RAP-DSM G5761παρακολουθέωparakoloutheōto follow, having hadανωθεν anōthen ADVἄνωθενanōthenfrom above/againfrom the very firstπασιν pasin A-DPNπᾶςpasallof all thingsακριβως akribōs ADVἀκριβῶςakribōsexactlyperfectκαθεξης kathexēs ADVκαθεξῆςkathexēsin orderin orderσοι soi P-2DSσύsuyouunto theeγραψαι grapsai V-AAN G5658γράφωgrafōto write, to writeκρατιστε kratiste A-VSM-Sκράτιστοςkratistosexcellent, most excellentθεοφιλε theofile N-VSMΘεόφιλοςtheofilosTheophilusTheophilus4 cf. Tłum. Толк. abyś poznał prawdę tych słów, których cię nauczono.чтобы ты узнал твердое основание того учения, в котором был наставлен.
да разумёеши, њ ни1хже научи1лсz є3си2 словесёхъ ўтверждeніе.
1,4Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVινα ina CONJἵναhinain order that/toThatεπιγνως epignōs V-2AAS-2S G5632ἐπιγινώσκωepiginōskōto come to knowthou mightest knowπερι peri PREPπερίperiaboutofων ōn R-GPMὅς, ἥhhos ēwhich, whereinκατηχηθης katēchēthēs V-API-2S G5681κατηχέωkatēcheōto instructthou hast been instructedλογων logōn N-GPMλόγοςlogoswordthose thingsτην tēn T-ASFὁhothe/this/whothe certaintyασφαλειαν asfaleian N-ASFἀσφάλειαasfaleiasecuritythe certainty ZAPOWIEDŹ NARODZENIA JANA CHRZCICIELA.5 cf. Tłum. Толк. Za dni Heroda, króla Judei, pewien kapłan, imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza, a żona jego z córek Aaronowych, a imię jej Elżbieta.Во дни Ирода, царя Иудейского, был священник из Авиевой чреды, именем Захария, и жена его из рода Ааронова, имя ей Елисавета.
(За?_в7.) Бhсть во дни6 и4рwда царS їудeйска, їерeй нёкій, и4менемъ захaріа, t дневнhz чреды2 ґвіaни: и3 женA є3гw2 t дщeрей ґарHновэхъ, и3 и4мz є4й є3лісавeть.
1,5Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito beThere wasεν en PREPἐνenin/on/amonginταις tais T-DPFὁhothe/this/whothe daysημεραις ēmerais N-DPFἡμέραhēmeradaythe daysηρωδου ērōdou N-GSMἩρώδηςhērōdēsHerodof Herodβασιλεως basileōs N-GSMβασιλεύςbasileusking, the kingτης tēs T-GSFὁhothe/this/who, the kingιουδαιας ioudaias N-GSFἸουδαίαioudaiaJudeaof Judæaιερευς iereus N-NSMἱερεύςhiereuspriestpriestτις tis X-NSMτιςtisone, a certainονοματι onomati N-DSNὄνομαonomanamenamedζαχαριας zacharias N-NSMΖαχαρίαςzachariasZechariahZachariasεξ ex PREPἐκekof/from, ofεφημεριας efēmerias N-GSFἐφημερίαefēmeriadivisionthe courseαβια abia N-PRIἈβιάabiaAbijahof Abiaκαι kai CONJκαίkaiand: andγυνη gunē N-NSFγυνήgunēwomanwifeαυτω autō P-DSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisεκ ek PREPἐκekof/fromofτων tōn T-GPFὁhothe/this/whoof Judæaθυγατερων thugaterōn N-GPFθυγάτηρthugatērdaughterthe daughtersααρων aarōn N-PRIἈαρώνaarōnAaronof Aaronκαι kai CONJκαίkaiand, andτο to T-NSNὁhothe/this/whowifeονομα onoma N-NSNὄνομαonomanamenameαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabeth6 cf. Tłum. Толк. Byli zaś oboje sprawiedliwi przed Bogiem, postępując według wszystkich przykazań i przepisów Pańskich bez przygany.Оба они были праведны пред Богом, поступая по всем заповедям и уставам Господним беспорочно.
Бёста же првdна џба пред8 бGомъ, ход‰ща во всёхъ зaповэдехъ и3 њправдaніихъ гDнихъ безпорHчна.
1,6Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVησαν ēsan V-IAI-3P G5707εἰμίeimito bethey wereδε de CONJδέdethenAndδικαιοι dikaioi A-NPMδίκαιοςdikaiosjustrighteousαμφοτεροι amfoteroi A-NPMἀμφότεροςamfoterosbothbothεναντιον enantion ADVἐναντίονenantionbefore[before]του tou T-GSMὁhothe/this/whoGodθεου theou N-GSMθεόςtheosGodGodπορευομενοι poreuomenoi V-PNP-NPM G5740πορεύωporeuōto go, walkingεν en PREPἐνenin/on/amonginπασαις pasais A-DPFπᾶςpasallallταις tais T-DPFὁhothe/this/whothe commandmentsεντολαις entolais N-DPFἐντολήentolēcommandmentthe commandmentsκαι kai CONJκαίkaiandandδικαιωμασιν dikaiōmasin N-DPNδικαίωμαdikaiōmarighteous actordinancesτου tou T-GSMὁhothe/this/whoof the Lordκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordof the Lordαμεμπτοι amemptoi A-NPMἄμεμπτοςamemptosblamelessblameless7 cf. Tłum. Толк. A nie mieli syna, bo Elżbieta była niepłodna, a byli już oboje podeszli w latach swoich.У них не было детей, ибо Елисавета была неплодна, и оба были уже в летах преклонных.
И# не бЁ и4ма чaда, понeже є3лісавeть бЁ непл0ды, и3 џба заматорBвша во днeхъ свои1хъ бёста.
1,7Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndουκ ouk PRT-Nοὐounonoην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito behadαυτοις autois P-DPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheyτεκνον teknon N-NSNτέκνονteknonchildchildκαθοτι kathoti ADVκαθότιkathotias/just as, because thatην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito bewasη] ē T-NSFὁhothe/this/whoελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabethστειρα steira N-NSFστεῖραsteirainfertilitybarrenκαι kai CONJκαίkaiand, andαμφοτεροι amfoteroi A-NPMἀμφότεροςamfoterosbothbothπροβεβηκοτες probebēkotes V-RAP-NPM G5761προβαίνωprobainōto advancewell strickenεν en PREPἐνenin/on/amonginταις tais T-DPFὁhothe/this/whoyearsημεραις ēmerais N-DPFἡμέραhēmeradayyearsαυτων autōn P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheyησαν ēsan V-IAI-3P G5707εἰμίeimito bewere8 cf. Tłum. Толк. I stało się, gdy sprawował urząd kapłański w porządku zmiany swojej przed Bogiem, według zwyczaju kapłaństwa padł los na niego, że miał kadzić,Однажды, когда он в порядке своей чреды служил пред Богом,
Бhсть же служaщу є3мY въ чинY чреды2 своеS пред8 бGомъ,
1,8Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito beit came to passδε de CONJδέdethenAndεν en PREPἐνenin/on/among, that whileτω tō T-DSNὁhothe/this/whoιερατευειν ierateuein V-PAN G5721ἱερατεύωhierateuōto serve as priestexecuted the priest's officeαυτον auton P-ASMαὐτόςautoshe/she/it/selfheεν en PREPἐνenin/on/amonginτη tē T-DSFὁhothe/this/whoGodταξει taxei N-DSFτάξιςtaxisorderthe orderτης tēs T-GSFὁhothe/this/whothe orderεφημεριας efēmerias N-GSFἐφημερίαefēmeriadivisioncourseαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfof hisεναντι enanti ADVἔναντιenantibeforebeforeτου tou T-GSMὁhothe/this/whocourseθεου theou N-GSMθεόςtheosGodGod9 cf. Tłum. Толк. wszedłszy do świątyni Pańskiej;по жребию, как обыкновенно было у священников, досталось ему войти в храм Господень для каждения,
по њбhчаю свzщeнничества ключи1сz є3мY покади1ти вшeдшу въ цeрковь гDню:
1,9Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκατα kata PREPκατάkataaccording toAccording toτο to T-ASNὁhothe/this/whoεθος ethos N-ASNἔθοςethoscustomthe customτης tēs T-GSFὁhothe/this/whothe customιερατειας ierateias N-GSFἱερατείαhierateiapriesthoodof the priest's officeελαχεν elachen V-2AAI-3S G5627λαγχάνωlanchanōto choose by lot, his lot wasτου tou T-GSNὁhothe/this/whoof the priest's officeθυμιασαι thumiasai V-AAN G5658θυμιάωthumiaōto burn incenseto burn incenseεισελθων eiselthōn V-2AAP-NSM G5631εἰσέρχομαιeiserchomaito enterwhen he wentεις eis PREPεἰςeistowardintoτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe templeναον naon N-ASMναόςnaostemplethe templeτου tou T-GSMὁhothe/this/whoof the Lordκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordof the Lord10 cf. Tłum. Толк. a całe mnóstwo ludu było zewnątrz, modląc się w czasie kadzenia.а всё множество народа молилось вне во время каждения,-
и3 всE мн0жество людjй бЁ моли1тву дёz внЁ, въ г0дъ fmміaма:
1,10Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndπαν pan A-NSNπᾶςpasallthe wholeτο to T-NSNὁhothe/this/whomultitudeπληθος plēthos N-NSNπλῆθοςplēthosmultitudemultitudeην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito bewereτου tou T-GSMὁhothe/this/whoof the peopleλαου laou N-GSMλαόςlaosa peopleof the peopleπροσευχομενον proseuchomenon V-PNP-NSN G5740προσεύχομαιproseuchomaito prayprayingεξω exō ADVἔξωexōout/outside(r)withoutτη tē T-DSFὁhothe/this/whoat the timeωρα ōra N-DSFὥραhōrahourat the timeτου tou T-GSNὁhothe/this/whoof incenseθυμιαματος thumiamatos N-GSNθυμίαμαthumiamaincenseof incense11 cf. Tłum. Толк. I ukazał mu się Anioł Pański, stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.тогда явился ему Ангел Господень, стоя по правую сторону жертвенника кадильного.
kви1сz же є3мY ѓгGлъ гDень, стоS њдеснyю nлтарS кади1льнагw:
1,11Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVωφθη ōfthē V-API-3S G5681ὁράωhoraōto seethere appearedδε de CONJδέdethenAndαυτω autō P-DSMαὐτόςautoshe/she/it/selfunto himαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelan angelκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordof the Lordεστως estōs V-RAP-NSM G5761ἵστημιhistēmito standstandingεκ ek PREPἐκekof/fromonδεξιων dexiōn A-GPNδεξιόςdexiosrightthe right sideτου tou T-GSNὁhothe/this/whoof the altarθυσιαστηριου thusiastēriou N-GSNθυσιαστήριονthusiastērionaltarof the altarτου tou T-GSNὁhothe/this/whoof incenseθυμιαματος thumiamatos N-GSNθυμίαμαthumiamaincenseof incense12 cf. Tłum. Толк. A ujrzawszy, zatrwożył się Zachariasz, i przypadła nań bojaźń.Захария, увидев его, смутился, и страх напал на него.
и3 смути1сz захaріа ви1дэвъ, и3 стрaхъ нападE нaнь.
1,12Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεταραχθη etarachthē V-API-3S G5681ταράσσωtarassōto trouble, he was troubledζαχαριας zacharias N-NSMΖαχαρίαςzachariasZechariahZachariasιδων idōn V-2AAP-NSM G5631ὁράωhoraōto seewhenκαι kai CONJκαίkaiand, andφοβος fobos N-NSMφόβοςfobosfearfearεπεπεσεν epepesen V-2AAI-3S G5627ἐπιπίπτωepipiptōto fall/press uponfellεπ ep PREPἐπίepiupon/to/againstuponαυτον auton P-ASMαὐτόςautoshe/she/it/selfhim13 cf. Tłum. Толк. I rzekł do niego Anioł: Nie bój się Zachariaszu, bo wysłuchana została prośba twoja i żona twoja Elżbieta urodzi ci syna, a nazwiesz imię jego Jan.Ангел же сказал ему: не бойся, Захария, ибо услышана молитва твоя, и жена твоя Елисавета родит тебе сына, и наречешь ему имя: Иоанн;
Речe же къ немY ѓгGлъ: не б0йсz, захaріе: занE ўслhшана бhсть моли1тва твоS, и3 женA твоS є3лісавeть роди1тъ сhна тебЁ, и3 наречeши и4мz є3мY їwaннъ:
1,13Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidδε de CONJδέdethenButπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoαυτον auton P-ASMαὐτόςautoshe/she/it/selfhimο o T-NSMὁhothe/this/whothe angelαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelthe angelμη mē PRT-Nμήmēnotnotφοβου fobou V-PNM-2S G5737φοβέωfobeōto fear, Fearζαχαρια zacharia N-VSMΖαχαρίαςzachariasZechariah, Zachariasδιοτι dioti CONJδιότιdiotibecause: forεισηκουσθη eisēkousthē V-API-3S G5681εἰσακούωeisakouōto listen tois heardη ē T-NSFὁhothe/this/whoprayerδεησις deēsis N-NSFδέησιςdeēsisprayerprayerσου sou P-2GSσύsuyoutheeκαι kai CONJκαίkaiand; andη ē T-NSFὁhothe/this/whowifeγυνη gunē N-NSFγυνήgunēwomanwifeσου sou P-2GSσύsuyouthyελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabethγεννησει gennēsei V-FAI-3S G5692γεννάωgennaōto begetshall bearυιον uion N-ASMυἱόςhuiossona sonσοι soi P-2DSσύsuyouthyκαι kai CONJκαίkaiand, andκαλεσεις kaleseis V-FAI-2S G5692καλέωkaleōto callthou shalt callτο to T-ASNὁhothe/this/whonameονομα onoma N-ASNὄνομαonomanamenameαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisιωαννην iōannēn N-ASMἸωάννηςiōannēsJohnJohn14 cf. Tłum. Толк. A ty będziesz miał wesele i radość i wielu będzie się radować z narodzenia jego.и будет тебе радость и веселие, и многие о рождении его возрадуются,
и3 бyдетъ тебЁ рaдость и3 весeліе, и3 мн0зи њ рождествЁ є3гw2 возрaдуютсz:
1,14Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito beshalt haveχαρα chara N-NSFχαράcharajoyjoyσοι soi P-2DSσύsuyouthouκαι kai CONJκαίkaiandandαγαλλιασις agalliasis N-NSFἀγαλλίασιςagalliasisjoygladnessκαι kai CONJκαίkaiand; andπολλοι polloi A-NPMπολύςpolusmuchmanyεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstatτη tē T-DSFὁhothe/this/whobirthγενεσει genesei N-DSFγένεσιςgenesisoriginbirthαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisχαρησονται charēsontai V-2FOI-3P G5690χαίρωchairōto rejoiceshall rejoice15 cf. Tłum. Толк. Albowiem będzie wielki przed Panem, i wina i sycery pić nie będzie, i będzie napełniony Duchem Świętym jeszcze w żywocie matki swojej.ибо он будет велик пред Господом; не будет пить вина и сикера, и Духа Святаго исполнится еще от чрева матери своей;
бyдетъ бо вeлій пред8 гDемъ: и3 вінA и3 сікeра не и4мать пи1ти, и3 д¦а с™aгw и3сп0лнитсz є3щE и3з8 чрeва мaтере своеS:
1,15Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito behe shall beγαρ gar CONJγάρgarforForμεγας megas A-NSMμέγαςmegasgreatgreatενωπιον enōpion ADVἐνώπιονenōpionbeforein the sight ofκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordthe Lordκαι kai CONJκαίkaiand, andοινον oinon N-ASMοἶνοςoinoswinewineκαι kai CONJκαίkaiandnorσικερα sikera N-OIσίκεραsikeraalcoholic drinkstrong drinkου ou PRT-Nοὐounoneitherμη mē PRT-Nμήmēnot.πιη piē V-2AAS-3S G5632πίνωpinōto drinkshall drinkκαι kai CONJκαίkaiand; andπνευματος pneumatos N-GSNπνεῦμαpneumaspirit/breathwithαγιου agiou A-GSNἅγιοςhagiosholythe Holyπλησθησεται plēsthēsetai V-FPI-3S G5701πλήθω, πίμπλημιplēthō pimplēmito fillhe shall be filledετι eti ADVἔτιetistill, evenεκ ek PREPἐκekof/fromfromκοιλιας koilias N-GSFκοιλίαkoiliabelly/womb/stomachwombμητρος mētros N-GSFμήτηρmētērmothermother'sαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis16 cf. Tłum. Толк. I nawróci wielu synów izraelskich do Pana Boga ich;и многих из сынов Израилевых обратит к Господу Богу их;
и3 мн0гихъ t сынHвъ ї}левыхъ њбрати1тъ ко гDу бGу и4хъ:
1,16Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndπολλους pollous A-APMπολύςpolusmuchmanyτων tōn T-GPMὁhothe/this/whoof the childrenυιων uiōn N-GPMυἱόςhuiossonof the childrenισραηλ israēl N-PRIἸσραήλisraēlIsraelof Israelεπιστρεψει epistrepsei V-FAI-3S G5692ἐπιστρέφωepistrefōto turnshall he turnεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againsttoκυριον kurion N-ASMκύριοςkurioslordthe Lordτον ton T-ASMὁhothe/this/whoGodθεον theon N-ASMθεόςtheosGodGodαυτων autōn P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheir17 cf. Tłum. Толк. a sam pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliaszowej, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a niedowiarków ku roztropności sprawiedliwych, by zgotować Panu lud doskonały.и предъидет пред Ним в духе и силе Илии, чтобы возвратить сердца отцов детям, и непокоривым образ мыслей праведников, дабы представить Господу народ приготовленный.
и3 т0й пред8и1детъ пред8 ни1мъ дyхомъ и3 си1лою и3ліин0ю, њбрати1ти сердцA nтцє1мъ на ч†да, и3 проти6вныz въ мyдрости првdныхъ, ўгот0вати гDеви лю1ди совершє1ны.
1,17Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndαυτος autos P-NSMαὐτόςautoshe/she/it/selfheπροελευσεται proeleusetai V-FDI-3S G5695προέρχομαιproerchomaito go beforeshall goενωπιον enōpion ADVἐνώπιονenōpionbeforebeforeαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhimεν en PREPἐνenin/on/amonginπνευματι pneumati N-DSNπνεῦμαpneumaspirit/breaththe spiritκαι kai CONJκαίkaiandandδυναμει dunamei N-DSFδύναμιςdunamispowerpowerηλιου ēliou N-GSMἩλίαςhēliasElijahof Eliasεπιστρεψαι epistrepsai V-AAN G5658ἐπιστρέφωepistrefōto turn, to turnκαρδιας kardias N-APFκαρδίαkardiaheartthe heartsπατερων paterōn N-GPMπατήρpatērfatherof the fathersεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againsttoτεκνα tekna N-APNτέκνονteknonchildthe childrenκαι kai CONJκαίkaiand, andαπειθεις apeitheis A-APMἀπειθήςapeithēsdisobedientthe disobedientεν en PREPἐνenin/on/amongtoφρονησει fronēsei N-DSFφρόνησιςfronēsisunderstandingthe wisdomδικαιων dikaiōn A-GPMδίκαιοςdikaiosjustof the justετοιμασαι etoimasai V-AAN G5658ἑτοιμάζωhetoimazōto make ready; to make readyκυριω kuriō N-DSMκύριοςkurioslordfor the Lordλαον laon N-ASMλαόςlaosa peoplea peopleκατεσκευασμενον kateskeuasmenon V-RPP-ASM G5772κατασκευάζωkataskeuazōto prepareprepared18 cf. Tłum. Толк. I rzekł Zachariasz do Anioła: Skądże to poznam, bo ja jestem stary, i żona moja podeszła w latach swoich?И сказал Захария Ангелу: по чему я узнаю это? ибо я стар, и жена моя в летах преклонных.
И# речE захaріа ко ѓгGлу: по чесомY разумёю сіE; ѓзъ бо є4смь стaръ, и3 женA моS заматорёвши во днeхъ свои1хъ.
1,18Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidζαχαριας zacharias N-NSMΖαχαρίαςzachariasZechariahZachariasπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe angelαγγελον angelon N-ASMἄγγελοςangelosangelthe angelκατα kata PREPκατάkataaccording to, Wherebyτι ti I-ASNτίςtiswhich?γνωσομαι gnōsomai V-FDI-1S G5695γινώσκωginōskōto knowshall I knowτουτο touto D-ASNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]εγω egō P-1NSἐγώegōI/weIγαρ gar CONJγάρgarfor? forειμι eimi V-PAI-1S G5719εἰμίeimito beamπρεσβυτης presbutēs N-NSMπρεσβύτηςpresbutēsold manan old manκαι kai CONJκαίkaiand, andη ē T-NSFὁhothe/this/whowifeγυνη gunē N-NSFγυνήgunēwomanwifeμου mou P-1GSἐγώegōI/wemyπροβεβηκυια probebēkuia V-RAP-NSF G5761προβαίνωprobainōto advancewell strickenεν en PREPἐνenin/on/amonginταις tais T-DPFὁhothe/this/whoyearsημεραις ēmerais N-DPFἡμέραhēmeradayyearsαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/self19 cf. Tłum. Толк. A odpowiadając Anioł, rzekł mu: Jam jest Gabriel, który stoję przed Bogiem, a jestem posłany, aby mówić do ciebie, i tę dobrą nowinę tobie zwiastować.Ангел сказал ему в ответ: я Гавриил, предстоящий пред Богом, и послан говорить с тобою и благовестить тебе сие;
И# tвэщaвъ ѓгGлъ речE є3мY: ѓзъ є4смь гавріи1лъ предстоsй пред8 бGомъ, и3 п0сланъ є4смь глаг0лати къ тебЁ и3 бlговэсти1ти тебЁ сі‰:
1,19Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndαποκριθεις apokritheis V-AOP-NSM G5679ἀποκρίνωapokrinōto answeransweringο o T-NSMὁhothe/this/whothe angelαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelthe angelειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidαυτω autō P-DSMαὐτόςautoshe/she/it/selfunto himεγω egō P-1NSἐγώegōI/we, Iειμι eimi V-PAI-1S G5719εἰμίeimito beamγαβριηλ gabriēl N-PRIΓαβριήλgabriēlGabrielGabrielο o T-NSMὁhothe/this/who, thatπαρεστηκως parestēkōs V-RAP-NSM G5761παρίστημιparistēmito stand bystandενωπιον enōpion ADVἐνώπιονenōpionbeforein the presenceτου tou T-GSMὁhothe/this/whoof Godθεου theou N-GSMθεόςtheosGodof Godκαι kai CONJκαίkaiand; andαπεσταλην apestalēn V-2API-1S G5648ἀποστέλλωapostellōto sendam sentλαλησαι lalēsai V-AAN G5658λαλέωlaleōto speakto speakπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoσε se P-2ASσύsuyoutheeκαι kai CONJκαίkaiand, andευαγγελισασθαι euangelisasthai V-AMN G5670εὐαγγελίζομαιeuangelizomaito speak good newsto shewσοι soi P-2DSσύsuyoutheeταυτα tauta D-APNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]20 cf. Tłum. Толк. A oto będziesz milczący, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, którego się to stanie, dlatego żeś nie uwierzył słowom moim, które wypełnią się czasu swego.и вот, ты будешь молчать и не будешь иметь возможности говорить до того дня, как это сбудется, за то, что ты не поверил словам моим, которые сбудутся в свое время.
и3 сE, бyдеши молчS и3 не могjй проглаг0лати, до негHже днE бyдутъ сі‰: занE не вёровалъ є3си2 словесє1мъ мои6мъ, ±же сбyдутсz во врeмz своE.
1,20Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndιδου idou V-2AMM-2S G5640ὁράωhoraōto see, beholdεση esē V-FDI-2S G5695εἰμίeimito be, thou shalt beσιωπων siōpōn V-PAP-NSM G5723σιωπάωsiōpaōbe quietdumbκαι kai CONJκαίkaiand, andμη mē PRT-Nμήmēnotnotδυναμενος dunamenos V-PNP-NSM G5740δύναμαιdunamaibe ableableλαλησαι lalēsai V-AAN G5658λαλέωlaleōto speakto speakαχρι achri ADVἄχριachriuntil, untilης ēs R-GSFὅς, ἥhhos ēwhichthatημερας ēmeras N-GSFἡμέραhēmeradaythe dayγενηται genētai V-2ADS-3S G5638γίνομαιginomaito beshall be performedταυτα tauta D-NPNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]ανθ anth PREPἀντίantifor, becauseων ōn R-GPMὅς, ἥhhos ēwhich.ουκ ouk PRT-Nοὐounonotεπιστευσας episteusas V-AAI-2S G5656πιστεύωpisteuōto trust (in)thou believestτοις tois T-DPMὁhothe/this/whowordsλογοις logois N-DPMλόγοςlogoswordwordsμου mou P-1GSἐγώegōI/wemyοιτινες oitines R-NPMὅστιςhostiswho/which, whichπληρωθησονται plērōthēsontai V-FPI-3P G5701πληρόωplēroōto fulfillshall be fulfilledεις eis PREPεἰςeistowardinτον ton T-ASMὁhothe/this/whoseasonκαιρον kairon N-ASMκαιρόςkairostime/right timeseasonαυτων autōn P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheir21 cf. Tłum. Толк. A lud oczekiwał Zachariasza, i dziwili się, że tak długo przebywał w świątyni.Между тем народ ожидал Захарию и дивился, что он медлит в храме.
И# бёша лю1діе ждyще захaрію: и3 чудsхусz коснsщу є3мY въ цeркви.
1,21Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito be[to be]ο o T-NSMὁhothe/this/whoλαος laos N-NSMλαόςlaosa peoplethe peopleπροσδοκων prosdokōn V-PAP-NSM G5723προσδοκάωprosdokaōto look forwaitedτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe peopleζαχαριαν zacharian N-ASMΖαχαρίαςzachariasZechariahfor Zachariasκαι kai CONJκαίkaiand, andεθαυμαζον ethaumazon V-IAI-3P G5707θαυμάζωthaumazōto marvelmarvelledεν en PREPἐνenin/on/amongthatτω tō T-DSNὁhothe/this/whofor Zachariasχρονιζειν chronizein V-PAN G5721χρονίζωchronizōto delaytarried so longεν en PREPἐνenin/on/amonginτω tō T-DSMὁhothe/this/whothe templeναω naō N-DSMναόςnaostemplethe templeαυτον auton P-ASMαὐτόςautoshe/she/it/selfhe22 cf. Tłum. Толк. Wyszedłszy zaś, nie mógł do nich mówić; i poznali, że miał w świątyni widzenie: A on dawał im znaki, i został niemy.Он же, выйдя, не мог говорить к ним; и они поняли, что он видел видение в храме; и он объяснялся с ними знаками, и оставался нем.
И#зшeдъ же не можaше глаг0лати къ ни6мъ: и3 разумёша, ћкw видёніе ви1дэ въ цeркви: и3 т0й бЁ помавaz и5мъ, и3 пребывaше нёмъ.
1,22Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεξελθων exelthōn V-2AAP-NSM G5631ἐξέρχομαιexerchomaito go outwhen he came outδε de CONJδέdethenAndουκ ouk PRT-Nοὐounonotεδυνατο edunato V-INI-3S G5711δύναμαιdunamaibe able, he couldλαλησαι lalēsai V-AAN G5658λαλέωlaleōto speakspeakαυτοις autois P-DPMαὐτόςautoshe/she/it/selfunto themκαι kai CONJκαίkaiand: andεπεγνωσαν epegnōsan V-2AAI-3P G5627ἐπιγινώσκωepiginōskōto come to knowthey perceivedοτι oti CONJὅτιhotithat/sincethatοπτασιαν optasian N-ASFὀπτασίαoptasiavisiona visionεωρακεν eōraken V-RAI-3S-ATT G5758ὁράωhoraōto seehe had seenεν en PREPἐνenin/on/amonginτω tō T-DSMὁhothe/this/whothe templeναω naō N-DSMναόςnaostemplethe templeκαι kai CONJκαίkaiand: forαυτος autos P-NSMαὐτόςautoshe/she/it/selfheην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito be.διανευων dianeuōn V-PAP-NSM G5723διανεύωdianeuōto signifybeckonedαυτοις autois P-DPMαὐτόςautoshe/she/it/selfunto themκαι kai CONJκαίkaiand, andδιεμενεν diemenen V-IAI-3S G5707διαμένωdiamenōto remainremainedκωφος kōfos A-NSMκωφόςkōfosdeaf/mutespeechless23 cf. Tłum. Толк. I stało się, gdy się wypełniły dni urzędu jego, odszedł do domu swego.А когда окончились дни службы его, возвратился в дом свой.
И# бhсть ћкw и3сп0лнишасz днjе слyжбы є3гw2, и4де въ д0мъ св0й.
1,23Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito beit came to passως ōs ADVὡςhōswhich/how, that, as soon asεπλησθησαν eplēsthēsan V-API-3P G5681πλήθω, πίμπλημιplēthō pimplēmito fillwere accomplishedαι ai T-NPFὁhothe/this/whothe daysημεραι ēmerai N-NPFἡμέραhēmeradaythe daysτης tēs T-GSFὁhothe/this/whoofλειτουργιας leitourgias N-GSFλειτουργίαleitourgiaministryofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisαπηλθεν apēlthen V-2AAI-3S G5627ἀπέρχομαιaperchomaito go away, he departedεις eis PREPεἰςeistowardtoτον ton T-ASMὁhothe/this/whohouseοικον oikon N-ASMοἶκοςoikoshousehouseαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis own24 cf. Tłum. Толк. A po tych dniach poczęła Elżbieta, żona jego, i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówiąc:После сих дней зачала Елисавета, жена его, и таилась пять месяцев и говорила:
(За?_г7.) По си1хъ же днeхъ зачaтъ є3лісавeть женA є3гw2, и3 таsшесz мцcъ пsть, глаг0лющи:
1,24Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVμετα meta PREPμετάmetawith/afterafterδε de CONJδέdethenAndταυτας tautas D-APFοὗτοςhoutosthis/he/she/itthoseτας tas T-APFὁhothe/this/whodaysημερας ēmeras N-APFἡμέραhēmeradaydaysσυνελαβεν sunelaben V-2AAI-3S G5627συλλαμβάνωsullambanōto seize/conceive/helpconceivedελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabethη ē T-NSFὁhothe/this/whowifeγυνη gunē N-NSFγυνήgunēwomanwifeαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisκαι kai CONJκαίkaiand, andπεριεκρυβεν periekruben V-IAI-3S G5707περικρύπτωperikruptōto hidehidεαυτην eautēn F-3ASFἑαυτοῦheautoumy/your/him-selfherselfμηνας mēnas N-APMμήνmēnmonthmonthsπεντε pente A-NUIπέντεpentefivefiveλεγουσα legousa V-PAP-NSF G5723λέγωlegōto speak, saying25 cf. Tłum. Толк. Że mi tak Pan uczynił w czasie, w którym wejrzał, aby zdjąć hańbę moją wśród ludzi.так сотворил мне Господь во дни сии, в которые призрел на меня, чтобы снять с меня поношение между людьми.
ћкw тaкw мнЁ сотвори2 гDь во дни6, въ нsже призрЁ tsти поношeніе моE въ человёцэхъ.
1,25Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοτι oti CONJὅτιhotithat/sinceουτως outōs ADVοὕτω, οὕτωςhhoutō outōsthus(-ly)Thusμοι moi P-1DSἐγώegōI/wewith meπεποιηκεν pepoiēken V-RAI-3S G5758ποιέωpoieōto do/makehathκυριος kurios N-NSMκύριοςkurioslordthe Lordεν en PREPἐνenin/on/amonginημεραις ēmerais N-DPFἡμέραhēmeradaythe daysαις ais R-DPFὅς, ἥhhos ēwhichwhereinεπειδεν epeiden V-2AAI-3S G5627ἐπεῖδονepeidonto look uponhe looked onαφελειν afelein V-2AAN G5629ἀφαιρέωafaireōto remove, to take awayονειδος oneidos N-ASNὄνειδοςoneidosdisgracereproachμου mou P-1GSἐγώegōI/wemyεν en PREPἐνenin/on/amongamongανθρωποις anthrōpois N-DPMἄνθρωποςanthrōposa humanmen ZWIASTOWANIE MARYI. 26 cf. Tłum. Толк. W szóstym zaś miesiącu posłany został od Boga Anioł Gabriel do miasta galilejskiego Był, któremu imię Nazaret,В шестой же месяц послан был Ангел Гавриил от Бога в город Галилейский, называемый Назарет,
Въ мцcъ же шестhй п0сланъ бhсть ѓгGлъ гавріи1лъ t бGа во грaдъ галілeйскій, є3мyже и4мz назарeтъ,
1,26Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεν en PREPἐνenin/on/amonginδε de CONJδέdethenAndτω tō T-DSMὁhothe/this/whoμηνι mēni N-DSMμήνmēnmonthmonthτω tō T-DSMὁhothe/this/whomonthεκτω ektō A-DSMἕκτοςhektossixththe sixthαπεσταλη apestalē V-2API-3S G5648ἀποστέλλωapostellōto sendwas sentο o T-NSMὁhothe/this/whothe angelαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelthe angelγαβριηλ gabriēl N-PRIΓαβριήλgabriēlGabrielGabrielαπο apo PREPἀπόapofrom[from]του tou T-GSMὁhothe/this/whoGodθεου theou N-GSMθεόςtheosGodGodεις eis PREPεἰςeistowarduntoπολιν polin N-ASFπόλιςpoliscitya cityτης tēs T-GSFὁhothe/this/whoof Galileeγαλιλαιας galilaias N-GSFΓαλιλαίαgalilaiaGalileeof Galileeη ē R-DSFὅς, ἥhhos ēwhichονομα onoma N-NSNὄνομαonomaname, namedναζαρετ nazaret N-PRIΝαζαρέθ, Ναζαράnazareth nazaraNazarethNazareth27 cf. Tłum. Толк. do panny poślubionej mężowi, któremu imię było Józef, z domu Dawidowego, a imię panny Maryja.к Деве, обрученной мужу, именем Иосифу, из дома Давидова; имя же Деве: Мария.
къ дв7э њбручeннэй мyжеви, є3мyже и4мz їHсифъ, t д0му дв7дова: и3 и4мz дв7э мRіaмь.
1,27Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVπρος pros PREPπρόςprosto/withToπαρθενον parthenon N-ASFπαρθένοςparthenosvirgina virginεμνηστευμενην emnēsteumenēn V-RPP-ASF G5772μνηστεύωmnēsteuōto betrothespousedανδρι andri N-DSMἀνήρanērmanto a manω ō R-DSMὅς, ἥhhos ēwhichwhoseονομα onoma N-NSNὄνομαonomanamename wasιωσηφ iōsēf N-PRIἸωσήφiōsēfJosephJosephεξ ex PREPἐκekof/from, ofοικου oikou N-GSMοἶκοςoikoshousethe houseδαυιδ dauid N-PRIΔαυείδ, Δαυίδ, Δαβίδdaueid dauid dabidDavidof Davidκαι kai CONJκαίkaiand; andτο to T-NSNὁhothe/this/whothe virgin'sονομα onoma N-NSNὄνομαonomanamenameτης tēs T-GSFὁhothe/this/whonameπαρθενου parthenou N-GSFπαρθένοςparthenosvirginthe virgin'sμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMaryMary28 cf. Tłum. Толк. I wszedłszy Anioł do niej, rzekł: Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z tobą, błogosławionaś ty między niewiastami.Ангел, войдя к Ней, сказал: радуйся, Благодатная! Господь с Тобою; благословенна Ты между женами.
И# вшeдъ къ нeй ѓгGлъ речE: рaдуйсz, блгdтнаz: гDь съ тоб0ю: блгcвeна ты2 въ женaхъ.
1,28Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεισελθων eiselthōn V-2AAP-NSM G5631εἰσέρχομαιeiserchomaito entercame inπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoαυτην autēn P-ASFαὐτόςautoshe/she/it/selfherειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speak, and saidχαιρε chaire V-PAM-2S G5720χαίρωchairōto rejoice, Hailκεχαριτωμενη kecharitōmenē V-RPP-NSF G5772χαριτόωcharitoōto favor, highly favouredο o T-NSMὁhothe/this/whothe angelκυριος kurios N-NSMκύριοςkurioslord, the Lordμετα meta PREPμετάmetawith/afterwithσου sou P-2GSσύsuyouthou29 cf. Tłum. Толк. A ona, gdy usłyszała, zatrwożyła się na mowę jego, i myślała, jakie by to było pozdrowienie.Она же, увидев его, смутилась от слов его и размышляла, что бы это было за приветствие.
Nнa же ви1дэвши смути1сz њ словеси2 є3гw2 и3 помышлsше, каково2 бyдетъ цэловaніе сіE.
1,29Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVη ē T-NSFὁhothe/this/whoδε de CONJδέdethenAndεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstatτω tō T-DSMὁhothe/this/whosayingλογω logō N-DSMλόγοςlogoswordsayingδιεταραχθη dietarachthē V-API-3S G5681διαταράσσωdiatarassōto trouble, she was troubledκαι kai CONJκαίkaiand, andδιελογιζετο dielogizeto V-INI-3S G5711διαλογίζομαιdialogizomaito reasoncast in her mindποταπος potapos A-NSMποταπόςpotaposof what kind?what manner ofειη eiē V-PAO-3S G5722εἰμίeimito beshould beο o T-NSMὁhothe/this/whosalutationασπασμος aspasmos N-NSMἀσπασμόςaspasmossalutationsalutationουτος outos D-NSMοὗτοςhoutosthis/he/she/itthis30 cf. Tłum. Толк. I rzekł jej Anioł: Nie bój się Maryjo, albowiem znalazłaś łaskę u Boga!И сказал Ей Ангел: не бойся, Мария, ибо Ты обрела благодать у Бога;
И# речE ѓгGлъ є4й: не б0йсz, мRіaмь: њбрэлa бо є3си2 блгdть ў бGа.
1,30Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidο o T-NSMὁhothe/this/whothe angelαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelthe angelαυτη autē P-DSFαὐτόςautoshe/she/it/selfunto herμη mē PRT-Nμήmēnotnotφοβου fobou V-PNM-2S G5737φοβέωfobeōto fear, Fearμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMary, Maryευρες eures V-2AAI-2S G5627εὑρίσκωheuriskōto find/meetthou hast foundγαρ gar CONJγάρgarfor: forχαριν charin N-ASFχάριςcharisgracefavourπαρα para PREPπαράparafrom/with/besidewithτω tō T-DSMὁhothe/this/whoGodθεω theō N-DSMθεόςtheosGodGod31 cf. Tłum. Толк. Oto poczniesz w łonie, i porodzisz syna, a nazwiesz imię jego Jezus. и вот, зачнешь во чреве, и родишь Сына, и наречешь Ему имя: Иисус.
И# сE зачнeши во чрeвэ, и3 роди1ши сн7а, и3 наречeши и4мz є3мY ї}съ:
1,31Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndιδου idou V-2AMM-2S G5640ὁράωhoraōto see, beholdσυλλημψη sullēmpsē V-FDI-2S G5695συλλαμβάνωsullambanōto seize/conceive/help, thou shalt conceiveεν en PREPἐνenin/on/amonginγαστρι gastri N-DSFγαστήρgastērbellythy wombκαι kai CONJκαίkaiand, andτεξη texē V-FDI-2S G5695τίκτωtiktōto give birth tobring forthυιον uion N-ASMυἱόςhuiossona sonκαι kai CONJκαίkaiand, andκαλεσεις kaleseis V-FAI-2S G5692καλέωkaleōto callshalt callτο to T-ASNὁhothe/this/whonameονομα onoma N-ASNὄνομαonomanamenameαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisιησουν iēsoun N-ASMἸησοῦςiēsousJesus/JoshuaJESUS32 cf. Tłum. Толк. Ten będzie wielki, a będzie zwany Synem Najwyższego. I da mu Pan Bóg stolicę Dawida, ojca jego, i będzie królował w domu Jakubowym na wieki, Он будет велик и наречется Сыном Всевышнего, и даст Ему Господь Бог престол Давида, отца Его;
сeй бyдетъ вeлій, и3 сн7ъ вhшнzгw наречeтсz: и3 дaстъ є3мY гDь бGъ пrт0лъ дв7да nтцA є3гw2:
1,32Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVουτος outos D-NSMοὗτοςhoutosthis/he/she/itHeεσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito beshall beμεγας megas A-NSMμέγαςmegasgreatgreatκαι kai CONJκαίkaiand, andυιος uios N-NSMυἱόςhuiossonthe Sonυψιστου upsistou A-GSM-Sὕψιστοςhupsistoshighestof the Highestκληθησεται klēthēsetai V-FPI-3S G5701καλέωkaleōto callshall be calledκαι kai CONJκαίkaiand: andδωσει dōsei V-FAI-3S G5692δίδωμιdidōmito giveshall giveαυτω autō P-DSMαὐτόςautoshe/she/it/selfunto himκυριος kurios N-NSMκύριοςkurioslordthe Lordο o T-NSMὁhothe/this/whoGodθεος theos N-NSMθεόςtheosGodGodτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe throneθρονον thronon N-ASMθρόνοςthronosthronethe throneδαυιδ dauid N-PRIΔαυείδ, Δαυίδ, Δαβίδdaueid dauid dabidDavidDavidτου tou T-GSMὁhothe/this/whoofπατρος patros N-GSMπατήρpatērfatherofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis33 cf. Tłum. Толк. a królestwu jego nie będzie końca.и будет царствовать над домом Иакова во веки, и Царству Его не будет конца.
и3 воцRи1тсz въ домY їaкwвли во вёки, и3 цrтвію є3гw2 не бyдетъ концA.
1,33Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndβασιλευσει basileusei V-FAI-3S G5692βασιλεύωbasileuōto reignhe shall reignεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstoverτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe houseοικον oikon N-ASMοἶκοςoikoshousethe houseιακωβ iakōb N-PRIἸακώβiakōbJacobof Jacobεις eis PREPεἰςeistowardforτους tous T-APMὁhothe/this/whoeverαιωνας aiōnas N-APMαἰώνaiōnan ageeverκαι kai CONJκαίkaiand; andτης tēs T-GSFὁhothe/this/whoofβασιλειας basileias N-GSFβασιλείαbasileiakingdomofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisουκ ouk PRT-Nοὐounonoεσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito bethere shall beτελος telos N-NSNτέλοςtelosgoal/taxend34 cf. Tłum. Толк. Maryja zaś rzekła do Anioła: Jakże się to stanie, gdyż męża nie znam?Мария же сказала Ангелу: как будет это, когда Я мужа не знаю?
Речe же мRіaмь ко ѓгGлу: кaкw бyдетъ сіE, и3дёже мyжа не знaю;
1,34Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidδε de CONJδέdethenThenμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMaryMaryπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe angelαγγελον angelon N-ASMἄγγελοςangelosangelthe angelπως pōs ADV-Iπωςpōshow, Howεσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito beshallτουτο touto D-NSNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]επει epei CONJἐπείepeisince, seeingανδρα andra N-ASMἀνήρanērmana manου ou PRT-Nοὐounonotγινωσκω ginōskō V-PAI-1S G5719γινώσκωginōskōto knowI know35 cf. Tłum. Толк. A odpowiadając Anioł, rzekł jej: Duch Święty zstąpi na cię, a moc Najwyższego zacieni cię. Przeto i to, co się z ciebie narodzi Święte, będzie nazwane Synem Bożym.Ангел сказал Ей в ответ: Дух Святый найдет на Тебя, и сила Всевышнего осенит Тебя; посему и рождаемое Святое наречется Сыном Божиим.
И# tвэщaвъ ѓгGлъ речE є4й: д¦ъ с™hй нaйдетъ на тS, и3 си1ла вhшнzгw њсэни1тъ тS: тёмже и3 раждaемое с™о наречeтсz сн7ъ б9ій:
1,35Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndαποκριθεις apokritheis V-AOP-NSM G5679ἀποκρίνωapokrinōto answeransweredο o T-NSMὁhothe/this/whoαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelthe angelειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speakand saidαυτη autē P-DSFαὐτόςautoshe/she/it/selfunto herπνευμα pneuma N-NSNπνεῦμαpneumaspirit/breathGhostαγιον agion A-NSNἅγιοςhagiosholy, The Holyεπελευσεται epeleusetai V-FDI-3S G5695ἐπέρχομαιeperchomaito arrive/invadeshall comeεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstuponσε se P-2ASσύsuyoutheeκαι kai CONJκαίkaiand, andδυναμις dunamis N-NSFδύναμιςdunamispowerthe powerυψιστου upsistou A-GSM-Sὕψιστοςhupsistoshighestof the Highestεπισκιασει episkiasei V-FAI-3S G5692ἐπισκιάζωepiskiazōto overshadowshall overshadowσοι soi P-2DSσύsuyoutheeδιο dio CONJδιόdiotherefore: thereforeκαι kai CONJκαίkaiandalsoτο to T-NSNὁhothe/this/whothe angelγεννωμενον gennōmenon V-PPP-NSN G5746γεννάωgennaōto begetwhich shall be born of theeαγιον agion A-NSNἅγιοςhagiosholythat holy thingκληθησεται klēthēsetai V-FPI-3S G5701καλέωkaleōto callshall be calledυιος uios N-NSMυἱόςhuiossonthe Sonθεου theou N-GSMθεόςtheosGodof God36 cf. Tłum. Толк. I oto Elżbieta, krewna twoja, i ona poczęła syna w starości swojej, a ten miesiąc szósty jest tej, którą zowią niepłodną.Вот и Елисавета, родственница Твоя, называемая неплодною, и она зачала сына в старости своей, и ей уже шестой месяц,
и3 сE, є3лісавeть ю4жика твоS, и3 тA зачaтъ сhна въ стaрости своeй: и3 сeй мцcъ шестhй є4сть є4й нарицaемэй непл0ды:
1,36Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndιδου idou V-2AMM-2S G5640ὁράωhoraōto see, beholdελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabethη ē T-NSFὁhothe/this/whoσυγγενις sungenis N-NSFσυγγενήςsungenēskindredcousinσου sou P-2GSσύsuyou, thyκαι kai CONJκαίkaiandalsoαυτη autē P-NSFαὐτόςautoshe/she/it/self, sheσυνειληφεν suneilēfen V-2RAI-3S G5754συλλαμβάνωsullambanōto seize/conceive/helphathυιον uion N-ASMυἱόςhuiossona sonεν en PREPἐνenin/on/amonginγηρει gērei N-DSNγῆραςgērasold ageold ageαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherκαι kai CONJκαίkaiand: andουτος outos D-NSMοὗτοςhoutosthis/he/she/itthisμην mēn N-NSMμήνmēnmonthmonthεκτος ektos A-NSMἕκτοςhektossixththe sixthεστιν estin V-PAI-3S G5719εἰμίeimito beisαυτη autē P-DSFαὐτόςautoshe/she/it/selfwith herτη tē T-DSFὁhothe/this/whoκαλουμενη kaloumenē V-PPP-DSF G5746καλέωkaleōto call, who was calledστειρα steira N-DSFστεῖραsteirainfertilitybarren37 cf. Tłum. Толк. Gdyż u Boga nie będzie niemożliwe żadne słowo.ибо у Бога не останется бессильным никакое слово.
ћкw не и3знем0жетъ ў бGа всsкъ гlг0лъ.
1,37Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοτι oti CONJὅτιhotithat/sinceForουκ ouk PRT-Nοὐounonothingαδυνατησει adunatēsei V-FAI-3S G5692ἀδυνατέωadunateōbe impossibleshall be impossibleπαρα para PREPπαράparafrom/with/besidewithτου tou T-GSMὁhothe/this/whoGodθεου theou N-GSMθεόςtheosGodGodπαν pan A-NSNπᾶςpasallρημα rēma N-NSNῥῆμαrēmaword38 cf. Tłum. Толк. I rzekła Maryja: Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego.I odszedł od niej Anioł.Тогда Мария сказала: се, Раба Господня; да будет Мне по слову твоему. И отошел от Нее Ангел.
Речe же мRіaмь: сE, рабA гDнz: бyди мнЁ по глаг0лу твоемY. И# tи1де t неS ѓгGлъ.
1,38Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidδε de CONJδέdethenAndμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMaryMaryιδου idou V-2AMM-2S G5640ὁράωhoraōto see, Beholdη ē T-NSFὁhothe/this/whothe handmaidδουλη doulē N-NSFδούληdoulēfemale slavethe handmaidκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordof the Lordγενοιτο genoito V-2ADO-3S G5636γίνομαιginomaito be; be itμοι moi P-1DSἐγώegōI/weunto meκατα kata PREPκατάkataaccording toaccording toτο to T-ASNὁhothe/this/whowordρημα rēma N-ASNῥῆμαrēmawordwordσου sou P-2GSσύsuyouthyκαι kai CONJκαίkaiand. Andαπηλθεν apēlthen V-2AAI-3S G5627ἀπέρχομαιaperchomaito go awaydepartedαπ ap PREPἀπόapofromfromαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherο o T-NSMὁhothe/this/whothe angelαγγελος angelos N-NSMἄγγελοςangelosangelthe angel MARYJA NAWIEDZA ELŻBIETĘ.39 cf. Tłum. Толк. Maryja zaś powstawszy w owe dni, poszła w góry z pośpiechem do miasta judzkiego.Встав же Мария во дни сии, с поспешностью пошла в нагорную страну, в город Иудин,
(За?_д7.) Востaвши же мRіaмь во дни6 ты6z, и4де въ гHрнzz со тщaніемъ, во грaдъ їyдовъ:
1,39Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVαναστασα anastasa V-2AAP-NSF G5631ἀνίστημιanistēmito arisearoseδε de CONJδέdethenAndμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMaryMaryεν en PREPἐνenin/on/amonginταις tais T-DPFὁhothe/this/whoημεραις ēmerais N-DPFἡμέραhēmeradaydaysταυταις tautais D-DPFοὗτοςhoutosthis/he/she/itthoseεπορευθη eporeuthē V-AOI-3S G5675πορεύωporeuōto go, and wentεις eis PREPεἰςeistowardintoτην tēn T-ASFὁhothe/this/whodaysορεινην oreinēn A-ASFὀρεινόςoreinoshillythe hill countryμετα meta PREPμετάmetawith/afterwithσπουδης spoudēs N-GSFσπουδήspoudēdiligencehasteεις eis PREPεἰςeistoward, intoπολιν polin N-ASFπόλιςpoliscitya cityιουδα iouda N-GSMἸουδάioudaJudeaof Juda40 cf. Tłum. Толк. I weszła w dom Zachariasza, i pozdrowiła Elżbietę. и вошла в дом Захарии, и приветствовала Елисавету.
и3 вни1де въ д0мъ захaріинъ и3 цэловA є3лісавeть.
1,40Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεισηλθεν eisēlthen V-2AAI-3S G5627εἰσέρχομαιeiserchomaito enterenteredεις eis PREPεἰςeistowardintoτον ton T-ASMὁhothe/this/whoοικον oikon N-ASMοἶκοςoikoshousethe houseζαχαριου zachariou N-GSMΖαχαρίαςzachariasZechariahof Zachariasκαι kai CONJκαίkaiand, andησπασατο ēspasato V-ADI-3S G5662ἀσπάζομαιaspazomaito pay respects tosalutedτην tēn T-ASFὁhothe/this/whothe houseελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabeth41 cf. Tłum. Толк. I stało się, skoro usłyszała Elżbieta pozdrowienie Maryi, skoczyło dzieciątko w jej łonie, a Elżbieta napełniona została Duchem Świętym.Когда Елисавета услышала приветствие Марии, взыграл младенец во чреве ее; и Елисавета исполнилась Святаго Духа,
И# бhсть ћкw ўслhша є3лісавeть цэловaніе мRjино, взыгрaсz младeнецъ во чрeвэ є3S: и3 и3сп0лнисz д¦а с™а є3лісавeть,
1,41Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito beit came to passως ōs ADVὡςhōswhich/how, that, whenηκουσεν ēkousen V-AAI-3S G5656ἀκούωakouōto hearheardτον ton T-ASMὁhothe/this/whoασπασμον aspasmon N-ASMἀσπασμόςaspasmossalutationthe salutationτης tēs T-GSFὁhothe/this/whoμαριας marias N-GSFΜαρίαmariaMaryof Maryη ē T-NSFὁhothe/this/whothe salutationελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabethεσκιρτησεν eskirtēsen V-AAI-3S G5656σκιρτάωskirtaōto leapleapedτο to T-NSNὁhothe/this/whoof Maryβρεφος brefos N-NSNβρέφοςbrefosinfant, the babeεν en PREPἐνenin/on/amonginτη tē T-DSFὁhothe/this/who, the babeκοιλια koilia N-DSFκοιλίαkoiliabelly/womb/stomachwombαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherκαι kai CONJκαίkaiand; andεπλησθη eplēsthē V-API-3S G5681πλήθω, πίμπλημιplēthō pimplēmito fillwas filledπνευματος pneumatos N-GSNπνεῦμαpneumaspirit/breathwith theαγιου agiou A-GSNἅγιοςhagiosholyHolyη ē T-NSFὁhothe/this/whowombελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabeth42 cf. Tłum. Толк. I zawołała głosem wielkim, mówiąc: Błogosławionaś ty między niewiastami, iи воскликнула громким голосом, и сказала: благословенна Ты между женами, и благословен плод чрева Твоего!
и3 возопи2 глaсомъ вeліимъ, и3 речE: блгcвeна ты2 въ женaхъ, и3 блгcвeнъ пл0дъ чрeва твоегw2:
1,42Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndανεφωνησεν anefōnēsen V-AAI-3S G5656ἀναφωνέωanafōneōto exclaimshe spake outκραυγη kraugē N-DSFκραυγήkraugēshouting[shouting]μεγαλη megalē A-DSFμέγαςmegasgreatloudκαι kai CONJκαίkaiand, andειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidευλογημενη eulogēmenē V-RPP-NSF G5772εὐλογέωeulogeōto praise/bless, Blessedσυ su P-2NSσύsuyouthouεν en PREPἐνenin/on/amongamongγυναιξιν gunaixin N-DPFγυνήgunēwomanwomenκαι kai CONJκαίkaiand, andευλογημενος eulogēmenos V-RPP-NSM G5772εὐλογέωeulogeōto praise/blessblessedο o T-NSMὁhothe/this/whothe fruitκαρπος karpos N-NSMκαρπόςkarposfruitthe fruitτης tēs T-GSFὁhothe/this/whoofκοιλιας koilias N-GSFκοιλίαkoiliabelly/womb/stomachofσου sou P-2GSσύsuyouthy43 cf. Tłum. Толк. A skądże mi to, że przyszła matka Pana mego do mnie?И откуда это мне, что пришла Матерь Господа моего ко мне?
и3 tкyду мнЁ сіE, да пріи1детъ м™и гDа моегw2 ко мнЁ;
1,43Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndποθεν pothen ADV-Iπόθενpothenwhencewhenceμοι moi P-1DSἐγώegōI/wemeτουτο touto D-NSNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]ινα ina CONJἵναhinain order that/to, thatελθη elthē V-2AAS-3S G5632ἔρχομαιerchomaito come/goshould comeη ē T-NSFὁhothe/this/whothe motherμητηρ mētēr N-NSFμήτηρmētērmotherthe motherτου tou T-GSMὁhothe/this/whoofκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordofμου mou P-1GSἐγώegōI/weto meπρος pros PREPπρόςprosto/withtoεμε eme P-1ASἐγώegōI/wemy44 cf. Tłum. Толк. 0to bowiem, skoro zabrzmiał głos pozdrowienia twego w uszach moich, skoczyło z radości dzieciątko w łonie moim.Ибо когда голос приветствия Твоего дошел до слуха моего, взыграл младенец радостно во чреве моем.
сe бо, ћкw бhсть глaсъ цэловaніz твоегw2 во ќшію моє1ю, взыгрaсz младeнецъ рaдощами во чрeвэ моeмъ:
1,44Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVιδου idou V-2AMM-2S G5640ὁράωhoraōto see, loγαρ gar CONJγάρgarforForως ōs ADVὡςhōswhich/how, as soon asεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito besoundedη ē T-NSFὁhothe/this/whothe voiceφωνη fōnē N-NSFφωνήfōnēvoice/soundthe voiceτου tou T-GSMὁhothe/this/whoofασπασμου aspasmou N-GSMἀσπασμόςaspasmossalutationofσου sou P-2GSσύsuyouthyεις eis PREPεἰςeistowardinτα ta T-APNὁhothe/this/whoearsωτα ōta N-APNοὖςousearearsμου mou P-1GSἐγώegōI/wemineεσκιρτησεν eskirtēsen V-AAI-3S G5656σκιρτάωskirtaōto leapleapedεν en PREPἐνenin/on/amonginαγαλλιασει agalliasei N-DSFἀγαλλίασιςagalliasisjoyjoyτο to T-NSNὁhothe/this/who, the babeβρεφος brefos N-NSNβρέφοςbrefosinfant, the babeεν en PREPἐνenin/on/amongforτη tē T-DSFὁhothe/this/whowombκοιλια koilia N-DSFκοιλίαkoiliabelly/womb/stomachwombμου mou P-1GSἐγώegōI/wemy45 cf. Tłum. Толк. A błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła, albowiem spełni się to, co ci było powiedziane od Pana.И блаженна Уверовавшая, потому что совершится сказанное Ей от Господа.
и3 бlжeнна вёровавшаz, ћкw бyдетъ совершeніе гlгHланнымъ є4й t гDа.
1,45Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndμακαρια makaria A-NSFμακάριοςmakariosblessedblessedη ē T-NSFὁhothe/this/whoπιστευσασα pisteusasa V-AAP-NSF G5660πιστεύωpisteuōto trust (in)she that believedοτι oti CONJὅτιhotithat/since: forεσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito bethere shall beτελειωσις teleiōsis N-NSFτελείωσιςteleiōsisperfectiona performanceτοις tois T-DPNὁhothe/this/whoλελαλημενοις lelalēmenois V-RPP-DPN G5772λαλέωlaleōto speakof those things which were toldαυτη autē P-DSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherπαρα para PREPπαράparafrom/with/besidefromκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordthe Lord46 cf. Tłum. Толк. I rzekła Maryja: Wielbi dusza moja Pana,И сказала Мария: величит душа Моя Господа,
И# речE мRіaмь: вели1читъ дш7A моS гDа,
1,46Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speaksaidμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMaryMaryμεγαλυνει megalunei V-PAI-3S G5719μεγαλύνωmegalunōto magnifydoth magnifyη ē T-NSFὁhothe/this/whosoulψυχη psuchē N-NSFψυχήpsuchēsoulsoulμου mou P-1GSἐγώegōI/we, Myτον ton T-ASMὁhothe/this/whothe Lordκυριον kurion N-ASMκύριοςkurioslordthe Lord47 cf. Tłum. Толк. i rozradował się duch mój w Bogu, Zbawicielu moim. и возрадовался дух Мой о Боге, Спасителе Моем,
и3 возрaдовасz д¦ъ м0й њ бз7э сп7сэ моeмъ:
1,47Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndηγαλλιασεν ēgalliasen V-AAI-3S G5656ἀγαλλιάωagalliaōto rejoicehath rejoicedτο to T-NSNὁhothe/this/whospiritπνευμα pneuma N-NSNπνεῦμαpneumaspirit/breathspiritμου mou P-1GSἐγώegōI/wemyεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstinτω tō T-DSMὁhothe/this/whoGodθεω theō N-DSMθεόςtheosGodGodτω tō T-DSMὁhothe/this/whoSaviourσωτηρι sōtēri N-DSMσωτήρsōtērsaviorSaviourμου mou P-1GSἐγώegōI/wemy48 cf. Tłum. Толк. Gdyż wejrzał na niskość służebnicy swojej; oto bowiem odtąd błogosławioną zwać mnie będą wszystkie narody.что призрел Он на смирение Рабы Своей, ибо отныне будут ублажать Меня все роды;
ћкw призрЁ на смирeніе рабы2 своеS: сe бо, tнн7э ўблажaтъ мS вси2 р0ди:
1,48Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοτι oti CONJὅτιhotithat/sinceForεπεβλεψεν epeblepsen V-AAI-3S G5656ἐπιβλέπωepiblepōto look upon/athe hath regardedεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstτην tēn T-ASFὁhothe/this/whoταπεινωσιν tapeinōsin N-ASFταπείνωσιςtapeinōsislowlinessthe low estateτης tēs T-GSFὁhothe/this/whothe low estateδουλης doulēs N-GSFδούληdoulēfemale slaveofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisιδου idou V-2AMM-2S G5640ὁράωhoraōto see, beholdγαρ gar CONJγάρgarfor: forαπο apo PREPἀπόapofrom, fromτου tou T-GSMὁhothe/this/whoofνυν nun ADVνῦνnunnowhenceforthμακαριουσιν makariousin V-FAI-3P-ATT G5692μακαρίζωmakarizōto blessshall callμε me P-1ASἐγώegōI/wemeπασαι pasai A-NPFπᾶςpasallallαι ai T-NPFὁhothe/this/whogenerationsγενεαι geneai N-NPFγενεάgeneagenerationgenerations49 cf. Tłum. Толк. Albowiem uczynił mi wielkie rzeczy, który możny jest, i święte imię jego.что сотворил Мне величие Сильный, и свято имя Его;
ћкw сотвори2 мнЁ вели1чіе си1льный, и3 с™о и4мz є3гw2:
1,49Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοτι oti CONJὅτιhotithat/sinceForεποιησεν epoiēsen V-AAI-3S G5656ποιέωpoieōto do/makehath doneμοι moi P-1DSἐγώegōI/weto meμεγαλα megala A-APNμέγαςmegasgreat[great]ο o T-NSMὁhothe/this/whoδυνατος dunatos A-NSMδυνατόςdunatosablehe that is mightyκαι kai CONJκαίkaiand; andαγιον agion A-ASNἅγιοςhagiosholyholyτο to T-NSNὁhothe/this/whonameονομα onoma N-NSNὄνομαonomanamenameαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis50 cf. Tłum. Толк. A miłosierdzie jego z pokolenia w pokolenie, bojącym się jego.и милость Его в роды родов к боящимся Его;
и3 млcть є3гw2 въ р0ды родHвъ боsщымсz є3гw2:
1,50Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndτο to T-NSNὁhothe/this/whoελεος eleos N-NSNἔλεοςeleosmercymercyαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisεις eis PREPεἰςeistowardfromγενεας geneas N-APFγενεάgeneagenerationgenerationκαι kai CONJκαίkaiand[and]γενεας geneas N-APFγενεάgeneagenerationto generationτοις tois T-DPMὁhothe/this/whoφοβουμενοις foboumenois V-PNP-DPM G5740φοβέωfobeōto fearon them that fearαυτον auton P-ASMαὐτόςautoshe/she/it/selfhim51 cf. Tłum. Толк. Uczynił moc ramieniem swoim, rozproszył pysznych w zamysłach ich serca.явил силу мышцы Своей; рассеял надменных помышлениями сердца их;
сотвори2 держaву мhшцею своeю: расточи2 гHрдыz мhслію сeрдца и4хъ:
1,51Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεποιησεν epoiēsen V-AAI-3S G5656ποιέωpoieōto do/makeHe hath shewedκρατος kratos N-ASNκράτοςkratospowerstrengthεν en PREPἐνenin/on/amongwithβραχιονι brachioni N-DSMβραχίωνbrachiōnarmarmαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisδιεσκορπισεν dieskorpisen V-AAI-3S G5656διασκορπίζωdiaskorpizōto scatter; he hath scatteredυπερηφανους uperēfanous A-APMὑπερήφανοςhuperēfanosarrogantthe proudδιανοια dianoia N-DSFδιάνοιαdianoiamindin the imaginationκαρδιας kardias N-GSFκαρδίαkardiaheartofαυτων autōn P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheir52 cf. Tłum. Толк. Strącił mocarzy ze stolicy, a podwyższył pokornych.низложил сильных с престолов, и вознес смиренных;
низложи2 си6льныz со престHлъ, и3 вознесE смирє1нныz:
1,52Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαθειλεν katheilen V-2AAI-3S G5627καθαιρέωkathaireōto take downHe hath put downδυναστας dunastas N-APMδυνάστηςdunastēsrulerthe mightyαπο apo PREPἀπόapofromfromθρονων thronōn N-GPMθρόνοςthronosthroneseatsκαι kai CONJκαίkaiand, andυψωσεν upsōsen V-AAI-3S G5656ὑψόωhupsoōto lift upexaltedταπεινους tapeinous A-APMταπεινόςtapeinoslowlythem of low degree53 cf. Tłum. Толк. Łaknących napełnił dobrami, a bogaczy z niczym puścił. алчущих исполнил благ, и богатящихся отпустил ни с чем;
ѓлчущыz и3сп0лни бл†гъ и3 богатsщыzсz tпусти2 тщы2:
1,53Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVπεινωντας peinōntas V-PAP-APM G5723πεινάωpeinaōto hungerthe hungryενεπλησεν eneplēsen V-AAI-3S G5656ἐμπίμπλημιempimplēmito fill upHe hath filledαγαθων agathōn A-GPMἀγαθόςagathosgood-doerwith good thingsκαι kai CONJκαίkaiand; andπλουτουντας ploutountas V-PAP-APM G5723πλουτέωplouteōbe richthe richεξαπεστειλεν exapesteilen V-AAI-3S G5656ἐξαποστέλλωexapostellōto send out/awayhe hath sentκενους kenous A-APMκενόςkenosemptyempty54 cf. Tłum. Толк. Przyjął Izraela, sługę swego, wspomniawszy na miłosierdzie swoje.воспринял Израиля, отрока Своего, воспомянув милость,
воспріsтъ ї}лz џтрока своего2, помzнyти млcти,
1,54Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVαντελαβετο antelabeto V-2ADI-3S G5633ἀντιλαμβάνωantilambanōto helpHe hath holpenισραηλ israēl N-PRIἸσραήλisraēlIsraelIsraelπαιδος paidos N-GSMπαῖςpaischildservantαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisμνησθηναι mnēsthēnai V-APN G5683μιμνήσκωmimnēskōto remember, in remembranceελεους eleous N-GSNἔλεοςeleosmercyof55 cf. Tłum. Толк. Jak mówił do ojców naszych, Abrahamowi i potomstwu jego na wieki.как говорил отцам нашим, к Аврааму и семени его до века.
ћкоже гlа ко nтцє1мъ нaшымъ, ґвраaму и3 сёмени є3гw2 до вёка.
1,55Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαθως kathōs ADVκαθώςkathōsas/just asAsελαλησεν elalēsen V-AAI-3S G5656λαλέωlaleōto speakhe spakeπρος pros PREPπρόςprosto/withtoτους tous T-APMὁhothe/this/whoπατερας pateras N-APMπατήρpatērfatherfathersημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weourτω tō T-DSMὁhothe/this/whofathersαβρααμ abraam N-PRIἈβραάμabraamAbraham, to Abrahamκαι kai CONJκαίkaiand, andτω tō T-DSNὁhothe/this/whotoσπερματι spermati N-DSNσπέρμαspermaseedtoαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisεις eis PREPεἰςeistowardforτον ton T-ASMὁhothe/this/whoeverαιωνα aiōna N-ASMαἰώνaiōnan ageever56 cf. Tłum. Толк. Mieszkała zaś z nią Maryja około trzech miesięcy, i wróciła się do domu swego.Пребыла же Мария с нею около трех месяцев, и возвратилась в дом свой.
Пребhсть же мRіaмь съ нeю ћкw три2 мцcы и3 возврати1сz въ д0мъ св0й.
1,56Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεμεινεν emeinen V-AAI-3S G5656μένωmenōto stayabodeδε de CONJδέdethenAndμαριαμ mariam N-PRIΜαρίαmariaMaryMaryσυν sun PREPσύνsunwithwithαυτη autē P-DSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherως ōs ADVὡςhōswhich/how[which/how]μηνας mēnas N-APMμήνmēnmonthmonthsτρεις treis A-APMτρεῖς, τρίαtreis triathreethreeκαι kai CONJκαίkaiand, andυπεστρεψεν upestrepsen V-AAI-3S G5656ὑποστρέφωhupostrefōto returnreturnedεις eis PREPεἰςeistowardtoτον ton T-ASMὁhothe/this/whohouseοικον oikon N-ASMοἶκοςoikoshousehouseαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfher own NARODZENIE JANA CHRZCICIELA.57 cf. Tłum. Толк. A Elżbiecie wypełnił się czas rozwiązania, i porodziła syna.Елисавете же настало время родить, и она родила сына.
є3лісавeти же и3сп0лнисz врeмz роди1ти є4й, и3 роди2 сhна.
1,57Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVτη tē T-DSFὁhothe/this/whoδε de CONJδέdethenNowελισαβετ elisabet N-PRIἘλισάβετelisabetElizabethElisabeth'sεπλησθη eplēsthē V-API-3S G5681πλήθω, πίμπλημιplēthō pimplēmito fillfullο o T-NSMὁhothe/this/whoχρονος chronos N-NSMχρόνοςchronostimetimeτου tou T-GSNὁhothe/this/whotimeτεκειν tekein V-2AAN G5629τίκτωtiktōto give birth toshould be deliveredαυτην autēn P-ASFαὐτόςautoshe/she/it/selfthat sheκαι kai CONJκαίkaiand; andεγεννησεν egennēsen V-AAI-3S G5656γεννάωgennaōto begetshe brought forthυιον uion N-ASMυἱόςhuiossona son58 cf. Tłum. Толк. I usłyszeli sąsiedzi i krewni jej, że Pan uczynił jej wielkie miłosierdzie swoje, i radowali się z nią.И услышали соседи и родственники ее, что возвеличил Господь милость Свою над нею, и радовались с нею.
И# слhшаша w4крестъ живyщіи и3 ќжики є3S, ћкw возвели1чилъ є4сть гDь млcть свою2 съ нeю: и3 рaдовахусz съ нeю.
1,58Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndηκουσαν ēkousan V-AAI-3P G5656ἀκούωakouōto hearheardοι oi T-NPMὁhothe/this/whoπεριοικοι perioikoi A-NPMπερίοικοςperioikosneighboringneighboursκαι kai CONJκαίkaiandandοι oi T-NPMὁhothe/this/whoσυγγενεις sungeneis A-NPMσυγγενήςsungenēskindredcousinsαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherοτι oti CONJὅτιhotithat/sincehowεμεγαλυνεν emegalunen V-IAI-3S G5707μεγαλύνωmegalunōto magnifyhad shewed greatκυριος kurios N-NSMκύριοςkurioslordthe Lordτο to T-ASNὁhothe/this/whomercyελεος eleos N-ASNἔλεοςeleosmercymercyαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfherμετ met PREPμετάmetawith/afteruponαυτης autēs P-GSFαὐτόςautoshe/she/it/selfherκαι kai CONJκαίkaiand; andσυνεχαιρον sunechairon V-IAI-3P G5707συγχαίρωsunchairōto rejoice withthey rejoicedαυτη autē P-DSFαὐτόςautoshe/she/it/selfwith her59 cf. Tłum. Толк. I stało się, dnia ósmego przyszli obrzezać dzieciątko, i nazwali je imieniem ojca jego, Zachariaszem.В восьмой день пришли обрезать младенца и хотели назвать его, по имени отца его, Захариею.
И# бhсть во nсмhй дeнь, пріид0ша њбрёзати nтрочA, и3 нарицaху є5 и4менемъ nтцA є3гw2, захaрію.
1,59Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito beit came to pass, thatεν en PREPἐνenin/on/amongonτη tē T-DSFὁhothe/this/whoημερα ēmera N-DSFἡμέραhēmeradaydayτη tē T-DSFὁhothe/this/whothe childογδοη ogdoē A-DSFὄγδοοςogdooseighththe eighthηλθαν ēlthan V-2AAI-3P G5627ἔρχομαιerchomaito come/gothey cameπεριτεμειν peritemein V-2AAN G5629περιτέμνωperitemnōto circumciseto circumciseτο to T-ASNὁhothe/this/whothe nameπαιδιον paidion N-ASNπαιδίονpaidionchildthe childκαι kai CONJκαίkaiand; andεκαλουν ekaloun V-IAI-3P G5707καλέωkaleōto callthey calledαυτο auto P-ASNαὐτόςautoshe/she/it/selfhimεπι epi PREPἐπίepiupon/to/against, afterτω tō T-DSNὁhothe/this/whoofονοματι onomati N-DSNὄνομαonomanamethe nameτου tou T-GSMὁhothe/this/who[the/this/who]πατρος patros N-GSMπατήρpatērfatherofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisζαχαριαν zacharian N-ASMΖαχαρίαςzachariasZechariahZacharias60 cf. Tłum. Толк. A matka jego odpowiadając, rzekła: Wcale nie, ale nazwany będzie Janem. 61 I mówili do niej: Iż nikogo nie ma w rodzie twoim, którego by zwano tym imieniem.На это мать его сказала: нет, а назвать его Иоанном.
И# tвэщaвши мaти є3гw2 речE: ни2, но да наречeтсz їwaннъ.
1,60Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndαποκριθεισα apokritheisa V-AOP-NSF G5679ἀποκρίνωapokrinōto answeransweredη ē T-NSFὁhothe/this/whomotherμητηρ mētēr N-NSFμήτηρmētērmothermotherαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisειπεν eipen V-2AAI-3S G5627λέγωlegōto speakand saidουχι ouchi PRT-Nοὐχίouchinot, Notαλλα alla CONJἀλλάallabut; butκληθησεται klēthēsetai V-FPI-3S G5701καλέωkaleōto callhe shall be calledιωαννης iōannēs N-NSMἸωάννηςiōannēsJohnJohn61 cf. Tłum. Толк. И сказали ей: никого нет в родстве твоем, кто назывался бы сим именем.
И# рёша къ нeй, ћкw никт0же є4сть въ родствЁ твоeмъ, и4же нарицaетсz и4менемъ тёмъ.
1,61Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndειπαν eipan V-2AAI-3P G5627λέγωlegōto speakthey saidπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoαυτην autēn P-ASFαὐτόςautoshe/she/it/selfherοτι oti CONJὅτιhotithat/since.ουδεις oudeis A-NSM-Nοὐδείςoudeisno onenoneεστιν estin V-PAI-3S G5719εἰμίeimito be, There isεκ ek PREPἐκekof/from[of/from]της tēs T-GSFὁhothe/this/whokindredσυγγενειας sungeneias N-GSFσυγγένειαsungeneiakindredkindredσου sou P-2GSσύsuyouthyος os R-NSMὅς, ἥhhos ēwhichthatκαλειται kaleitai V-PPI-3S G5743καλέωkaleōto callis calledτω tō T-DSNὁhothe/this/whobyονοματι onomati N-DSNὄνομαonomanamebyτουτω toutō D-DSNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]62 cf. Tłum. Толк. I pytali przez znaki ojca jego, jakby go chciał nazwać.И спрашивали знаками у отца его, как бы он хотел назвать его.
И# помавaху nтцY є3гw2, є4же кaкw бы хотёлъ нарещи2 є5.
1,62Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVενενευον eneneuon V-IAI-3P G5707ἐννεύωenneuōto signifythey made signsδε de CONJδέdethenAndτω tō T-DSMὁhothe/this/whoπατρι patri N-DSMπατήρpatērfathertoαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisτο to T-ASNὁhothe/this/whotoτι ti I-ASNτίςtiswhich?, howαν an PRTἄνanifθελοι theloi V-PAO-3S G5722θέλωthelōto will/desirehe would haveκαλεισθαι kaleisthai V-PPN G5745καλέωkaleōto callcalledαυτο auto P-ASNαὐτόςautoshe/she/it/selfhim63 cf. Tłum. Толк. A zażądawszy tabliczki, napisał, mówiąc: Jan jest imię jego. I zdziwili się wszyscy.Он потребовал дощечку и написал: Иоанн имя ему. И все удивились.
И# и3спр0шь дщи1цу, написA, глаг0лz: їwaннъ бyдетъ и4мz є3мY. И# чудsхусz вси2.
1,63Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndαιτησας aitēsas V-AAP-NSM G5660αἰτέωaiteōto askhe askedπινακιδιον pinakidion N-ASNπινακίδιονpinakidionlittle tabletfor a writing tableεγραψεν egrapsen V-AAI-3S G5656γράφωgrafōto write, and wroteλεγων legōn V-PAP-NSM G5723λέγωlegōto speak, sayingιωαννης iōannēs N-NSMἸωάννηςiōannēsJohnJohnεστιν estin V-PAI-3S G5719εἰμίeimito beisονομα onoma N-NSNὄνομαonomanamenameαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/self, Hisκαι kai CONJκαίkaiand. Andεθαυμασαν ethaumasan V-AAI-3P G5656θαυμάζωthaumazōto marvelthey marvelledπαντες pantes A-NPMπᾶςpasallall64 cf. Tłum. Толк. Wnet zaś otwarły się usta jego i język jego, i mówił, błogosławiąc Boga.И тотчас разрешились уста его и язык его, и он стал говорить, благословляя Бога.
Tверз0шасz же ўстA є3гw2 ѓбіе и3 љзhкъ є3гw2, и3 глаг0лаше благословS бGа.
1,64Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVανεωχθη aneōchthē V-API-3S G5681ἀνοίγωanoigōto openwas openedδε de CONJδέdethenAndτο to T-NSNὁhothe/this/whomouthστομα stoma N-NSNστόμαstomamouthmouthαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisπαραχρημα parachrēma ADVπαραχρῆμαparachrēmainstantlyimmediatelyκαι kai CONJκαίkaiand, andη ē T-NSFὁhothe/this/whotongueγλωσσα glōssa N-NSFγλῶσσαglōssatonguetongueαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisκαι kai CONJκαίkaiand, andελαλει elalei V-IAI-3S G5707λαλέωlaleōto speakhe spakeευλογων eulogōn V-PAP-NSM G5723εὐλογέωeulogeōto praise/bless, and praisedτον ton T-ASMὁhothe/this/whoGodθεον theon N-ASMθεόςtheosGodGod65 cf. Tłum. Толк. I padł strach na wszystkich sąsiadów ich, i po wszystkich górach Judei rozpowiadano te wszystkie słowa.И был страх на всех живущих вокруг них; и рассказывали обо всем этом по всей нагорной стране Иудейской.
И# бhсть на всёхъ стрaхъ живyщихъ w4крестъ и4хъ: и3 во всeй странЁ їудeйстэй повёдаеми бsху вси2 глагHли сjи.
1,65Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεγενετο egeneto V-2ADI-3S G5633γίνομαιginomaito becameεπι epi PREPἐπίepiupon/to/againstonπαντας pantas A-APMπᾶςpasallallφοβος fobos N-NSMφόβοςfobosfearfearτους tous T-APMὁhothe/this/whoπεριοικουντας perioikountas V-PAP-APM G5723περιοικέωperioikeōto dwell aroundthat dwelt round aboutαυτους autous P-APMαὐτόςautoshe/she/it/selfthemκαι kai CONJκαίkaiand: andεν en PREPἐνenin/on/amongthroughoutολη olē A-DSFὅλοςholosallallτη tē T-DSFὁhothe/this/whoορεινη oreinē A-DSFὀρεινόςoreinoshillythe hill countryτης tēs T-GSFὁhothe/this/whosayingsιουδαιας ioudaias N-GSFἸουδαίαioudaiaJudeaof Judæaδιελαλειτο dielaleito V-IPI-3S G5712διαλαλέωdialaleōto discusswere noised abroadπαντα panta A-NPNπᾶςpasallallτα ta T-NPNὁhothe/this/whoof Judæaρηματα rēmata N-NPNῥῆμαrēmawordsayingsταυτα tauta D-NPNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]66 cf. Tłum. Толк. A wszyscy, którzy słyszeli, brali do serca swego, mówiąc: Czym, mniemasz, dziecię to będzie ? A1bowiem była z nim ręka Pańska.Все слышавшие положили это на сердце своем и говорили: что будет младенец сей? И рука Господня была с ним.
И# положи1ша вси2 слhшавшіи въ сeрдцы своeмъ, глаг0люще: что2 ќбw nтрочA сіE бyдетъ; И# рукA гDнz бЁ съ ни1мъ.
1,66Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndεθεντο ethento V-2AMI-3P G5639τίθημιtithēmito placelaidπαντες pantes A-NPMπᾶςpasallallοι oi T-NPMὁhothe/this/whoακουσαντες akousantes V-AAP-NPM G5660ἀκούωakouōto hearthey that heardεν en PREPἐνenin/on/amonginτη tē T-DSFὁhothe/this/whoheartsκαρδια kardia N-DSFκαρδίαkardiaheartheartsαυτων autōn P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheirλεγοντες legontes V-PAP-NPM G5723λέγωlegōto speak, sayingτι ti I-NSNτίςtiswhich?, Whatαρα ara PRT-Iἆραarano?mannerτο to T-NSNὁhothe/this/whoof childπαιδιον paidion N-NSNπαιδίονpaidionchildof childτουτο touto D-NSNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]εσται estai V-FDI-3S G5695εἰμίeimito beshallκαι kai CONJκαίkaiand! Andγαρ gar CONJγάρgarfor[for]χειρ cheir N-NSFχείρcheirhandthe handκυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordof the Lordην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito bebeμετ met PREPμετάmetawith/afterwithαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhim HYMN ZACHARIASZA.67 cf. Tłum. Толк. A Zachariasz, ojciec jego, napełniony został Duchem Świętym, i prorokował mówiąc:И Захария, отец его, исполнился Святаго Духа и пророчествовал, говоря:
И# захaріа nтeцъ є3гw2 и3сп0лнисz д¦а с™а, и3 прор0чествова, глаг0лz:
1,67Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndζαχαριας zacharias N-NSMΖαχαρίαςzachariasZechariahZachariasο o T-NSMὁhothe/this/whofatherπατηρ patēr N-NSMπατήρpatērfatherfatherαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisεπλησθη eplēsthē V-API-3S G5681πλήθω, πίμπλημιplēthō pimplēmito fillwas filledπνευματος pneumatos N-GSNπνεῦμαpneumaspirit/breathwith theαγιου agiou A-GSNἅγιοςhagiosholyHolyκαι kai CONJκαίkaiand, andεπροφητευσεν eprofēteusen V-AAI-3S G5656προφητεύωprofēteuōto prophesyprophesiedλεγων legōn V-PAP-NSM G5723λέγωlegōto speak, saying68 cf. Tłum. Толк. Błogosławiony Pan Bóg Izraela, że nawiedził, i uczynił odkupienie ludu swego,благословен Господь Бог Израилев, что посетил народ Свой и сотворил избавление ему,
блгcвeнъ гDь бGъ ї}левъ, ћкw посэти2 и3 сотвори2 и3збавлeніе лю1демъ свои6мъ:
1,68Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVευλογητος eulogētos A-NSMεὐλογητόςeulogētospraiseworthyBlessedκυριος kurios N-NSMκύριοςkurioslordthe Lordο o T-NSMὁhothe/this/whoθεος theos N-NSMθεόςtheosGodGodτου tou T-GSMὁhothe/this/whoGodισραηλ israēl N-PRIἸσραήλisraēlIsraelof Israel;οτι oti CONJὅτιhotithat/sinceforεπεσκεψατο epeskepsato V-ADI-3S G5662ἐπισκέπτομαιepiskeptomaito visit/care forhe hath visitedκαι kai CONJκαίkaiandandεποιησεν epoiēsen V-AAI-3S G5656ποιέωpoieōto do/makeλυτρωσιν lutrōsin N-ASFλύτρωσιςlutrōsisredemptionredeemedτω tō T-DSMὁhothe/this/whopeopleλαω laō N-DSMλαόςlaosa peoplepeopleαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis69 cf. Tłum. Толк. i wzbudził dla nas róg zbawienia w domu Dawida, sługi swego,и воздвиг рог спасения нам в дому Давида, отрока Своего,
и3 воздви1же р0гъ спcніz нaмъ, въ домY дв7да џтрока своегw2:
1,69Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndηγειρεν ēgeiren V-AAI-3S G5656ἐγείρωegeirōto arisehath raised upκερας keras N-ASNκέραςkerashornan hornσωτηριας sōtērias N-GSFσωτηρίαsōtēriasalvationof salvationημιν ēmin P-1DPἐγώegōI/wefor usεν en PREPἐνenin/on/amonginοικω oikō N-DSMοἶκοςoikoshousethe houseδαυιδ dauid N-PRIΔαυείδ, Δαυίδ, Δαβίδdaueid dauid dabidDavidDavidπαιδος paidos N-GSMπαῖςpaischildofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis70 cf. Tłum. Толк. jak mówił przez usta świętych, którzy przed wiekami byli, proroków swoich;как возвестил устами бывших от века святых пророков Своих,
ћкоже гlа ўсты6 с™hхъ сyщихъ t вёка прbрHкъ є3гw2,
1,70Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαθως kathōs ADVκαθώςkathōsas/just asAsελαλησεν elalēsen V-AAI-3S G5656λαλέωlaleōto speakhe spakeδια dia PREPδιάdiathrough/because ofbyστοματος stomatos N-GSNστόμαstomamouththe mouthτων tōn T-GPMὁhothe/this/whoαγιων agiōn A-GPMἅγιοςhagiosholyholyαπ ap PREPἀπόapofromhave been sinceαιωνος aiōnos N-GSMαἰώνaiōnan agethe world beganπροφητων profētōn N-GPMπροφήτηςprofētēsprophetofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis71 cf. Tłum. Толк. wybawienie od nieprzyjaciół naszych, i z rąk wszystkich, którzy nas nienawidzą,что спасет нас от врагов наших и от руки всех ненавидящих нас;
спcніе t вр†гъ нaшихъ и3 и3з8 руки2 всёхъ ненави1дzщихъ нaсъ:
1,71Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVσωτηριαν sōtērian N-ASFσωτηρίαsōtēriasalvationThat we should be savedεξ ex PREPἐκekof/fromfromεχθρων echthrōn A-GPMἐχθρόςechthrosenemyenemiesημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weusκαι kai CONJκαίkaiand, andεκ ek PREPἐκekof/fromfromχειρος cheiros N-GSFχείρcheirhandthe handπαντων pantōn A-GPMπᾶςpasallof allτων tōn T-GPMὁhothe/this/whoμισουντων misountōn V-PAP-GPM G5723μισέωmiseōto hatethat hateημας ēmas P-1APἐγώegōI/weour72 cf. Tłum. Толк. aby uczynić miłosierdzie nad ojcami naszymi, i wspomnieć na przymierze swoje święte, сотворит милость с отцами нашими и помянет святой завет Свой,
сотвори1ти млcть со nтцы6 нaшими и3 помzнyти завётъ с™hй св0й,
1,72Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVποιησαι poiēsai V-AAN G5658ποιέωpoieōto do/makeTo performελεος eleos N-ASNἔλεοςeleosmercythe mercyμετα meta PREPμετάmetawith/aftertoτων tōn T-GPMὁhothe/this/whofathersπατερων paterōn N-GPMπατήρpatērfatherfathersημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weourκαι kai CONJκαίkaiand, andμνησθηναι mnēsthēnai V-APN G5683μιμνήσκωmimnēskōto rememberto rememberδιαθηκης diathēkēs N-GSFδιαθήκηdiathēkēcovenantcovenantαγιας agias A-GSFἅγιοςhagiosholyholyαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis73 cf. Tłum. Толк. na przysięgę, którą przysiągł Abrahamowi, ojcu naszemu, że nam da,клятву, которою клялся Он Аврааму, отцу нашему, дать нам,
клsтву, є4юже клsтсz ко ґвраaму nтцY нaшему, дaти нaмъ,
1,73Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVορκον orkon N-ASMὅρκοςhorkosoathThe oathον on R-ASMὅς, ἥhhos ēwhichwhichωμοσεν ōmosen V-AAI-3S G5656ὄμνυμιomnumito swearhe swareπρος pros PREPπρόςprosto/withtoαβρααμ abraam N-PRIἈβραάμabraamAbrahamAbrahamτον ton T-ASMὁhothe/this/whofatherπατερα patera N-ASMπατήρpatērfatherfatherημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weourτου tou T-GSNὁhothe/this/who[the/this/who]δουναι dounai V-2AAN G5629δίδωμιdidōmito give[to give]ημιν ēmin P-1DPἐγώegōI/we[I/we]74 cf. Tłum. Толк. abyśmy, wybawieni z ręki nieprzyjaciół naszych bez bojaźni mu służyli,небоязненно, по избавлении от руки врагов наших,
без8 стрaха, и3з8 руки2 вр†гъ нaшихъ и3збaвльшымсz,
1,74Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVαφοβως afobōs ADVἀφόβωςafobōsfearlesslywithout fearεκ ek PREPἐκekof/fromout ofχειρος cheiros N-GSFχείρcheirhandthe handεχθρων echthrōn A-GPMἐχθρόςechthrosenemyofρυσθεντας rusthentas V-APP-APM G5685ῥύομαιruomaito rescue, that we being deliveredλατρευειν latreuein V-PAN G5721λατρεύωlatreuōto ministermight serveαυτω autō P-DSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhim75 cf. Tłum. Толк. w świątobliwości i w sprawiedliwości przed nim, po wszystkie dni nasze.служить Ему в святости и правде пред Ним, во все дни жизни нашей.
служи1ти є3мY прпdбіемъ и3 прaвдою пред8 ни1мъ вс‰ дни6 животA нaшегw.
1,75Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεν en PREPἐνenin/on/amongInοσιοτητι osiotēti N-DSFὁσιότηςhosiotēsholinessholinessκαι kai CONJκαίkaiandandδικαιοσυνη dikaiosunē N-DSFδικαιοσύνηdikaiosunērighteousnessrighteousnessενωπιον enōpion ADVἐνώπιονenōpionbeforebeforeαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhimπασαις pasais A-DPFπᾶςpasall, allταις tais T-DPFὁhothe/this/whothe daysημεραις ēmerais N-DPFἡμέραhēmeradaythe daysημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weour76 cf. Tłum. Толк. A ty, dzieciątko, nazwane będziesz prorokiem Najwyższego; bo pójdziesz przed obliczem Pana, gotować drogi jego,И ты, младенец, наречешься пророком Всевышнего, ибо предъидешь пред лицем Господа приготовить пути Ему,
И# ты2, nтрочA, прbр0къ вhшнzгw наречeшисz: пред8и1деши бо пред8 лицeмъ гDнимъ, ўгот0вати пути6 є3гw2,
1,76Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai CONJκαίkaiandAndσυ su P-2NSσύsuyouthouδε de CONJδέdethen[then]παιδιον paidion N-VSNπαιδίονpaidionchild, childπροφητης profētēs N-NSMπροφήτηςprofētēsprophetthe prophetυψιστου upsistou A-GSM-Sὕψιστοςhupsistoshighestof the Highestκληθηση klēthēsē V-FPI-2S G5701καλέωkaleōto call, shalt be calledπροπορευση proporeusē V-FDI-2S G5695προπορεύωproporeuōto go beforethou shalt goγαρ gar CONJγάρgarfor: forενωπιον enōpion ADVἐνώπιονenōpionbefore[before]κυριου kuriou N-GSMκύριοςkurioslordof the Lordετοιμασαι etoimasai V-AAN G5658ἑτοιμάζωhetoimazōto make readyto prepareοδους odous N-APFὁδόςhodosroadwaysαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis77 cf. Tłum. Толк. aby dać naukę zbawienia ludowi jego, na odpuszczenie grzechów ich.дать уразуметь народу Его спасение в прощении грехов их,
дaти рaзумъ спcніz лю1демъ є3гw2, во њставлeніе грBхъ и4хъ,
1,77Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVτου tou T-GSNὁhothe/this/whoδουναι dounai V-2AAN G5629δίδωμιdidōmito giveTo giveγνωσιν gnōsin N-ASFγνῶσιςgnōsisknowledgeknowledgeσωτηριας sōtērias N-GSFσωτηρίαsōtēriasalvationof salvationτω tō T-DSMὁhothe/this/whountoλαω laō N-DSMλαόςlaosa peopleuntoαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisεν en PREPἐνenin/on/amongbyαφεσει afesei N-DSFἄφεσιςafesisforgivenessthe remissionαμαρτιων amartiōn N-GPFἁμαρτίαhamartiasinofαυτων autōn P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheir78 cf. Tłum. Толк. Dla wnętrzności miłosierdzia Boga naszego, przez które nawiedził nas, Wschód z wysokości,по благоутробному милосердию Бога нашего, которым посетил нас Восток свыше,
млcрдіz рaди млcти бGа нaшегw, въ ни1хже посэти1лъ є4сть нaсъ вост0къ свhше,
1,78Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVδια dia PREPδιάdiathrough/because ofThroughσπλαγχνα splanchna N-APNσπλάγχνονsplanchnonaffection/entrailstenderελεους eleous N-GSNἔλεοςeleosmercytheθεου theou N-GSMθεόςtheosGodofημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weusεν en PREPἐνenin/on/among; wherebyοις ois R-DPNὅς, ἥhhos ēwhichεπισκεψεται episkepsetai V-FDI-3S G5695ἐπισκέπτομαιepiskeptomaito visit/care forhath visitedημας ēmas P-1APἐγώegōI/weourανατολη anatolē N-NSFἀνατολήanatolēeastthe dayspringεξ ex PREPἐκekof/fromfromυψους upsous N-GSNὕψοςhupsosheighton high79 cf. Tłum. Толк. aby zaświecić tym, którzy w ciemności i w cieniu śmierci siedzą, aby pokierować nogi nasze na drogę pokoju.просветить сидящих во тьме и тени смертной, направить ноги наши на путь мира.
просвэти1ти во тьмЁ и3 сёни смeртнэй сэдsщыz, напрaвити н0ги нaшz на пyть ми1ренъ.
1,79Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεπιφαναι epifanai V-AAN G5658ἐπιφαίνωepifainōto appearTo give lightτοις tois T-DPMὁhothe/this/whoεν en PREPἐνenin/on/amonginσκοτει skotei N-DSNσκότοςskotosdarknessdarknessκαι kai CONJκαίkaiandandσκια skia N-DSFσκιάskiashadowthe shadowθανατου thanatou N-GSMθάνατοςthanatosdeathof deathκαθημενοις kathēmenois V-PNP-DPM G5740κάθημαιkathēmaito sitthat sitτου tou T-GSNὁhothe/this/whoto themκατευθυναι kateuthunai V-AAN G5658κατευθύνωkateuthunōto guide, to guideτους tous T-APMὁhothe/this/whofeetποδας podas N-APMπούςpousfootfeetημων ēmōn P-1GPἐγώegōI/weourεις eis PREPεἰςeistowardintoοδον odon N-ASFὁδόςhodosroadthe wayειρηνης eirēnēs N-GSFεἰρήνηeirēnēpeaceof peace80 cf. Tłum. Толк. A dzieciątko rosło, i umacniało się duchem, i było na pustynnych miejscach aż do czasu ukazania się swego przed Izraelem.Младенец же возрастал и укреплялся духом, и был в пустынях до дня явления своего Израилю.Nтрочa же растsше и3 крэплsшесz дyхомъ: и3 бЁ въ пустhнехъ до днE kвлeніz своегw2 ко ї}лю.1,80Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVτο to T-NSNὁhothe/this/whoδε de CONJδέdethenAndπαιδιον paidion N-NSNπαιδίονpaidionchildthe childηυξανεν ēuxanen V-IAI-3S G5707αὐξάνωauxanōto growgrewκαι kai CONJκαίkaiand, andεκραταιουτο ekrataiouto V-IPI-3S G5712κραταιόωkrataioōto strengthenwaxed strongπνευματι pneumati N-DSNπνεῦμαpneumaspirit/breathin spiritκαι kai CONJκαίkaiand, andην ēn V-IAI-3S G5707εἰμίeimito bewasεν en PREPἐνenin/on/amonginταις tais T-DPFὁhothe/this/whoερημοις erēmois A-DPFἔρημοςerēmosdesertedthe desertsεως eōs ADVἕωςheōsuntiltillημερας ēmeras N-GSFἡμέραhēmeradaythe dayαναδειξεως anadeixeōs N-GSFἀνάδειξιςanadeixispublic appearanceofαυτου autou P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhisπρος pros PREPπρόςprosto/withuntoτον ton T-ASMὁhothe/this/whoισραηλ israēl N-PRIἸσραήλisraēlIsraelIsrael
2 NARODZENIE PANA JEZUSA.1 I stało się w owe dni, wyszedł dekret od cesarza Augusta, aby spisano wszystek świat. 2 Ten pierwszy spis dokonany został przez namiestnika Syrii, Cyryna.3 I szli wszyscy, aby dać się zapisać, każdy do miasta swego.4 Poszedł też i Józef z Galilei, z miasta Nazaret do Judei, do miasta Dawidowego, które zowią Betlejem, dlatego, że był z domu i pokolenia Dawidowego,5 aby dać się zapisać z Maryją, poślubioną sobie małżonką brzemienną.6 I stało się, gdy tam byli, wypełniły się dni, aby porodziła.7 I porodziła syna swego pierworodnego, a uwinęła go w pieluszki, i położyła go w żłobie, bo nie było dla nich miejsca w gospodzie. PASTERZE U ŻŁÓBKA.8 A byli w tejże krainie pasterze, czuwający i odbywający straże nocne przy trzodzie swojej.9 I oto Anioł Pański stanął przy nich, a jasność Boża zewsząd ich oświeciła, i zlękli się bojaźnią wielką.10 I rzekł im Anioł: Nie bójcie się; bo oto opowiadam wam wesele wielkie,11 które będzie wszystkiemu ludowi, bo się wam dziś narodził Zbawiciel, który jest Chrystus Pan, w mieście Dawidowym. 12 A ten znak dla was: Znajdziecie niemowlątko, uwinięte w pieluszki i położone w żłobie.13 I nagle zjawiło się z Aniołem mnóstwo wojska niebieskiego, wielbiąc Boga, i mówiąc:14 Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli.15 I stało się, gdy odeszli od nich aniołowie do nieba, pasterze mówili jeden do drugiego: Pójdźmy aż do Betlejem, a oglądajmy to słowo, które się stało, które nam Pan oznajmił.16 I przyszli z pośpiechem, i znaleźli Maryję i Józefa i dzieciątko położone w żłobie.17 Ujrzawszy zaś poznali słowo, które im było powiedziane o tym dzieciątku.16 A wszyscy, którzy słyszeli, dziwili się, i temu, co im pasterze powiedzieli.19 Lecz Maryja zachowywała te wszystkie słowa, rozważając w sercu swoim.20 I wrócili się pasterze, wysławiając i chwaląc Boga za wszystko, co słyszeli i widzieli, jak im było powiedziane. OBRZEZANIE I OFIAROWANIE JEZUSA. 21 A gdy się spełniło osiem dni, aby obrzezano dzieciątko, nazwano imię jego Jezus, które nazwane było przez Anioła pierwej niż się w łonie poczęło.22 A gdy się wypełniły dni oczyszczenia jej według Zakonu Mojżeszowego, przynieśli je do Jeruzalem, aby je stawić przed Panem, 23 jak napisane jest w Zakonie Pańskim, że “wszelki pierworodny płód męski świętym Panu nazwany będzie,”24 i żeby złożyć na ofiarę według tego, co powiedziane jest w Zakonie Pańskim, “parę synogarlic, albo dwoje gołębiąt.”25 I oto był w Jeruzalem człowiek, któremu imię było Symeon, a człowiek ten sprawiedliwy i bogobojny, wyczekujący pociechy Izraela, a Duch Święty był w nim.26 I otrzymał był zapowiedź od Ducha Świętego, że nie miał oglądać śmierci, dopókiby wpierw nie ujrzał Chrystusa Pańskiego.27 I przyszedł w duchu do świątyni. A gdy wnosili dzieciątko Jezus rodzice jego, aby z nim postąpić według zwyczaju Zakonu,28 on też wziął je na ręce swoje, i błogosławił Boga, mówiąc:29 Teraz puszczasz, Panie, sługę twego w pokoju, według słowa twego,30 gdyż oczy moje oglądały zbawienie twoje,31 które zgotowałeś przed obliczem wszystkich narodów.32 Światłość na objawienie pogan i chwałę ludu twego izraelskiego33 A ojciec jego i matka dziwili się temu, co o nim mówiono.34 I błogosławił im Symeon, i rzekł do Maryi, matki jego: Oto ten położony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, któremu sprzeciwiać się będą,35 a duszę twą własną przeniknie miecz, aby myśli z wielu serc były objawione.36 Była też Anna prorokini, córka Fanuela, z pokolenia Aser; ta była bardzo podeszła w latach, a siedem lat żyła z mężem swym od panieństwa swego.37 Ona to będąc wdową aż do lat osiemdziesięciu czterech, nie odchodziła z świątyni, postami i modlitwami służąc we dnie i w nocy.38 I ona tejże godziny nadszedłszy wyznawała Panu, i opowiadała o nim wszystkim, którzy oczekiwali odkupienia Izraela.39 Skoro wykonali wszystko według Zakonu Pańskiego, wrócili się do Galilei, do Nazaret, miasta swego.40 A dziecię rosło, i umacniało się pełne mądrości, i łaska Boża była w nim. DWUNASTOLETNI JEZUS W ŚWIĄTYNi.41 A rodzice jego chodzili co roku do Jeruzalem, na dzień uroczysty Paschy42 A gdy już miał lat dwanaście, gdy oni poszli do Jeruzalem według zwyczaju dnia świętego,43 i kiedy wypełniwszy dni, wracali, zostało dziecię Jezus w Jeruzalem, a nie zauważyli rodzice jego44 Mniemając zaś, że on jest w towarzystwie, uszli dzień drogi, i szukali go wśród krewnych i znajomych.45 A nie znalazłszy, wrócili się do Jeruzalem, szukając go. 46 I stało się, po trzech dniach znaleźli go w świątyni, siedzącego w pośrodku doktorów, słuchającego i pytającego ich.47 Wszyscy zaś, którzy go słuchali, zdumiewali się nad rozumem i odpowiedziami jego.48 A ujrzawszy go, zdziwili się. I rzekła doń matka jego: Synu, cóżeś nam tak uczynił ? Oto ojciec twój i ja, bolejąc, szukaliśmy cię.49 I rzekł do nich: Cóż jest, żeście mnie szukali? Nie wiedzieliście, że w tych rzeczach, które są Ojca mego, potrzeba, żebym był? 5o A oni nie zrozumieli słowa, które im powiedział.51 I poszedł z nimi, i przyszedł do Nazaretu, a był im poddany. A matka jego zachowywała wszystkie te słowa w sercu swoim.52 A Jezus pomnażał się w mądrości i w latach, i w łasce u Boga i u ludzi.CZĘŚĆ II (3,1 – 21,38)ŻYCIE PUBLICZNE ZBAWICIELAI. Okres przygotowawczy. (3,1 – 4,13)3 DZIAŁALNOŚĆ JANA CHRZCICIELA.1 A piętnastego roku panowania Tyberiusza cesarza, gdy, Poncjusz Piłat rządził Judeą, a Herod był tetrarchą Galilei, a Filip, brat jego, tetrarchą Iturei i krainy Trachonu, a Lizaniasz tetrarchą Abileny,2 za najwyższych kapłanów Annasza i Kajfasza, stało się słowo Pańskie do Jana, syna Zachariaszowego, na pustyni.3 I przeszedł całą krainę nadjordańską, opowiadając chrzest pokuty na odpuszczenie grzechów, 4 jako napisane jest w księdze mów Izajasza proroka: “Głos wołającego na pustyni: Gotujcie drogę Pańską, czyńcie proste ścieżki jego.5 Wszelka dolina będzie napełniona, a wszelka góra i pagórek będzie poniżony, i krzywe miejsca będą proste, a ostre drogami gładkimi.6 I ujrzy wszelkie ciało zbawienie Boże.”7 Mówił tedy do rzesz, które wychodziły, aby przyjąć chrzest od niego: Plemię żmijowe! Kto was nauczył uciekać przed nadchodzącym gniewem?8 Czyńcie tedy owoce godne pokuty, a nie zaczynajcie mówić: Ojcem mamy Abrahama. Albowiem wam powiadam, że Bóg ma moc z tych kamieni wzbudzić synów Abrahamowi.9 Już bowiem siekiera do korzenia drzew jest przyłożona, a przeto wszelkie drzewo, nie rodzące owocu dobrego, będzie wycięte, i w ogień wrzucone.10 I pytały go rzesze, mówiąc: Cóż więc mamy czynić? Odpowiadając zaś mówił im:11 Kto ma dwie suknie niech da nie mającemu, a kto ma żywność, niech tak samo uczyni.12 Przyszli też i celnicy, aby chrzest otrzymać, i rzekli mu: Nauczycielu, co czynić mamy?13 A on im rzekł: Nic więcej nie czyńcie nad to, co wam postanowiono. 14 Pytali go zaś i żołnierze, mówiąc: Cóż i my czynić mamy ? I rzekł im: Nikogo nie bijcie, ani nie potwarzajcie, ale na żołdzie waszym poprzestawajcie.15 A gdy lud się domniemywał, i wszyscy myśleli o Janie w sercu swoim, czy on przypadkiem nie jest Chrystusem,16 odpowiedział Jan, mówiąc wszystkim: Ja was chrzczę wodą, ale przyjdzie mocniejszy ode mnie, któremu nie jestem godzien rozwiązać rzemyka u obuwia jego; on was chrzcić będzie Duchem Świętym i ogniem.17 Ma on wiejadło w ręku swym, i wyczyści boisko swoje, i zgromadzi pszenicę do spichlerza swego, a plewy spali ogniem nieugaszonym. 18 Wiele innych rzeczy, napominając, głosił ludowi.19 Gdy zaś Herod tetrarcha był karcony przez niego o Herodiadę, żonę brata swego, i o wszystkie złości, które uczynił Herod,20 do wszystkiego dodał też i to, że zamknął Jana w więzieniu.CHRZEST JEZUSA.21 I stało się, gdy był chrzczony lud wszystek, i gdy Jezus był ochrzczony, i modlił się, niebo się otwarło,22 i zstąpił nań Duch Święty w postaci cielesnej jako gołębica, i rozległ się głos z nieba: Tyś j jest Syn mój miły, w tobie upodobałem sobie. RODOWÓD JEZUSA.23 Sam zaś Jezus rozpoczynając, był w latach około trzydziestu, jak mniemano, syn Józefa, który był Helego, który był Mattata,24 który był Lewiego, który był Melchiego, który był Jannaja, który był Józefa, 25 który był Mattatiasza, który był Amosa, który był Nahuma, który był Hesliego, który był Naggaja,26 który był Mahata, który był Mattatiasza, który był Semeja, który był Józefa, który był Judy,27 który był Joanna, który był Resy, który był Zorobabela, który był Salatiela, który był Neriego,28 który był Melchiego, który był Addeja, który był Kosama, który był Elnladama, który był Hera,29 który był Jezusa, który był Eliezera, który był Joryma, który był Mattata, który był Lewiego,30 który był Symeona, który był Judy, który był Józefa, który był Arama, który był Esrona, który był Jony, który był Eliakima,31 który był Meleasza, który był Menny, który był Mattata, który był Natana, który był Dawida,32 który był Jessego, który był Obeda, który był Booza, który był Salmona,33 który był Aminadaba, który był Arama, który był Esroma, który był Faresa,34 który był Judy, który był Jakuba, który był Izaaka, który był Abrahama, który był Tarego, który był Nachora,35 który był Saruga, który był Ragaua, który był Falega, który był Hebera, który był Salego, który był Kainana, 36 który był Arfaksada, który był Sema, który był Noego, który był Lamecha,37 który był Matusali, który był Enocha, który był Jareda, który był Malaleela, który był Kainana, 38 który był Henosa, który był Seta, który był Adama, który był Boży.4 POST I KUSZENIE NA PUSTYNI.1 Jezus zaś pełen Ducha Świętego, wrócił się od Jordanu, i był prowadzony przez Ducha na pustynię 2 dni czterdzieści, i był przez diabła kuszony. A nie jadł nic w owe dni; i gdy one się skończyły, łaknął. 3 Rzekł mu zaś diabeł: Jeśliś jest Synem Bożym, powiedz kamieniowi temu, aby stał się chlebem. 4 I odpowiedział mu Jezus: Napisane jest: “Nie samym chlebem żyje człowiek, ale wszelkim słowem Bożym.” 5 I zawiódł go diabeł na górę wysoką, i ukazał mu w okamgnieniu wszystkie królestwa całego świata.6 I rzekł mu: Tobie dam całą tę potęgę i chwałę ich; bo mnie są oddane, a daję je, komu chcę.7 Jeśli więc ty pokłonisz się przede mną, będą twoje wszystkie.8 A odpowiadając Jezus, rzekł mu: Napisane jest: “Panu Bogu twemu będziesz się kłaniał, i jemu samemu służył.”9 I zawiódł go do Jeruzalem, a postawił go na ganku świątyni, i rzekł mu: Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć się stąd na dół; 10 albowiem napisane jest: “Że aniołom swoim rozkazał o tobie, aby cię strzegli.” 11 I że “cię na ręku nosić będą, byś przypadkiem nie zranił o kamień nogi twojej12 A odpowiadając Jezus, rzekł mu: Powiedziane jest: “Nie będziesz kusił Pana Boga twego.” 13 A skończywszy całe kuszenie, diabeł odszedł od niego aż do czasu.II. Działalność Pana Jezusa w Galilei (4,14 – 9,50)A. OD POCZĄTKU DO WYBORU APOSTOŁÓW (4,14 – 6,I I) POWRÓT DO GALILEI. 14 A Jezus powrócił w mocy Ducha do Galilei. I rozeszła się o nim sława po wszystkiej krainie.15 A on nauczał w synagogach ich, i był wielce sławiony przez wszystkich. JEZUS NIE PRZYJĘTY W NAZARECIE.16 I przyszedł do Nazaretu, gdzie był wychowany, i wszedł zwyczajem swoim w dzień sobotni do synagogi i powstał, by czytać.17 I podano mu księgę Izajasza proroka. A rozwinąwszy księgę, znalazł miejsce, gdzie było napisane:18 “Duch Pański nade mną: dlatego mnie namaścił, abym opowiadał ewangelię ubogim; posłał mnie, abym uzdrowił skruszonych w sercu, 19 abym opowiadał więźniom wyzwolenie i ślepym przejrzenie, żebym wypuścił na wolność znękanych, i opowiadał rok Pański przyjemny i dzień odpłaty,”20 A zwinąwszy księgę, oddał słudze, i usiadł. A oczy wszystkich w synagodze były nań zwrócone.21 I począł do nich mówić: I dziś spełniło się to Pismo w uszach waszych.27 A wszyscy mu przyświadczali i dziwili się wdzięcznym słowom, które wychodziły z ust jego i mówili: Czyż to nie jest syn Józefa?23 I rzekł im: Pewnie mi powiecie tę przypowieść: Lekarzu, ulecz samego siebie. Jako wielkie rzeczy słyszeliśmy, że uczyniłeś w Kafarnaum, takie też uczyń i tu, w ojczyźnie twojej.24 I rzekł: Zaprawdę wam powiadam, że żaden prorok nie jest przyjęty w ojczyźnie swojej.25 Po prawdzie wam mówię, że wiele wdów było za dni Eliaszowych w Izraelu, gdy było zamknięte niebo przez trzy lata i sześć miesięcy, gdy był wielki głód po całej ziemi;26 a do żadnej z nich nie był posłany Eliasz, tylko do niewiasty wdowy w Sarepcie Sydońskiej.27 I wielu trędowatych było w Izraelu za Elizeusza proroka, a żaden z nich nie został oczyszczony, tylko Naaman Syryjczyk.28 A słysząc to, wszyscy w synagodze zapłonęli gniewem.29 I wstali, i wyrzucili go z miasta, i wyprowadzili go aż na wierzch góry, na której ich miasto było zbudowane, aby go strącić.30 On zaś oddalił się, przeszedłszy przez środek ich. UZDROWIENIE OPĘTANEGO.31 I zeszedł do Kafarnaum, miasta galilejskiego, i tam ich nauczał w szabaty.32 I zdumiewali się nad nauką jego, bo władzą tchnęła jego mowa33 A w synagodze był człowiek, mający czarta nieczystego, i zawołał wielkim głosem,34 mówiąc: Ach, co ci do nas, Jezusie Nazareński? Przyszedłeś zgubić nas? Znam cię, ktoś jest, Święty Boży.35 I zgromił go Jezus, mówiąc: Zamilknij, a wyjdź z niego. A czart rzuciwszy go na środek, wyszedł z niego, i nic mu nie zaszkodził.36 I padł strach na wszystkich, i rozmawiali między sobą mówiąc: Cóż to za nauka, że z władzą i mocą rozkazuje duchom nieczystym, a wychodzą?37 i rozchodziła się sława o nim po wszystkich miejscach okolicznych. W DOMU PIOTRA. 38 A powstawszy Jezus z synagogi, wszedł do domu Szymona. Świekra zaś Szymona była trawiona wielką gorączką, i prosili go za nią.39 I stanąwszy nad nią, rozkazał gorączce, i opuściła ją. A natychmiast wstawszy, służyła im.40 Gdy zaś słońce zaszło, wszyscy, którzy mieli chorych na różne niemoce, przyprowadzali ich do niego, a on na każdego z osobna kładąc ręce, uzdrawiał ich.41 Wychodziły zaś z wielu czarty, wołając i mówiąc: Ty jesteś Syn Boży. A łając, nie pozwalał im mówić, iż wiedzieli, że on jest Chrystusem.42 Gdy zaś dzień nastał wyszedłszy, odszedł na miejsce pustynne, a rzesze go szukały. I przyszły aż do niego, i zatrzymywały go, aby nie odchodził od nich.43 A on im rzekł: Że potrzeba, abym i innym miastom opowiadał królestwo Boże; bo na to jestem posłany.44 I nauczał w synagogach galilejskich.5 CUDOWNY POŁÓW RYB.1 I stało się gdy cisnęły się doń rzesze, by słuchać słowa Bożego, a on stał nad jeziorem Genezaret.2 I ujrzał dwie łodzie, stojące przy jeziorze, a rybacy wyszli byli, i płukali sieci.3 Wszedłszy zaś w jedną łódź, która była Szymonowa, prosił go, żeby trochę odjechał od ziemi. A usiadłszy, uczył rzesze z łodzi.4 Gdy zaś przestał mówić, rzekł do Szymona: Zajedź na głębię, i zapuśćcie sieci wasze na połów.5 A Szymon odpowiadając, rzekł mu: Nauczycielu! Przez całą noc pracując, nic nie ułowiliśmy; wszakże na słowo twoje zapuszczę sieć.6 A gdy to uczynili, zagarnęli ryb mnóstwo wielkie, i rwała się ich sieć.7 I skinęli na towarzyszów, którzy byli w drugiej łodzi, aby przybyli, i dopomogli im. I przybyli, i napełnili obie łódki, tak że się prawie zanurzały.8 Co widząc Szymon Piotr, przypadł do kolan Jezusowych, mówiąc: Wyjdź ode mnie, bo jestem człowiek grzeszny, Panie.9 Albowiem zdumienie ogarnęło go i wszystkich, co przy nim byli, z połowu ryb, które schwytali.10 A także Jakuba i Jana, synów Zebedeuszowych, którzy byli towarzyszami Szymona. I rzekł Jezus do Szymona: Nie bój się, odtąd już ludzi łowić będziesz.11 A wyciągnąwszy łodzie na ziemię, opuściwszy wszystko, poszli za nim. UZDROWIENIE TRĘDOWATEGO.12 I stało się gdy był w jednym mieście, a oto człowiek pełen trądu; a ujrzawszy Jezusa, i padłszy na oblicze, prosił go, mówiąc: Panie! Jeśli chcesz, możesz mnie oczyścić.13 I wyciągnąwszy rękę, dotknął się go, mówiąc: Chcę, bądź oczyszczony. I natychmiast ustąpił trąd z niego.14 A on mu przykazał, aby nikomu nie mówił; ale: Idź, ukaż się kapłanowi, i ofiaruj za oczyszczenie twoje, jak rozkazał Mojżesz, na świadectwo im. 15 Wieść zaś rozchodziła się coraz więcej o nim i gromadziły się wielkie rzesze, aby słuchać i znaleźć uzdrowienie z niemocy swoich.16 A on usuwał się na pustynię, i modlił się. UZDROWIENIE PARALITYKA17 I stało się dnia jednego, a on siedział, ucząc. I siedzieli faryzeusze i doktorowie zakonni, którzy przyszli ze wszystkich miasteczek Galilei i Judei i z Jeruzalem, a moc Pańska była ku uzdrowieniu ich.18 I oto mężowie niosący na łożu człowieka, który był paralitykiem; i próbowali go wnieść i postawić przed nim.19 A nie znalazłszy, którędyby go wnieść, z powodu rzeszy, weszli na dach, i przez dachówki spuścili go z łożem na środek przed Jezusa20 A on widząc ich wiarę, rzekł: Człowiecze, odpuszczają ci się grzechy twoje. 21 I poczęli myśleć doktorowie i faryzeusze, mówiąc: Któż jest ten, co mówi bluźnierstwa? Któż może odpuszczać grzechy, jeśli nie sam Bóg? 22 Jezus zaś poznawszy myśli ich, odpowiadając, rzekł do nich: Cóż myślicie w sercach waszych?23 Cóż jest łatwiej powiedzieć: Odpuszczają ci się grzechy, czy też powiedzieć: Wstań, a chodź?24 Lecz abyście wiedzieli, że Syn Człowieczy ma władzę na ziemi odpuszczać grzechy, (rzekł paralitykowi): Tobie mówię, wstań. Weź łoże swoje, i idź do domu swego. 25 A natychmiast wstawszy przed nimi, wziął łoże, na którym leżał, i poszedł do domu swego, wielbiąc Boga. I zdumienie ogarnęło wszystkich, i wielbili Boga. 26 I napełnili się bojaźnią, mówiąc: Żeśmy dzisiaj dziwy widzieli. POWOŁANIE MATEUSZA.27 A potem wyszedł, i ujrzał celnika, imieniem Lewi, siedzącego przy cle, i rzekł mu: Pójdź za mną.28 A opuściwszy wszystko, wstawszy, poszedł za nim. 29 I sprawił mu Lewi wielką ucztę w domu swoim; a była wielka rzesza celników i innych, którzy z nim siedzieli u stołu.30 I szemrali faryzeusze i doktorowie ich, mówiąc do uczniów jego: Czemu z celnikami i z grzesznikami jecie i pijecie 31 A Jezus odpowiadając, rzekł do nich: Nie potrzebują zdrowi lekarza, ale ci, którzy źle się mają.32 Nie przyszedłem wzywać sprawiedliwych, ale grzesznych do pokuty. SPRAWA POSTU.33 Lecz oni rzekli do niego: Czemu uczniowie Jana, a także i faryzeuszów, poszczą często i modlitwy czynią, a twoi jedzą i piją?34 A on im rzekł: Czy możecie sprawić, żeby goście weselni pościli, póki z nimi jest oblubieniec35 Lecz przyjdą dni, gdy oblubieniec będzie wzięty od nich, wtedy pościć będą w owe dni.Powiedział im też podobieństwo: Nikt nie przyszywa płata od sukni nowej do starej szaty; bo inaczej i nową obedrze, i starej nie przystoi płat od nowej.37 I nikt nie leje nowego wina w stare bukłaki, bo inaczej wino nowe rozsadzi bukłaki, i samo wyciecze, a bukłaki zniszczeją.38 Ale nowe wino trzeba lać w nowe bukłaki; a tak jedno i drugie się zachowa.39 I nikt pijąc stare, nie chce zaraz nowego, bo mówi: lepsze jest stare.6 ZRYWANIE KŁOSÓW W SZABAT.1 I stało się w szabat wtóropierwszy, gdy szedł przez zboża, uczniowie rwali kłosy, i jedli wycierając rękami.2 Niektórzy zaś z faryzeuszów mówili im: cóż czynicie, czego się nie godzi w szabat ?3 A Jezus odpowiadając, rzekł do nich: Czyście i tego nie czytali, co uczynił Dawid, gdy sam łaknął, i ci, co z nim byli?4 Jak wszedł do domu Bożego, i wziął chleby pokładne, i jadł, i dał tym, którzy z nim byli, choć nie godzi się ich jeść, tylko samym kapłanom ?5 I mówił im: Że Syn Człowieczy jest Panem szabatu. UZDROWIENIE W SZABAT.6 5tało się zaś i w inny szabat, że wszedł do synagogi i uczył. A był tam człowiek, który miał prawą rękę uschłą. 7 I podpatrywali doktorowie i faryzeusze, czy w szabat będzie uzdrawiał, aby znaleźć, o co by go oskarżyć.8 A on znał myśli ich, i rzekł człowiekowi, który miał rękę uschłą: Wstań, a stań w pośrodku. I powstawszy, stanął. 9 I rzekł do nich Jezus: Pytam was, czy godzi się w szabaty czynić dobrze, czy też źle, życie ocalić, czy stracić?10 A spojrzawszy po wszystkich, rzekł człowiekowi: Wyciągnij rękę twoją. I wyciągnął. I została przywrócona ręka jego.11 Ich zaś ogarnął szał i umawiali się między sobą, co by uczynić Jezusowi.B. OD WYBORU APOSTOŁÓW DO ROZMNOŻENIA CHLEBA (6,12 – 9,9) WYBÓR 12 APOSTOŁÓW.12 Stało się też w owe dni, odszedł na górę modlić się, i nocował na modlitwie Bożej.13 A gdy nastał dzień, przywołał uczniów swoich, i wybrał z nich dwunastu, i nazwał ich apostołami:14 Szymona, którego nazwał Piotrem, i Andrzeja, brata jego, Jakuba i Jana, Filipa i Bartłomieja,15 Mateusza i Tomasza, Jakuba Alfeuszowego i Szymona, którego zwią Zelotą,16 i Judę Jakubowego, i Judasza Iszkariota, który był zdrajcą. LICZNE UZDROWIENIA.17 A Zeszedłszy z nimi, stanął na polu i rzesza uczniów jego, i wielkie mnóstwo ludu z całej Judei, i z Jeruzalem, i z nad morza, i z Tyru, i z Sydonu, 18 którzy przyszli go słuchać, i być uzdrowieni z niemocy swoich. I ci, co byli dręczeni od duchów nieczystych, byli uzdrawiani.19 Cała zaś rzesza starała się go dotknąć, bo moc wychodziła z niego, i uzdrawiała wszystkich. KAZANIE NA GÓRZE.20 A on podniósłszy oczy na uczniów swoich, mówił: Błogosławieni ubodzy, bo wasze jest królestwo Boże.21 Błogosławieni, którzy teraz łakniecie, bo będziecie nasyceni. Błogosławieni, którzy teraz płaczecie, bo śmiać się będziecie.22 Błogosławieni będziecie, gdy będą was ludzie nienawidzić i gdy was wyłączą, i będą wam złorzeczyć, a imię wasze jako złe będą zniesławiać dla Syna Człowieczego.23 Weselcie się dnia owego, i radujcie się, bo oto zapłata wasza obfita jest w niebie; podobnie bowiem ojcowie ich czynili prorokom.24 Wszakże biada wam bogaczom, bo macie pociechę waszą.25 Biada wam, którzy jesteście nasyceni, albowiem łaknąć będziecie. Biada wam, którzy się teraz śmiejecie, bo będziecie narzekać i płakać.26 Biada, kiedy o was dobrze mówić będą ludzie; podobnie bowiem ojcowie ich czynili fałszywym prorokom. MIŁOŚĆ NIEPRZYJACIÓŁ.27 Ale wam, którzy słuchacie, powiadam: Miłujcie nieprzyjaciół waszych, czyńcie dobrze tym, co was nienawidzą28 Błogosławcie tym, co was przeklinają, a módlcie się za tych, którzy was potwarzają.29 I kto cię uderzy w policzek, nadstaw mu i drugi, a temu, który bierze ci płaszcz, nie wzbraniaj i sukni.30 I każdemu, kto cię prosi, daj, a kto bierze, co twojego jest, nie upominaj się. 31 A jak chcecie, aby wam ludzie czynili, tak i wy im czyńcie.32 A jeśli miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy miłują tych, co ich kochają.33 A jeśli dobrze czynicie tym, którzy wam dobrze czynią, jakąż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy to czynią34 A jeśli pożyczacie tym, od których spodziewacie się odebrać, jakąż macie zasługę? Albowiem i grzesznicy grzesznikom pożyczają, aby tyleż odebrali.35 Ale wy miłujcie nieprzyjaciół waszych, czyńcie dobrze i pożyczajcie, niczego stąd się nie spodziewając; i wielka będzie zapłata wasza, a będziecie dziećmi Najwyższego: albowiem on łaskawy jest dla niewdzięcznych, i złych.36 Bądźcie więc miłosierni, jak i Ojciec wasz miłosierny jest. PRZEPISY MIŁOŚCI BLIŻNIEGO.37 Nie sądźcie, a nie będziecie sądzeni. Nie potępiajcie, a nie będziecie potępieni. Odpuszczajcie a będzie wam odpuszczone38 Dawajcie, a będzie wam dane: miarę dobrą i natłoczoną i potrzęsioną i opływającą dadzą w zanadrze wasze. Wszak tą samą miarą, którą mierzycie, będzie wam odmierzone. PRZYPOWIEŚĆ O ŚLEPYM.39 A powiedział im i podobieństwo: Czy może ślepy ślepego prowadzić? Czy nie wpadną obydwaj w dół ?40 Nie jest uczeń nad mistrza; lecz każdy będzie doskonały, jeżeli będzie jako mistrz jego.41 A cóż widzisz źdźbło w oku brata twego, belki zaś, która jest w oku twoim nie spostrzegasz?42 Albo jak możesz mówić bratu twemu: Bracie, pozwól, że wyrzucę źdźbło z oka twego, sam belki w oku swoim nie widząc? Obłudniku, wyrzuć pierwej belkę z oka swego, a wtedy przejrzysz, aby wyjąć źdźbło z oka brata twego! PRZYPOWIEŚĆ O DRZEWIE ZŁYM I DOBRYM.43 Albowiem nie ma drzewa dobrego, które by rodziło złe owoce, ani drzewa złego, które by rodziło owoc dobry.44 Każde bowiem drzewo z owocu swego bywa poznawane: bo nie zbierają z ciernia fig, ani z głogu nie zbierają winnych jagód.45 Człowiek dobry z dobrego skarbu serca swego wynosi dobre, a zły człowiek ze złego skarbu wynosi złe; albowiem z obfitości serca usta mówią.46 Czemuż to mnie nazywacie: Panie, Panie, a nie czynicie tego, co powiadam? ZAKOŃCZENIE KAZANIA.47 Wszelki, który przychodzi do mnie, a słucha słów moich, i wypełnia je, pokażę wam, komu jest podobny.48 Podobny jest do człowieka budującego dom, który wykopał głęboko, i założył fundament na skale, a gdy nadeszła powódź, uderzyła rzeka o ten dom, a nie mogła go poruszyć, bo był założony na skale.49 Lecz ten, który słucha, a nie czyni, podobny jest do człowieka, który buduje dom swój na ziemi bez fundamentu, o który uderzyła rzeka, i natychmiast upadł, i stał się upadek tego domu wielki.7 SŁUGA SETNIKA Z KAFARNAUM.1 A gdy dokończył wszystkich mów swoich wobec słuchającego ludu, wszedł do Kafarnaum.2 Sługa zaś pewnego setnika, źle się mając, był umierający; a był mu on drogi.3 A usłyszawszy o Jezusie, posłał do niego starszych żydowskich, prosząc go, aby przyszedł, i uzdrowił sługę jego.4 Lecz oni przyszedłszy do Jezusa, prosili go usilnie, mówiąc mu: Iż godzien jest, abyś mu to uczynił.5 Albowiem naród nasz miłuje, i on zbudował nam synagogę.6 Jezus zaś poszedł z nimi. A gdy już niedaleko był od domu, posłał do niego setnik przyjaciół, mówiąc: Panie, nie trudź się, bo nie jestem godzien, abyś wszedł pod dach mój.7 Dlatego też i sam nie miałem się za godnego, aby przyjść do ciebie; ale powiedz słowo, a będzie uzdrowiony sługa mój.8 Gdyż i ja jestem człowiek pod władzą postawiony, mający pod sobą żołnierzy, i mówię temu: idź, a idzie; a drugiemu: przyjdź, i przychodzi: a słudze mojemu uczyń to, i czyni.9 Co usłyszawszy Jezus zadziwił się, i obróciwszy się, rzekł rzeszom za sobą idącym: Zaprawdę powiadam wam, nie znalazłem tak wielkiej wiary nawet w Izraelu10 A wróciwszy się do domu ci, co byli posłani, znaleźli sługę, który chorował, zdrowego. WSKRZESZENIE MŁODZIEŃCA Z NAIM.11 I Stało się, potem szedł do miasta, które zowią Naim, a z nim szli uczniowie jego i rzesza wielka.12 Gdy się zaś przybliżył ku bramie miejskiej, oto wynoszono umarłego, jedynego syna matki jego, a była to wdowa, i wielka rzesza z miasta była z nią.13 A gdy ujrzał ją Pan, miłosierdziem wzruszony nad nią, rzekł jej: Nie płacz! 14 I przystąpił i dotknął się mar (a ci, co nieśli, stanęli), i rzekł: Młodzieńcze! Tobie mówię, wstań!15 I usiadł ten, który był umarły, i począł mówić, i oddał go matce jego16 I zdjął wszystkich strach, i wielbili Boga, mówiąc: Że prorok wielki powstał między nami, i że Bóg nawiedził lud swój.17 I rozeszła się o nim ta wieść po całej Judei i po wszystkiej okolicznej krainie. POSELSTWO JANA CHRZCICIELA.18 I oznajmili o tym wszystkim Janowi uczniowie jego.19 A Jan wezwał dwóch spośród uczniów swoich, i posłał do Jezusa, mówiąc: Ty jesteś tym, który ma przyjść, czy też innego czekamy?20 Gdy zaś przyszli do niego ci mężowie, rzekli: Jan Chrzciciel posłał nas do ciebie, mówiąc: Ty jesteś tym, który ma przyjść, czy też innego czekamy? 21 (W tej też godzinie uzdrowił wielu od niemocy i chorób i od złych duchów, a wielu ślepym wzrok przywrócił).22 A odpowiadając, rzekł im: Idźcie i donieście Janowi, coście słyszeli i widzieli; “Że ślepi widzą, chromi chodzą, trędowaci bywają oczyszczeni, głusi słyszą, umarli zmartwychwstają, ubogim ewangelia bywa opowiadana.”23 A błogosławiony jest, który się ze mnie nie zgorszy.24 I gdy posłowie Janowi odeszli, począł mówić o Janie do rzeszy: Cóżeście wyszli widzieć na pustyni? Trzcinę chwiejącą się od wiatru?25 Ale coście wyszli widzieć ? Człowieka w miękkie szaty obleczonego ? Oto ci, co są w kosztownej odzieży i w rozkoszach, w domach królewskich są26 Ale coście wyszli widzieć ? Proroka ? Zaiste powiadam wam i więcej niż proroka.27 Ten jest, o którym napisane jest: “Oto posyłam Anioła mego przed obliczem twoim, który zgotuje drogę twoją przed tobą.”28 Albowiem powiadam wam: Nie ma między narodzonymi z niewiast większego proroka nad Jana Chrzciciela; ale kto mniejszy jest w królestwie Bożym, większy jest, niźli on.29 A słysząc lud wszystek i celnicy, oddali cześć Bogu, przyjmując chrzest Janowy.30 Ale faryzeusze i biegli w Zakonie wzgardzili zamiarem Bożym względem siebie, nie przyjmując chrztu od niego.31 I rzekł Pan: Do kogóż więc przyrównam ludzi plemienia tego, a komu są podobni?32 Podobni są chłopiętom na rynku siedzącym i wołającym jedni do drugich i mówiącym: Graliśmy wam na piszczałkach, a nie tańczyliście; zawodziliśmy, a nie płakaliście.32 Gdyż Jan Chrzciciel przyszedł, nie jedząc chleba ani nie pijąc wina, a mówicie: Czarta ma.34 Przyszedł Syn Człowieczy jedząc i pijąc, a mówicie: Oto człowiek obżerca i winopijca, przyjaciel celników i grzeszników. 35 I usprawiedliwiona jest mądrość od wszystkich synów swoich. GRZESZNICA PODCZAS UCZTY.36 Pewien zaś faryzeusz prosił go, aby z nim jadł. I wszedłszy w dom faryzeusza, zasiadł do stołu.37 A oto niewiasta, która była w mieście grzesznicą, skoro dowiedziała się, że siedzi u stołu w domu faryzeusza, przyniosła słoik alabastrowy olejku;38 i stanąwszy z tyłu u nóg jego, poczęła łzami polewać nogi jego, a włosami głowy swojej wycierała, i całowała nogi jego, i olejkiem namaszczała.39 A widząc faryzeusz, który go był zaprosił, rzekł sam do siebie, mówiąc: Gdyby ten był prorokiem, przecieżby wiedział, kto i jaka jest ta niewiasta, która się go dotyka: że jest grzesznicą.40 A Jezus odpowiadając, rzekł do niego: Szymonie, mam ci coś powiedzieć.41 On zaś rzekł: Mistrzu, powiedz. Dwóch dłużników miał pewien wierzyciel: jeden winien był pięćset denarów, a drugi pięćdziesiąt.42 Lecz gdy oni nie mieli skąd oddać, darował obydwom; któryż więc bardziej go miłuje?43 Szymon odpowiadając, rzekł: Mniemam, że ten, któremu więcej darował. A on mu powiedział: Dobrześ rozsądził.44 I zwróciwszy się do niewiasty, rzekł Szymonowi: Widzisz tę niewiastę? Wszedłem do domu twego, nie dałeś wody na nogi moje, a ona łzami oblała nogi moje, i włosami swymi otarła.45 Nie dałeś mi pocałunku, a ona odkąd weszła, nie przestała całować nóg moich.46 Nie namaściłeś oliwą głowy mojej, ta zaś namaściła olejkiem nogi moje.47 Przeto powiadam ci: Odpuszcza się jej wiele grzechów, gdyż wielce umiłowała; a komu mniej odpuszczają, mniej miłuje.48 I rzekł do niej: Odpuszczają ci się grzechy.49 I poczęli współsiedzący mówić między sobą: Któż jest ten, który i grzechy odpuszcza? I rzekł do niewiasty: Wiara twoja cię zbawiła, idź w pokoju.8 PODRÓŻ PO GALILEI1.I Stało się potem, a on chodził po miastach i miasteczkach, każąc i przepowiadając królestwo Boże, a dwunastu z nim,2 i niektóre niewiasty, które były uzdrowione od złych duchów i od chorób: Maria, którą zowią Magdaleną, z której wyszło było siedmiu czartów,3 i Joanna, żona Chuzy, zarządcy dóbr Heroda, i Zuzanna i wiele innych, które mu służyły z majętności swoich. PRZYPOWIEŚĆ O SIEWCY.4 Gdy zaś wielka rzesza schodziła się i zmiast spieszyli do niego, rzekł przez podobieństwo:5 Wyszedł który sieje, siać nasienie swoje. A gdy siał, jedno upadło koło drogi, i zdeptane zostało, a ptaki niebieskie wydziobały je.6 A drugie upadło na opokę, a gdy wzeszło, uschło, bo nie miało wilgoci.7 A inne padło między ciernie, a gdy ciernie razem wzrosły, przydusiły je.8 A inne padło na ziemię dobrą; a gdy wzrosło, wydało owoc stokrotny. To mówiąc, wołał: Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha.9 I pytali go uczniowie jego, co by to była za przypowieść ?10 A on im rzekł: Wam dane jest znać tajemnice królestwa Bożego, a innym przez przypowieści, aby widząc nie widzieli, a słysząc nie rozumieli.11 Jest zaś ta przypowieść: Nasieniem jest słowo Boże.12 A którzy koło drogi są, ci są, co słuchają, a potem przychodzi diabeł i wybiera słowo z serca ich, aby uwierzywszy nie byli zbawieni.13 A którzy na opokę, ci są, którzy gdy usłyszą, z weselem przyjmują słowo, ale korzenia nie mają; ci do czasu wierzą, i w czasie próby odstępują.14 Które zaś padło między ciernie, ci są, którzy usłyszeli, a odszedłszy, od trosk i bogactw i rozkoszy życia bywają zaduszeni, i nie przynoszą owocu.15 A które na ziemię dobrą, ci są, co dobrym a wybornym sercem usłyszawszy, zachowują słowo, i owoc przynoszą w cierpliwości. CEL TEJ NAUKI.16 Nikt zaś, zapaliwszy świecę, nie nakrywa jej naczyniem, ani stawia pod łóżko, ale stawia na świeczniku, aby ci, co wchodzą, widzieli światło.17 Nie ma bowiem tajemnej rzeczy, która by się wyjawić nie miała, ani skrytej, która by poznana nie była, i na jaw nie wyszła18 A więc uważajcie, jak słuchać macie; albowiem kto ma, będzie mu dane; a kto nie ma, i to, co sądzi, że ma, będzie mu odjęte. KREWNI JEZUSA19 I przyszli do niego matka i bracia jego, ale nie mogli do niego przystąpić z powodu ciżby.20 I oznajmiono mu: Matka twoja i bracia twoi stoją przed domem, chcąc cię widzieć.21 A on odpowiadając, rzekł im: Matką moją i braćmi moimi są ci, którzy słuchają słowa Bożego i czynią je. BURZA NA MORZU.22 Stało się zaś dnia jednego, a on wstąpił w łódkę i uczniowie jego. I rzekł do nich: Przeprawmy się za jezioro. I odbili od brzegu23 A gdy oni płynęli usnął. I przyszła nawałnica wiatru na jezioro, i zalewało ich, i byli w niebezpieczeństwie.24 A przystąpiwszy, zbudzili go, mówiąc: Mistrzu, giniemy! A on wstawszy, złajał wiatr i nawałnicę wody, i uspokoiły się, i stała się cisza.25 I rzekł im: Gdzież jest wiara wasza ? A oni. bojąc się, mówili ze zdziwieniem jeden do drugiego: Kto mniemasz, jest ten, że i wiatrom i morzu rozkazuje, a słuchają go? OPĘTANY Z GERAZY.26 I popłynęli do krainy Gerazeńczyków, która jest naprzeciw Galilei.27 A gdy wyszedł na ląd, zabiegł mu pewien człowiek, co miał czarta już od dawnego czasu, i nie nosił odzienia, i nie mieszkał w domu, ale w grobach.28 Ten, gdy ujrzał Jezusa, upadł przed nim i zawoławszy wielkim głosem, mówił: Co ci do mnie, Jezusie, Synu Boga Najwyższego? Proszę cię, nie dręcz mnie.29 Rozkazywał bowiem duchowi nieczystemu, aby wyszedł z człowieka. Od dawnego bowiem czasu porywał go, i wiązano go łańcuchami, i w pętach strzeżono; a on zerwawszy więzy, bywał pędzony od czarta na pustynię.30 Jezus zaś spytał go, mówiąc: Jakie masz imię? A on odpowiedział: Legion: bo weszło było wielu czartów w niego.31 I prosili go, aby im nie.kazał iść do przepaści.32 A było tam stado wielu wieprzów, pasących się na górze; i prosili go, aby im pozwolił w nie wejść; i pozwolił im.33 Wyszli tedy czarci z człowieka i weszli w wieprze, i stado pędem wpadło z urwistego brzegu w jezioro, i utonęło.34 A gdy pasterze ujrzeli, co się stało, uciekli, i dali znać do miasta i do wiosek. 35 I wyszli oglądać, co się stało, i przyszli do Jezusa; i znaleźli człowieka, z którego wyszły czarty, siedzącego, ubranego i ze zdrowym umysłem, u nóg jego, i zlękli się36 I opowiedzieli im też ci, którzy widzieli, jak wybawiony został od legionu.37 I prosił go cały lud krainy Gerazeńczyków, aby odszedł od nich; bo byli wielkim strachem zdjęci. A on wsiadłszy do łodzi, odjechał z powrotem.38 I prosił go człowiek, z którego wyszli byli czarci, aby mógł być przy nim.39 Ale Jezus odprawił go, mówiąc: Wróć się do domu twego, a opowiadaj, jak wielkie rzeczy Bóg ci uczynił. I poszedł po całym mieście, opowiadając, jak wielkie rzeczy uczynił mu Jezus. WSKRZESZENIE CÓRKI JAIRA.40 Stało się zaś, gdy się wrócił Jezus, przyjęła go rzesza, bo wszyscy nań czekali.41 A oto przyszedł mąż imieniem Jair, a był on przełożonym synagogi; i upadł do nóg Jezusowych, prosząc go, aby przyszedł do domu jego,42 bo miał córkę jedyną, około lat dwunastu, a ta umierała. I zdarzyło się, gdy szedł, cisnęły się nań rzesze.43 A pewna niewiasta, która miała krwotok od lat dwunastu, i wydała była na lekarzy całą swą majętność, a od żadnego nie mogła być uleczona,44 przystąpiła z tyłu, i dotknęła się kraju szaty jego, a natychmiast ustał jej krwotok45 I rzekł Jezus: Kto jest, co się mnie dotknął ? Gdy się zaś wszyscy wypierali, rzekł Piotr i ci, którzy z nim byli: Mistrzu! Rzesze ściskają się i tłoczą, a ty mówisz: Kto się mnie dotknął?46 A Jezus rzekł: Dotknął się mnie ktoś, bo ja wiem, że moc wyszła ze mnie.47 Niewiasta zaś widząc, że się nie ukryła, drżąc przyszła, i upadła do nóg jego; í dla jakiej przyczyny się go dotknęła, oznajmiła wobec całego ludu i jak natychmiast uzdrowiona została.48 Lecz on jej powiedział: Córko, wiara twoja cię uzdrowiła, idź w pokoju.49 Gdy on jeszcze mówił, przyszedł ktoś do przełożonego synagogi, mówiąc mu: Że umarła córka twoja, nie trudź go.50 A Jezus usłyszawszy to słowo, odpowiedział ojcu dzieweczki: Nie bój się, wierz tylko, a będzie zdrowa.51 I wszedłszy w dom, nie pozwolił nikomu wejść ze sobą tylko Piotrowi i Jakubowi i Janowi i ojcu i matce dzieweczki.52 Wszyscy zaś płakali, i żałowali jej; lecz on rzekł: Nie płaczcie! Nie umarła dzieweczka, ale śpi.53 I śmiali się z niego, wiedząc, że była umarła.54 A on ująwszy ją za rękę, zawołał, mówiąc: Dzieweczko, wstań!55 I wrócił się duch jej, i zaraz wstała; i rozkazał, aby jej dano jeść. 56 I zdumieli się rodzice jej, a on im nakazał, aby nikomu nie opowiadali, co się stało.9 ROZESŁANIE APOSTOŁÓW.1 Zwoławszy zaś dwunastu apostołów, dał im moc i władzę nad wszystkimi czartami, i żeby uzdrawiali choroby.2 I posłał ich przepowiadać królestwo Boże i uzdrawiać niemocnych. 3 I rzekł do nich: Nie bierzcie nic na drogę, ani laski, ani torby podróżnej, ani chleba, ani pieniędzy, ani nie miejcie po dwie suknie.4 A do któregokolwiek domu wejdziecie, tam mieszkajcie, i stamtąd nie wychodźcie.5 A którzykolwiek by was nie przyjęli, wychodząc z tego miasta, nawet proch z nóg waszych otrząśnijcie na świadectwo przeciw nim. 6 Wyszedłszy zaś, obchodzili miasteczka, opowiadając ewangelię, i uzdrawiając wszędzie. NIEPOKÓJ HERODA.7 I usłyszał Herod tetrarcha wszystko, co się działo przez niego, a wahał się, dlatego że niektórzy powiadali, iż Jan zmartwychwstał;8 a inni zaś, że się Eliasz ukazał; a inni znowu, że zmartwychwstał jeden z dawnych proroków.9 I rzekł Herod: Jana ja ściąłem; któż więc jest ten, o którym takie rzeczy słyszę ? I starał się go zobaczyć.C. OD ROZMNOŻENIA CHLEBA DO PIERWSZEJ PODRÓŻY DO JERUZALEM (9,10-50) ROZMNOŻENIE CHLEBA.10 I wróciwszy się apostołowie opowiedzieli mu wszystko, co uczynili. I wziąwszy ich, udał się osobno na miejsce pustynne, w pobliżu Betsaidy.11 A rzesze dowiedziawszy się o tym, poszły za nim; i przyjął je, i opowiadał im o królestwie Bożym; a tych, którzy potrzebowali uleczenia, uzdrawiał.12 Dzień zaś miał się ku schyłkowi. I przystąpiwszy dwunastu, rzekli mu: Rozpuść rzesze, by odszedłszy do miasteczek i wsi, które są Wokoło, znalazły gospodę i żywność; bo jesteśmy tu na miejscu pustynnym.13 I rzekł do nich: Wy im jeść dajcie. A oni powiedzieli: Nie mamy więcej, tylko pięcioro chleba i dwie ryby; chyba że my pójdziemy, i kupimy żywności na całą tę rzeszę.14 A było mężczyzn około pięciu tysięcy. I rzekł do uczniów swoich: Posadźcie ich gromadami po pięćdziesięciu.15 I uczynili tak, i posadzili wszystkich.16 A wziąwszy pięcioro chleba i dwie ryby, spojrzał w niebo, i pobłogosławił je, i połamał, i rozdawał uczniom swoim, aby kładli przed rzeszę.17 I jedli wszyscy, i najedli się, i zebrano co im zbyło, dwanaście koszów ułomków. WYZNANIE PIOTRA I ZAPOWIEDŹ MĘK1.18 I stało się, gdy był sam na modlitwie, byli z nim i uczniowie, i zapytał ich, mówiąc: Kim mię powiadają być rzesze ?19 A oni odpowiedzieli, i rzekli: Janem Chrzcicielem, drudzy zaś Eliaszem, a inni, że prorok jeden z dawniejszych zmartwychwstał.20 I rzekł im: A wy kim mnie być powiadacie? Odpowiadając Szymon Piotr, rzekł: Chrystusem -Bożym.21 0n zaś zagroziwszy im, rozkazał, aby tego nikomu nie powiadali,22 mówiąc: Że potrzeba, aby Syn Człowieczy wiele cierpiał, i był wzgardzony od starszych i od przedniejszych kapłanów i doktorów, i aby był zabity, a trzeciego dnia zmartwychwstał. NAŚLADOWANIE CHRYSTUSA.23 Mówił zaś do wszystkich: Jeśli kto chce iść za mną, niech zaprze samego siebie, a weźmie krzyż swój na każdy dzień, i niech idzie za mną. 24 Kto bowiem chciałby duszę swoją zachować, straci ją; a kto by stracił duszę swoją dla mnie, zachowa ją.26 Albowiem co za pożytek ma człowiek, jeśliby zyskał wszystek świat, a samego siebie stracił, i sam na sobie szkodę poniósł?26 Kto bowiem wstydziłby się mnie i słów moich, tego Syn Człowieczy wstydzić się będzie, kiedy przyjdzie w majestacie swoim, i Ojca, i świętych aniołów.27 A powiadam wam prawdziwie: Są niektórzy tu stojący, co nie zaznają śmierci, aż ujrzą królestwo Boże. PRZEMIENIENIE PAŃSKIE.28 I stało się po tych słowach prawie w osiem dni, i wziął Piotra i Jakuba i Jana, i wyszedł na górę, aby się modlić.29 A gdy się modlił, stał się inny wygląd oblicza jego, a odzienie jego białe i lśniące.30 A oto dwaj mężowie rozmawiali z nim a byli to Mojżesz i Eliasz,31 widziani w chwale; i mówili o zejściu jego, którego miał dokonać w Jeruzalem. 32 Piotr zaś i ci, co byli z nim, byli snem zmorzeni; a przebudziwszy się, ujrzeli majestat jego i dwóch mężów, którzy przy nim stali.33 I stało się, gdy odchodzili od niego, rzekł Piotr do Jezusa: Mistrzu! Dobrze nam tu być, i uczyńmy trzy przybytki, jeden tobie, a jeden Mojżeszowi, i jeden Eliaszowi; a nie wiedział, co mówi.34 Skoro on to mówił, powstał obłok, i zasłonił ich; i zlękli się, gdy wchodzili w obłok.36 I odezwał się głos z obłoku mówiący: Ten jest Syn mój miły, jego słuchajcie.36 Gdy zaś głos brzmiał, pozostał sam Jezus. A oni milczeli, i w te dni nikomu nic nie powiedzieli z tego, co widzieli. UZDROWIENIE CHŁOPCA OPĘTANEGO.37 I stało się nazajutrz, gdy oni -schodzili z góry, zabiegła im rzesza wielka.38 I oto człowiek z rzeszy zawołał, mówiąc: Nauczycielu! Proszę cię, wejrzyj na syna mego, bo jedynego mam.39 A oto duch go porywa, i nagle krzyczy, i rzuca nim, i targa z pianą, i z trudnością odchodzi, męcząc go.40 I prosiłem uczniów twoich, aby go wyrzucili, a nie mogli.41 Jezus zaś odpowiadając, rzekł: O plemię niewierne i przewrotne! Dokądże u was będę i cierpieć was będę? Przyprowadź tu syna twego.42 A gdy nadchodził, rzucił go czart o ziemię, i tarzał; lecz Jezus zgromił ducha nieczystego, i uzdrowił chłopca, i oddał go ojcu jego. DRUGA ZAPOWIEDŹ MĘKI.43 I Zdumieli się wszyscy nad wielkością Boga. A gdy się wszyscy dziwili wszystkiemu, co czynił, rzekł do uczniów swoich:44 Weźcie wy sobie do waszych serc te słowa; albowiem stanie się, że Syn Człowieczy będzie wydany w ręce ludzkie.45 Lecz oni nie rozumieli tego słowa, i zakryte było przed nimi, że go nie pojęli; a bali się spytać go o to słowo. ZALECENIE POKORY I WYROZUMIAŁOŚCI.46 A przyszła im myśl, który też z nich jest większy.47 Jezus zaś widząc myśli ich serca, wziął dziecko, i postawił je przy sobie, 48 i rzekł im: Ktokolwiek przyjąłby to dziecko w imię moje, mnie przyjmuje; a kto mnie przyjmuje, przyjmuje tego, który mię posłał; albowiem kto mniejszy jest między wami wszystkimi, ten jest większy.49 A odpowiadając Jan, rzekł: Mistrzu, widzieliśmy człowieka w imię twoje czarty wyrzucającego, i zabroniliśmy mu, bo nie chodzi z nami.50 I rzekł do niego Jezus: Nie zabraniajcie; bo kto nie jest przeciwko wam, za wami jest.III Podróże do Jeruzalem (9,51-19,28) A. PIERWSZA PODRÓŻ (9,51-10,42) NIEGOŚCINNI SAMARYTANIE.51 Stało się zaś gdy się dopełniły dni wzięcia jego, a on postanowił niezłomnie, aby iść do Jeruzalem.52 I wysłał posłów przed obliczem swoim, a idąc, weszli do miasteczka samarytańskiego, aby mu przygotować gospodę.53 Ale go nie przyjęli, ponieważ szedł w stronę Jeruzalem.54 Widząc zaś uczniowie jego Jakub i Jan, rzekli: Panie, chcesz, powiemy, żeby ogień zstąpił z nieba, i spalił ich ?55 A obróciwszy się, zganił ich, mówiąc: Nie wiecie, czyjego ducha jesteście. 56 Syn Człowieczy nie przyszedł gubić dusz, ale je zbawiać. I odeszli do innego miasteczka. NIEDOSKONALI UCZNIOWIE.57 I zdarzyło się, gdy oni szli drogą, odezwał się ktoś do niego: Pójdę za tobą, dokądkolwiek pójdziesz.58 Rzekł mu Jezus: Lisy mają jamy, a ptaki niebieskie gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma, gdzieby głowę skłonił. 59 I rzekł do innego: Pójdź za mną. On zaś odparł: Panie, pozwól mi najpierw pójść i pogrzebać ojca mego.60 A Jezus mu rzekł: Niechaj umarli grzebią swych umarłych; a ty idź, i opowiadaj królestwo Boże.61 I rzekł inny: Pójdę za tobą, Panie, ale pozwól mi wpierw rozporządzić rzeczami, które są w domu.62 Rzekł do niego Jezus: Żaden, który rękę swą przyłożył do pługa, a ogląda się wstecz, nie jest zdatny do królestwa Bożego.10 ROZESŁANIE 72 UCZNIÓW.1 Potem zaś naznaczył Pan innych siedemdziesięciu dwóch, i rozesłał ich po dwóch przed sobą do wszystkich miast i miejsc, dokąd sam miał przybyć. 2 I mówił im: Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało; proścież tedy Pana żniwa, aby wysłał robotników na żniwo swoje.3 Idźcie, oto ja was posyłam jako baranki między wilki.4 Nie noście trzosa, ani torby podróżnej, ani butów, a nikogo po drodze nie pozdrawiajcie.5 Do któregokolwiek domu wejdziecie, naprzód mówcie: Pokój temu domowi.6 A jeśliby tam był syn pokoju, spocznie na nim pokój wasz; a jeśli nie, wróci się do was.7 W tym też samym domu mieszkajcie, jedząc i pijąc to, co u nich jest, bo godzien jest robotnik zapłaty swojej. Nie przechodźcie z domu do domu.8 A do jakiegokolwiek miasta wejdziecie, a przyjmą was, jedzcie, co przed was położą. 9 I uzdrawiajcie niemocnych, którzy w nim są, a powiadajcie im: Przybliżyło się do was królestwo Boże.10 Jeśli zaś w -jakim mieście, do którego wejdziecie, nie przyjmą was, wyszedłszy na ulice jego, mówcie:11 I proch, który przylgnął do nas z miasta waszego, strząsamy na was; wszakże to wiedzcie, że przybliżyło się królestwo Boże.12 Powiadam wam, że Sodomie lżej będzie w ów dzień, niż temu miastu: NIEPOKUTUJĄCE MIASTA.13 Biada tobie, Korozain! Biada tobie, Betsaido! Albowiem, gdyby w Tyrze i Sydonie dokonały się były cuda, które się w was spełniły, dawno by siedząc we włosienicy i w popiele pokutowali.14 Wszakże Tyrowi i Sydonowi lżej będzie na sądzie, niźli wam.15 I ty Kafarnaum, aż do nieba wyniesione, aż do piekła będziesz pogrążone.16 Kto was słucha, mnie słucha; a kto wami gardzi, mną gardzi; a kto mną gardzi, gardzi tym, który mię posłał. POWRÓT UCZNIÓW17 A powróciło siedemdziesięciu dwóch z weselem, mówiąc: Panie, i czarci się nam poddają w imię twoje.18 I rzekł im: Widziałem szatana, jako błyskawicę z nieba spadającego19 Oto dałem wam moc deptania po wężach i skorpionach i po wszelakiej mocy nieprzyjaciela, a nic wam nie zaszkodzi.20 Wszelako z tego się nie weselcie, że się wam duchy poddają; ale się weselcie, że imiona wasze zapisane są w niebiosach. DZIĘKCZYNNA MODLITWA JEZUSA.21 W owej godzinie rozradował się Duchem Świętym, i rzekł: Wyznaję Tobie, Ojcze, Panie nieba i ziemi, żeś to zakrył przed mądrymi i uczonymi, a objawiłeś to maluczkim. Tak, Ojcze, gdyż tak się spodobało tobie.22 Wszystko jest mi oddane przez Ojca mego; a nikt nie wie, kim jest Syn, tylko Ojciec; i kim jest Ojciec, tylko Syn i komu Syn chciałby objawić.23 A zwróciwszy się do uczniów swoich, rzekł: Błogosławione oczy, które widzą, co wy widzicie.24 Mówię wam bowiem, że wielu proroków i królów pragnęło widzieć, co wy widzicie, a nie widzieli, i słyszeć, co słyszycie, a nie słyszeli. MIŁOSIERNY SAMARYTANIN.25 A oto pewien biegły w Zakonie powstał, kusząc go, i mówiąc: Nauczycielu, co czyniąc, dostąpię życia wiecznego?26 A on rzekł do niego: W Zakonie co napisane, jak czytasz?27 On odpowiadając, rzekł: “Będziesz miłował Pana Boga twego, z całego serca twego i z całej duszy twojej, i ze wszystkich sił twoich i ze wszystkiej myśli twojej, a bliźniego twego jako samego siebie.”28 I rzekł mu: Dobrześ odpowiedział; to czyń, a będziesz żył.29 0n zaś chcąc samego siebie usprawiedliwić, rzekł do Jezusa: A kto jest moim bliźnim ?30 Jezus zaś podejmując, rzekł: Pewien człowiek szedł z Jeruzalem do Jerycha i wpadł między zbójców, którzy go też złupili, i rany zadawszy, odeszli, na pół umarłego zostawiając.31 I zdarzyło się, że pewien kapłan zstępował tą samą drogą, a ujrzawszy go, minął.32 Także i lewita, przyszedłszy na to miejsce i ujrzawszy go, minął.33 Lecz pewien Samarytanin jadąc, przechodził obok niego, i ujrzawszy go, wzruszył się miłosierdziem. 34 A przybliżywszy się, zawiązał rany jego, nalawszy oliwy i wina, a włożywszy go na bydlę swoje, zaprowadził do gospody, i pielęgnował go.35 A nazajutrz wyjął dwa denary, i dał gospodarzowi, i rzekł: Miej staranie o nim, a cokolwiek więcej wydasz, ja, gdy się wrócę, oddam tobie.36 Który z tych trzech zdaje ci się być bliźnim tego, co wpadł między zbójców ?37 On zaś rzekł: Ten, który uczynił miłosierdzie nad nim. I rzekł mu Jezus: Idź, i ty czyń podobnie. MARTA I MARIA.38 I stało się, gdy szli, a on wstąpił do pewnego miasteczka; i pewna niewiasta, imieniem Marta, przyjęła go do domu swego.39 A miała ona siostrę, imieniem Maria, która też siedząc u nóg Pańskich, słuchała słowa jego.40 Marta zaś zabiegała około rozmaitej posługi. A stanąwszy rzekła: Panie, czy nie dbasz o to, że siostra moja zostawiła mię, żebym sama usługiwała ? Powiedzże jej tedy, by mi pomogła.41 I odpowiadając, rzekł jej Pan: Marto, Marto, troszczysz się i frasujesz około bardzo wiela. Ale jednego potrzeba42 Maria najlepszą cząstkę obrała, która od niej odjęta nie będzie.11B. W JERUZALEM I W DRODZE POWROTNEJ (11,1-13,21) MODLITWA PAŃSKA.1 I Stało się, gdy był w pewnym miejscu na modlitwie, skoro przestał, rzekł doń jeden z uczniów jego: Panie, naucz nas modlić się, jak i Jan nauczył uczniów swoich.2 I rzekł im: Gdy się modlicie, mówcie: Ojcze, święć się imię twoje. Przyjdź królestwo twoje.3 Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.4 A odpuść nam grzechy nasze, bo i my odpuszczamy każdemu naszemu winowajcy. I nie wwódź nas w pokuszenie. WYTRWAŁOŚĆ W MODLITWIE5 I rzekł do nich: Kto z was będzie miał przyjaciela, i pójdzie do niego o północy, i powie mu: “Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby;6 bo przyjaciel mój przyszedł do mnie z drogi, a nie mam co przed nim położyć.” 7 A on z wewnątrz odpowiadając, rzekłby: “Nie naprzykrzaj mi się, już drzwi zamknięte, a dzieci moje są ze mną w łóżku; nie mogę wstać i dać ci.”8 I jeśli on będzie dalej kołatał, powiadam wam: chociaż nie da mu, i nie wstanie, dlatego że jest przyjacielem jego, to dla natręctwa jego wstanie, i da mu tyle, ile mu potrzeba.9 I ja wam powiadam: Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; pukajcie, a będzie wam otworzone.10 Albowiem każdy, kto prosi, otrzymuje; a kto szuka, znajduje; a pukającemu będzie otworzone. 11 Kto zaś z was jeśli prosi ojca o chleb, czy da mu kamień; albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża?12 Albo jeśliby prosił o jajo, czy poda mu skorpiona?13 Jeśli więc wy, choć jesteście złymi, umiecie dawać dobre datki dzieciom waszym, o ileż więcej Ojciec wasz z nieba da ducha dobrego tym, którzy go proszą ? BLUŹNIERSTWO FARYZEUSZÓW14 I wyrzucał czarta, a on był niemy; a gdy wyrzucił czarta, przemówił niemy i zdziwiły się rzesze.15 A niektórzy z nich mówili: Przez Belzebuba, księcia czartowskiego, wyrzuca czarty.16 Inni zaś kusząc, domagali się znaku od niego z nieba.17 On zaś gdy poznał myśli ich, rzekł im: Wszelkie królestwo przeciw sobie rozdzielone, będzie spustoszone, i dom na dom upadnie.18 A jeśli i szatan rozdzielony jest przeciw sobie, jakże się ostoi królestwo jego? Mówicie bowiem, że ja przez Belzebuba wyrzucam czarty.19 A jeśli ja przez Belzebuba wyrzucam czarty, synowie wasi przez kogo wyrzucają? Dlatego oni sędziami waszymi będą.20 Lecz jeśli palcem Bożym wyrzucam czarty, zaiste przyszło do was królestwo Boże.21 Gdy mocarz zbrojny strzeże dworu swego, w pokoju jest to, co posiada.22 A jeśli mocniejszy od niego nadszedłszy, zwycięży go, zabierze wszystką broń jego, w której ufał, i łupy jego rozda.23 Kto nie jest ze mną, przeciw mnie jest, a kto nie gromadzi ze mną, rozprasza.24 Gdy duch nieczysty wyjdzie z człowieka, chodzi po miejscach bezwodnych, szukając odpoczynku; a nie znalazłszy, mówi: Wrócę się do domu mego, skąd wyszedłem.25 I przyszedłszy, znajduje go umiecionym i ozdobionym.26 Wtedy idzie, i bierze ze sobą siedmiu innych duchów gorszych aniżeli sam, a wszedłszy mieszkają tam. I stają się ostatnie rzeczy tego człowieka gorsze, niż pierwsze. MACIERZYŃSTWO MARYI BŁOGOSŁAWIONE27 I stało się, gdy to mówił, podniósłszy głos pewna niewiasta z rzeszy, rzekła mu: Błogosławione łono, które cię nosiło, i piersi któreś ssał.28 A on rzekł: I owszem, błogosławieni, którzy słuchają słowa Bożego, i strzegą go. JONASZ FIGURĄ MESJASZA.29 Gdy zaś rzesze się zbierały, począł mówić: Plemię to jest plemieniem złośliwym: żąda znaku, a znak nie będzie mu dany, tylko znak Jonasza proroka.30 Jak bowiem Jonasz był znakiem dla niniwitów, tak będzie i Syn Człowieczy dla plemienia tego.31 Królowa Południa powstanie na sądzie z mężami plemienia tego, i potępi ich; bo przyjechała od krańców ziemi słuchać mądrości Salomona; a oto tu więcej, niż Salomon.32 Mężowie niniwici powstaną na sądzie z plemieniem tym, i potępią je, bo pokutę czynili na kazanie Jonasza; a oto tu więcej, niż Jonasz. PORÓWNANIE ZE ŚWIECĄ.33 Nikt świecy nie zapala, i nie stawia w ukryciu, ani pod korcem, ale na świeczniku, aby ci, którzy wchodzą, widzieli światło.34 Świecą ciała twego jest oko twoje. Jeśli oko twoje będzie szczere, całe ciało twoje będzie świetlane; lecz jeśli będzie złe, i ciało twoje też ciemne będzie.35 Bacz tedy, żeby światło, które w tobie jest, nie było ciemnością.36 Jeśliby więc całe twoje ciało było świetlane, nie mając żadnej cząstki ciemności, całe będzie jasne, i jako światło błyskawicy oświeci cię. NAPIĘTNOWANIE OBŁUDY FARYZEJSKIEJ.37 A gdy mówił, zaprosił go pewien faryzeusz, aby obiadował u niego. I wszedłszy, zasiadł do stołu.38 Lecz faryzeusz zastanawiając się, począł sam sobie w myśli mówić, czemu się nie obmył przed obiadem.39 I rzekł Pan do niego: Teraz wy faryzeusze oczyszczacie, co jest z wierzchu kubka i misy, wnętrze zaś wasze pełne jest zdzierstwa i nieprawości.40 Nierozumni! Czy ten, który uczynił to, co jest z wierzchu, nie uczynił też tego, co jest iˇwewnątrz ?41 Wszakże co zbywa, dajcie jałmużnę, a oto wszystkie rzeczy będą wam czyste.42 Ale biada wam faryzeuszom, że dajecie dziesięcinę z mięty i z ruty i z wszelkiej jarzyny, a zaniedbujecie sąd i miłość Bożą; lecz te rzeczy trzeba było czynić, a tamtych nie zaniedbywać43 Biada wam faryzeuszom, że lubicie pierwsze krzesła w synagogach i pozdrowienia na rynku.44 Biada wam, gdyż jesteście jako groby, których nie widać, i o których ludzie, przechodzący po nich, nie wiedzą. BIADA UCZONYM W PIŚMIE45 A odpowiadając jeden z biegłych w Zakonie, rzekł mu: Nauczycielu, to mówiąc i nam zelżywość czynisz.46 Lecz on rzekł:I wam, biegłym w Zakonie, biada! Gdyż obciążacie ludzi brzemionami, których unieść nie mogą, a sami jednym palcem swoim nie dotykacie brzemion.47 Biada wam, którzy budujecie groby proroków, a ojcowie wasi pozabijali ich.48 Zaiste dajecie świadectwo, że zgadzacie się z uczynkami ojców waszych; bo oni ich zabili, a wybudujecie im groby.49 Dlatego i mądrość Boża powiedziała: Będę posyłać do nich proroków i apostołów, a oni niektórych z nich zabiją i prześladować będą,50 aby żądano krwi wszystkich proroków, którą wylał ten naród od założenia świata,51 od krwi Abla aż do krwi Zachariasza, który zginął między ołtarzem a przybytkiem. Zaiste powiadam wam, zażądają jej od plemienia tego52 Biada wam, biegłym w Zakonie, bo wzięliście klucz zrozumienia; samiście nie weszli, a tym, którzy chcieli wejść, przeszkodziliście.53 Skoro to do nich mówił, zaczęli faryzeusze i biegli w Zakonie bardzo nacierać i zagadywać go o wiele rzeczy,54 czyhając nań, i starając się podchwycić coś z ust. jego, aby go oskarżyć.12 PRZESTROGA PRZED OBŁUDĄ.1 Gdy zaś liczne rzesze stały wokoło, tak że jedni drugich nadeptywali, począł mówić do uczniów swoich. Strzeżcie się kwasu faryzejskiego, którym jest obłuda.2 A nie ma nic ukrytego, o czym by się nie dowiedziano.3 Albowiem coście mówili w ciemnościach, w świetle powiedziane będzie, a coście na ucho mówili w komorach, będzie głoszone na dachach. POCIECHA W PRZEŚLADOWANIU.4 A mówię wam, przyjaciołom moim: Nie dajcie się zastraszyć tym, którzy zabijają ciało, i potem już nie mają co więcej uczynić.5 Lecz pokażę wam, kogo się bać macie; bójcie się tego, który skoro zabije, ma moc wtrącić do piekła. Zaiste powiadam wam, tego się bójcie.6 Czyż pięciu wróbli nie sprzedają za dwa miedziaki, a żaden z nich nie jest w zapomnieniu u Boga?7 Ale i włosy na głowie waszej wszystkie są policzone. A przeto się nie bójcie; drożsi wy jesteście, niż wiele wróbli.8 Wam zaś mówię: Ktokolwiek wyzna mię przed ludźmi, i Syn Człowieczy wyzna go przed aniołami Bożymi.9 Lecz kto się mnie zaprze przed ludźmi, nie będzie uznany przed aniołami Bożymi.10 I każdemu, który mówi słowo przeciw Synowi Człowieczemu, będzie odpuszczone, ale temu, co by bluźnił przeciw Duchowi Świętemu, nie będzie odpuszczone.11 A gdy was prowadzić będą do synagogi i do urzędów i zwierzchności, nie troszczcie się, jak albo co macie odpowiadać albo mówić.12 Gdyż Duch Święty nauczy was w owej godzinie, co wam mówić potrzeba. PRZESTROGA PRZED CHCIWOŚCIĄ.13 I rzekł mu ktoś z rzeszy: Nauczycielu, powiedz bratu memu, aby się ze mną podzielił dziedzictwem.14 Lecz on mu odrzekł: Człowiecze, któż mnie ustanowił sędzią albo rozdzielcą nad wami ?15 I rzekł do nich: Uważajcie, a strzeżcie się wszelkiej chciwości, bo niczyje życie nie polega na obfitości tego, co posiada.16 I powiedział im podobieństwo, mówiąc: Rola pewnego bogatego człowieka zrodziła obfite plony.17 I rozmyślał sam w sobie, mówiąc: Cóż uczynię bo nie mam gdzie zgromadzić plonów moich ?18 I rzekł: Oto co uczynię: zburzę spichlerze moje, a większe pobuduję, i tam zgromadzę wszystko, co mi się urodziło, i dobra moje.19 I powiem duszy swojej: Duszo, masz wiele dóbr zgotowanych na wiele lat; odpoczywaj, jedz, pij, używaj.20 I rzekł mu Bóg: Szalony! Tej nocy duszý twojej zażądają od ciebie; a coś nagotował, czyjeż będzie?21 Tak bywa z tym, który sobie skarby zbiera, a nie jest wobec Boga bogaty. NADMIERNA TROSKA.22 I rzekł do uczniów swoich: Dlatego wam powiadam: nie troszczcie się o duszę waszą, co będziecie jedli, ani o ciało, w co będziecie się odziewali.23 Dusza jest czymś więcej, niż pokarm; a ciało czymś więcej, niż odzienie24 Przypatrzcie się krukom, iż nie sieją, ani żną, nie mają one spiżarni ani spichlerza, a Bóg je karmi. O ileż drożsi od nich wy jesteście?25 A któż z was myśląc, potrafi jeden łokieć przydać do wzrostu swego? 26 Jeśli więc ani tego, co najmniejsze jest, nie możecie, czemuż się o inne rzeczy troszczycie ?27 Przypatrzcie się liliom, jak rosną; nie pracują ani przędą, a powiadam wam: ani Salomon w całej chwale swojej nie był tak ubrany, jak jedna z nich.28 A jeśli trawę, która dziś jest na polu, i jutro bywa w piec wrzucona, tak Bóg przyodziewa, o ileż bardziej was, małej wiary!29 I wy nie pytajcie się, co będziecie jeść, albo co będziecie pić; a w górę się nie podnoście.30 Tego wszystkiego bowiem narody tego świata szukają; a Ojciec wasz wie, że tego potrzebujecie.31 Ale szukajcie najpierw królestwa Bożego, a to wszystko przydane wam będzie. SKARBY W NIEBIE.32 Nie bój się, trzódko mała, bo spodobało się Ojcu waszemu dać wam królestwo.33 Sprzedajcie, co macie, a dajcie jałmużnę; sprawcie sobie trzosy, które nie niszczeją, skarb niewyczerpany w niebie, gdzie złodziej się nie przybliża, ani mól nie psuje. 34 Albowiem gdzie jest skarb wasz, tam i serce wasze będzie. PRZYPOWIEŚĆ O WIERNYM SŁUDZE.35 Niech będą przepasane biodra wasze, i pochodnie gorejące w rękach waszych.36 A wy podobni ludziom, oczekującym pana swego, kiedy z godów weselnych powróci, aby gdy przyjdzie i zapuka, natychmiast mu otworzyć.37 Błogosławieni owi słudzy, których pan przyszedłszy, znajdzie czuwających. Zaprawdę powiadam wam, że się przepasze, i każe im usiąść za stołem, a przechodząc, będzie im służył38 A jeśliby przyszedł o drugiej straży, i jeśliby o trzeciej straży przyszedł, i tak by znalazł, błogosławieni są owi słudzy.39 To zaś wiedzcie, że gdyby wiedział gospodarz, o której godzinie złodziej przyjdzie, czuwałby bez wątpienia, i nie dopuściłby włamać się do domu swego.40 I wy bądźcie gotowi; bo o godzinie, której się nie domyślacie, Syn Człowieczy przyjdzie. WYJAŚNIENIE PRZYPOWIEŚCI41 I rzekł mu Piotr: Panie, czy do nas mówisz tę przypowieść, czy i do wszystkich?42 Pan zaś rzekł: Któż, mniemasz, jest wiernym a roztropnym szafarzem, kto go Pan postanowił nad czeladzią swoją, aby im dał na czas miarę pszenicy?43 Błogosławiony ów sługa, którego pan przyszedłszy, znajdzie tak czyniącym.44 Prawdziwie mówię wam, nad wszystkim, co ma, postanowi go. 45 Ale jeśliby rzekł ów sługa w sercu swoim: Ociąga się pan mój z przyjściem, i zacząłby bić sługi i służebnice, i jeść, i pić, i upijać się;46 przyjdzie pan tego sługi w dzień, w który się nie spodziewa, i o godzinie, której nie wie, i odłączy go, a dział z niewiernymi mu wyznaczy47 Ów zaś sługa, który poznał wolę pana swego, a nie przygotował, i nie uczynił według woli jego, otrzyma wielką chłostę.48 Ale ten, który nie wiedząc, popełnił cośˇgodnego kary, niewielką chłostę otrzyma. A od każdego, któremu wiele dano, wiele domagać się będą, i od tego, któremu wiele zlecono, więcej żądać będą od niego. OGIEŃ I ROZŁĄKA.49 Przyszedłem puścić ogień na ziemię, a czegóż chcę, tylko żeby zapłonął?50 Mam też być chrztem ochrzczony; a jakże ściśniony jestem, póki się to nie dokona!51 Mniemacie, żem przyszedł pokój przynieść na ziemię? Nie, mówię wam, ale rozłączenie.52 Albowiem odtąd będzie w jednym domu pięcioro rozłączonych, troje przeciwko dwojgu, a dwoje przeciwko trojgu.53 Podzielą się ojciec przeciw synowi, a syn przeciw ojcu swemu, matka przeciw córce, a córka przeciw matce, świekra przeciw synowej swojej, a synowa przeciw świekrze swojej. ZNAKI CZASU.54 Mówił zaś i do rzeszy: Gdy widzicie obłok, podnoszący się od zachodu, zaraz mówicie: będzie deszcz; i tak bywa.55 A gdy wiatr wiejący z południa, powiadacie, że będzie gorąco; i bywa.56 0błudnicy! Wygląd nieba i ziemi umiecie rozpoznać, tego zaś czasu jakże nie poznajecie ?57 Czemuż to i sami z siebie nie sądzicie, co jest sprawiedliwe?58 Gdy bowiem idziesz z twym przeciwnikiem do przełożonego, starajże się w drodze uwolnić od niego, by cię przypadkiem nie pociągnął przed sędziego, a sędzia odda cię dozorcy, a dozorca wrzuci cię do więzienia. 59 Powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, póki nie oddasz aż do ostatniego szelążka.13 NAPOMNIENIE DO POKUTY1 A na ten czas przybyli niektórzy, oznajmiając mu o Galilejczykach, których krew zmieszał Piłat z ich ofiarami 2 A odpowiadając, rzekł im: Mniemacie, że ci Galilejczycy nad wszystkich innych Galilejczyków bardziej byli grzeszni, że takie rzeczy ucierpieli ?3 Nie, powiadam wam; lecz jeśli pokutować nie będziecie, wszyscy podobnie zginiecie.4 Jak osiemnastu tych, na których upadła wieża w Siloe, i zabiła ich, czy mniemacie, że i oni byli więcej winni, niż wszyscy ludzie mieszkający w Jeruzalem ?5 Nie, mówię wam; ale jeśli pokutować nie będziecie, wszyscy podobnie zginiecie. PRZYPOWIEŚĆ O FIDZE.6 Powiedział zaś i to podobieństwo. Pewien człowiek miał drzewo figowe posadzone w winnicy swojej, i przyszedł, szukając na nim owocu, i nie znalazł.7 I rzekł do uprawiającego winnicę: Oto trzy lata są, jak przychodzę szukać owocu na tej fidze, a nie znajduję; wytnij ją więc, po cóż i ziemię zajmuje?8 A on odpowiadając, rzekł mu: Panie, zostaw ją i na ten rok, aż ją okopię, i gnojem obłożę,9 a może da owoc; a jeśli nie, to potem ją wytniesz. NIEWIASTA UZDROWIONA W SZABAT.10 I nauczał w synagodze ich w szabaty.11 A oto była tam niewiasta, która od osiemnastu lat miała ducha niemocy, a była pochylona, i nie mogła żadną miarą w górę spojrzeć12 Skoro ją ujrzał Jezus, przywołał ją do siebie, i rzekł jej: Niewiasto, uwolniona jesteś od niemocy twojej.13 I włożył na nią ręce, a natychmiast wyprostowała się, i chwaliła Boga.14 0dpowiadając zaś przełożony synagogi, oburzony, że Jezus w szabat uzdrowił, mówił do rzeszy: Jest sześć dni, w które pracować należy, w te dni więc przychodźcie, i leczcie się, a nie w dzień sobotni15 A odpowiadając Pan, rzekł mu: Obłudnicy! Czyż każdy z was w szabat nie odwiązuje od żłobu wołu swego albo osła, i nie prowadzi; by go napoić?16 Tej zaś córki Abrahama, którą związał szatan, oto już osiemnaście lat, nie trzeba było z tych więzów uwolnić w dzień sobotni?17 gdy to mówił, wstydzili się wszyscy przeciwnicy jego; a cały lud radował się ze wszystkiego, co chwalebnie działo się przez niego. RZYPOWIEŚĆ O ZIARNIE GORCZYCY I O KWASIE.18 Mówił tedy: Do czego podobne jest królestwo niebieskie, a do czego je przyrównam?19 Podobne jest do ziarna gorczycznego, które wziąwszy człowiek, posadził w ogrodzie swoim, i urosło, i stało się drzewem wielkim, a ptaki niebieskie spoczywały na gałęziach jego.20 I znowu rzekł: Do czego przyrównam królestwo Boże?21 Podobne jest do kwasu, który wziąwszy niewiasta, włożyła w trzy miary mąki, aż się wszystko zakwasiło.C. DRUGA PODRÓŻ DO JERUZALEM (13,22 -17,10) O CIASNEJ BRAMIE.22 I szedł przez miasta i miasteczka, nauczając i idąc ku Jeruzalem.23 I rzekł mu ktoś: Panie, czy mało jest tych, co mają być zbawieni? On zaś rzekł do nich:24 Usiłujcie wejść przez ciasną bramę; bo powiadam wam, że wielu będzie chciało wejść, a nie będą mogli.25 Lecz gdy wejdzie gospodarz, i zamknie drzwi, zaczniecie stać na dworze i pukać do drzwi, mówiąc: Panie, otwórz nam! A odpowiadając, rzecze wam: Nie znam was, skąd jesteście.26 Wtedy poczniecie mówić: Jadaliśmy wobec ciebie, i pijali, i na ulicach naszych uczyłeś.27 I rzecze wam: Nie znam was, skąd jesteście; odstąpcie ode mnie wszyscy, którzy czynicie nieprawość.28 Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów, gdy ujrzycie Abrahama i Izaaka, i Jakuba i wszystkich proroków w królestwie Bożym, a siebie samych precz wyrzuconych.29 I przyjdą od Wschodu i Zachodu, od Północy i Południa, i zasiędą w królestwie Bożym.30 I oto są ostatni, którzy będą pierwszymi, a są pierwsi, którzy będą ostatnimi. JEZUS I HEROD.31 Tegoż dnia przyszli niektórzy z faryzeuszów, mówiąc mu: Wyjdź, a uchodź stąd, bo cię Herod chce zabić.32 I rzekł im: Idźcie, a powiedzcie temu lisowi: Oto wyrzucam czarty, i sprawuję uzdrowienia dziś i jutro, a trzeciego dnia koniec mieć będę.33 Wszakże trzeba mi iść dziś i jutro i pojutrze, bo nie może być, aby prorok zginął poza Jeruzalem. SKARGA NA JEROZOLIMĘ.34 Jeruzalem, Jeruzalem, które zabijasz proroków, i kamienujesz tych, tórzy do ciebie bywają posyłani, ilekroć chciałem zebrać dzieci twoje, jak ptak swe gniazdo pod skrzydła, a nie chciałoś?35 0to dom wasz zostanie wam pusty. A powiadam wam, że mnie nie ujrzycie, aż przyjdzie to, że powiecie: “Błogosławiony, który przychodzi w imię Pańskie.”14 UZDROWIENIE CHOREGO NA PUCHLINĘ.1 I stało się, gdy Jezus wszedł do domu jednego z przedniejszych faryzeuszów jeść chleb w szabat, a oni go podpatrywali.2 A oto pewien człowiek opuchły był przed nim.3 Jezus też odpowiadając, rzekł do biegłych w Zakonie i faryzeuszów, mówiąc: Czy godzi się w szabat uzdrawiać?4 Lecz oni milczeliˇ a on ująwszy, uzdrowił go, i odprawił. 5 A odpowiadając, rzekł do nich: Jeśli osioł albo wół którego z was wpadnie do studni, czy nie wyciągnie go zaraz w dzień sobotni?6 I nie mogli mu -na to odpowiedzieć. OSTATNIE MIEJSCE NA UCZCIE.7 Powiedział zaś przypowieść do zaproszonych, przypatrując się, jak pierwsze siedzenia obierali, mówiąc do nich:8 Gdy będziesz zaproszony na gody, nie siadajże na pierwszym miejscu, by czasem godniejszy od ciebie nie był zaproszony przez niego;9 a gdy przyjdzie ten, który ciebie i jego zaprosił, nie rzekł ci: ustąp temu miejsca; a wtedy musiałbyś ze wstydem zająć miejsce ostatnie.10 Ale gdy będziesz zaproszony, idź, usiądź na ostatnim miejscu, aby przyszedłszy ten, który cię zaprosił, powiedział ci: Przyjacielu, posiądź się wyżej; wtedy będziesz miał chwałę przed współbiesiadującymi.11 Każdy bowiem, co się wywyższa, będzie poniżony; a kto się uniża, będzie wywyższony.12 Mówił też i temu, który go zaprosił: Gdy wyprawiasz obiad albo wieczerzę, nie wzywajże przyjaciół twoich, ani braci twoich, ani krewnych, ani sąsiadów bogatych, by cię przypadkiem i oni wzajem nie zaprosili, i nie spotkała cię nagroda13 Ale gdy wyprawiasz ucztę, wezwij ubogich, ułomnych, chromych i ślepych;14 a będziesz błogosławiony, że nie mogą ci się odpłacić; albowiem będzie ci oddane w zmartwychwstaniu sprawiedliwych. PRZYPOWIEŚĆ O ZAPROSZONYCH NA GODY15 Gdy to usłyszał jeden ze współsiedzących, rzekł mu: Błogosławiony, który będzie jadł chleb w królestwie Bożym.16 A on mu powiedział: Pewien człowiek zgotował wielką wieczerzę, i wezwał wielu17 I posłał sługę swego o godzinie wieczerzy, aby powiedział zaproszonym, żeby przyszli, bo już wszystko gotowe18 I zaczęli się wszyscy razem wymawiać. Pierwszy mu rzekł: Kupiłem wieś, i muszę wyjść i obejrzeć ją; proszę cię, miej mnie za wymówionego.19 A drugi rzekł: Kupiłem pięć par wołów, i idę je spróbować; proszę cię, miej mnie za wymówionego.20 A trzeci rzekł: Żonę pojąłem, a przeto nie mogę przyjść.21 A wróciwszy się sługa, oznajmił to panu swemu. Wtedy gospodarz rozgniewany, rzekł słudze swemu: Wyjdź prędko na ulice i uliczki miasta, a ubogich i ułomnych i ślepych i chromych wprowadź tu.22 I rzekł sługa: Panie, stało się, jak rozkazałeś, a jeszcze jest miejsce.23 I rzekł pan słudze: Wyjdź na drogi i opłotki, a przymuszaj, by wchodzili, aby dom mój był napełniony.24 A powiadam wam, że żaden z tych mężów, którzy byli wezwani, nie skosztuje wieczerzy mojej. POTRZEBA ZAPARCIA SIĘ.25 Szły zaś z nim rzesze wielkie, a obróciwszy się, rzekł do nich:26 Jeśli kto idzie do mnie, a nie ma w nienawiści ojca swego i matki, i żony i dzieci, i braci i sióstr, jeszcze też i duszy swojej, nie może być uczniem moim.27 A kto nie dźwiga krzyża swego, i nie idzie za mną, nie może być uczniem moim.28 Aibowiem kto z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie pierwej, i nie obliczy, czy ma środki potrzebne na dokonanie,29 aby, gdyby założył fundament, a nie mógł dokończyć, wszyscy patrzący nie zaczęli śmiać się z niego,30 mówiąc: Że ten człowiek zaczął budować, a nie mógł dokończyć.31 Albo który król, mając prowadzić wojnę z innym królem, pierwej siadłszy, nie pomyśli, czy może z dziesięciu tysiącami zmierzyć się z tym, który z dwudziestu tysiącami ciągnie przeciw niemu ?32 W przeciwnym razie gdy tamten jest jeszcze daleko, wyprawiwszy poselstwo, prosi o warunki pokoju. 33 Tak więc żaden z was, który nie odstępuje wszystkiego, co ma, nie może być uczniem moim.34 Dobra jest sól, lecz jeśli sól zwietrzeje, czym solona będzie?35 Nie przyda się do ziemi, ani do gnoju, ale ją precz wyrzucą. Kto ma uszy ku słuchaniu, niechaj słucha.15 PRZYPOWIEŚĆ O ZGUBIONEJ OWCY.1 Zbliżali się też do niego celnicy i grzesznicy, aby go słuchać. 2 A faryzeusze 1 doktorowie szemrali, mówiąc: Że ten przyjmuje grzeszników, i i jada z nimi.3 I rzekł do nich tę przypowieść, mówiąc:4 Który z was człowiek, co ma sto owiec, jeśliby jedną z nich zgubił, czy nie zostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustyni, a nie idzie za tą, która zginęła, aż ją odnajdzie?5 A gdy ją znajdzie, kładzie na ramiona swoje, radując się6 I wróciwszy do domu, zwołuje przyjaciół i sąsiadów, mówiąc im:7 Radujcie się ze mną, bo znalazłem owcę moją, która była zginęła. ‘Powiadam wam, że tak będzie w niebie radość nad jednym grzesznikiem pokutę czyniącym, więcej niż nad dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwymi, którzy nie potrzebują pokuty. PRZYPOWIEŚĆ O ZGUBIONEJ DRACHMIE.8 Albo która niewiasta mając dziesięć drachm, jeśliby zgubiła jedną drachmę czy nie zapala świecy, i nie wymiata domu, i nie szuka z pilnością, aż ją odnajdzie?9 A gdy znajdzie, zwołuje przyjaciółki i sąsiadki, mówiąc: Radujcie się ze mną, bo znalazłam drachmę, którą byłam zgubiła.10 Tak, powiadam wam, radość będzie przed aniołami Bożymi nad jednym grzesznikiem pokutę czyniącym. PRZYPOWIEŚĆ O SYNU MARNOTRAWNYM.11 Rzekł znowu: Pewien człowiek miał dwóch synów.12 I rzekł młodszy z nich ojcu: Ojcze, daj mi część majętności, która na mnie przypada. I rozdzielił im majętność.13 A po niewielu dniach młodszy syn, zebrawszy wszystko odjechał w daleką krainę, i tam roztrwonił swoją majętność, żyjąc rozpustnie.14 Skoro wszystko stracił, nastał głód wielki w tej krainie, i on sam zaczął cierpieć niedostatek.15 I poszedł, i przystał do jednego z obywateli tej krainy. I posłał go do wsi swojej, aby pasł wieprze.16 I radby był napełnić brzuch swój młótem, które jadały wieprze, a nikt mu nie dawał.17 Wszedłszy zaś w siebie, rzekł: Jakże wielu najemników w domu ojca mego ma dosyć chleba, a ja tu głodem przymieram!18 Wstanę, i pójdę do ojca mego, i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przed tobą.19 Już nie jestem godzien nazywać się synem twoim; uczyń mię jakby jednym z najemników twoich.20 I wstawszy, poszedł do ojca swego. A gdy jeszcze był daleko, ujrzał go ojciec jego, i wzruszył się miłosierdziem; i przybiegłszy, upadł na szyję jego, i pocałował go.21 I rzekł mu syn: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i przed tobą; już nie jestem godzien nazywać się synem twoim.22 I rzekł ojciec do sług swoich: Prędko przynieście najlepszą szatę, a obleczcie go, i włóżcie pierścień na rękę jego i obuwie na nogi jego.23 I przyprowadźcie tucznego cielca, i zabijcie; a jedzmy, i ucztujmy.24 Albowiem ten syn mój umarł był, a ożył; zginął był, a odnalazł się. I poczęli ucztować.25 Starszy zaś syn jego był na polu; gdy wracał i zbliżał się do domu, usłyszał muzykę i taniec.26 I przyzwał jednego ze sług, i zapytał, co by to było.27 A on mu powiedział: Brat twój powrócił, i zabił ojciec twój cielca tucznego, że go zdrowym odzyskał. 28 I rozgniewał się, i nie chciał wejść; ojciec więc jego wyszedłszy, zaczął go prosić.29 Lecz on odpowiadając, rzekł ojcu swemu: Oto tak wiele lat ci służę, i nigdy nie przestąpiłem rozkazu twego; a nigdy mi nie dałeś koźlęcia, żebym ucztował z przyjaciółmi moimi.30 Ale gdy ten syn twój, który roztrwonił majątek swój z nierządnicami, powrócił, zabiłeś mu utuczonego cielca.31 A on mu odpowiedział: Synu, ty zawsze jesteś ze mną, i wszystko moje twoim jest.32 Wszakże trzeba było ucztować i weselić się, że ten brat twój był umarły, a ożył; zginął był, a odnalazł się.16 PRZYPOWIEŚĆ O NIESPRAWIEDLIWYM WŁODARZU.1 Mówił też do uczniów swoich: Był pewien człowiek bogaty, który miał włodarza; i doniesiono mu o nim, że roztrwonił dobra jego.2 I wezwał go i rzekł, mu: Cóż to słyszę o tobie? Zdaj sprawę z włodarstwa twego, bo już nie będziesz mógł włodarzyć3 I rzekł włodarz sam do siebie: Cóż uczynię, skoro pan mój odejmuje mi włodarstwo ? Kopać nie mogę, żebrać się wstydzę.4 Wiem, co uczynię, żeby, gdy będę złożony z włodarstwa, przyjęli mnie do domów swoich. 5 Wezwawszy zatem dłużników pana swego każdego z osobna, mówił pierwszemu: ile winieneś panu memu ?6 A on odpowiedział: Sto barył oliwy. I rzekł mu: Weź zapis swój, a siądź natychmiast, a napisz: pięćdziesiąt.7 A Potem drugiemu rzekł: A ty ileś winien ? A on rzekł: Sto miar pszenicy. I rzekł mu: Weź zapis swój, a napisz: osiemdziesiąt.8 I pochwalił pan niesprawiedliwego włodarza, że roztropnie uczynił; bo synowie tego świata roztropniejsi są w rodzaju swoim niż synowie światłości.9 I ja wam powiadam: Czyńcie sobie przyjaciół z mamony niesprawiedliwości, aby, gdy ustaniecie, przyjęli was do wiecznych przybytków.10 Kto wierny jest w najmniejszej rzeczy, i w większej jest wierny; a kto w małym jest niesprawiedliwy, ten i w większym jest niesprawiedliwy.11 Jeśli więc w niesprawiedliwej mamonie nie byliście wierni, prawdziwe dobra kto wam powierzy ?12 A jeśliście w cudzym nie byli wierni, któż wam da, co jest wasze?13 Żaden sługa nie może dwom panom służyć; bo albo jednego będzie miał w nienawiści, a drugiego będzie miłował; albo z jednym trzymać będzie, a drugim wzgardzi. Nie możecie służyć Bogu i mamonie.14 Słuchali zaś tego wszystkiego faryzeusze, którzy byli chciwi, i naśmiewali się z niego. 15 I rzekł im: Wy jesteście, którzy sami siebie usprawiedliwiacie przed ludźmi, lecz Bóg zna serca wasze; albowiem to, co u ludzi jest wyniosłe, obrzydliwością jest przed Bogiem.16 Zakon i prorocy aż do Jana; od tego czasu królestwo Boże bywa przepowiadane, a każdy gwałt mu zadaje.17 Łatwiej też niebu i ziemi przeminąć, niż jednej kresce z Zakonu wypaść.18 Każdy, który opuszcza żonę swą, a drugą pojmuje, cudzołoży; a kto od męża opuszczoną pojmuje, cudzołoży. PRZYPOWIEŚĆ O BOGACZU I ŁAZARZU.19 Był pewien człowiek bogaty, który obłóczył się w purpurę i w bisior, i ucztował wystawnie na każdy dzień.20 I był pewien żebrak, imieniem Łazarz, który leżał u wrót jego, pełen wrzodów,21 i pragnął nasycić się okruszynami, które spadały ze stołu bogacza, a nikt mu nic dawał; za to nawet psy przychodziły i lizały wrzody jego.22 A stało się, że umarł żebrak, i zaniesiony jest przez aniołów na łono Abrahama. Umarł też i bogacz, i pogrzebany jest w piekle. 23 A podniósłszy oczy swoje, gdy był w mękach, ujrzał Abrahama z daleka i Łazarza na łonie jego.24 A wołając, rzekł: Ojcze Abrahamie! Zmiłuj się nade mną, a poślij Łazarza, aby umoczył koniec palca swego we wodzie, i ochłodził język mój, bo cierpię męki w tym płomieniu.25 I rzekł mu Abraham: Synu, wspomnij, że za życia swego otrzymałeś dobra, a Łazarz przeciwnie złe: a teraz on ma pociechę, a ty męki cierpisz.26 A nad to wszystko, między nami a wami wielka przepaść jest utwierdzona; aby ci, którzy chcą przejść stąd do was, nie mogli, ani stamtąd tutaj się przeprawić.27 I rzekł: Proszę cię więc, ojcze, abyś go posłał do domu ojca mego,28 bo mam pięciu braci, aby ch przestrzegł, żeby też i oni nie przyszli na to miejsce mąk.29 I rzekł mu Abraham: Mają Mojżesza i proroków, niechże ich słuchają. Lecz on rzekł: Nie, ojcze Abrahamie, ale gdyby kto z umarłych przyszedł do nich, będą pokutę czynili.30 I rzekł mu: Jeśli Mojżesza i proroków nie słuchają, choćby też kto z martwych powstał, nie uwierzą.17 WSKAZÓWKI DLA UCZNIÓW.1 I rzekł do uczniów swoich: Nie podobna jest, aby zgorszenia przyjść nie miały; lecz biada temu, przez kogo przychodzą.2 Pożyteczniej by mu było, gdyby kamień młyński zawieszono na szyi jego, i wrzucono go w morze, niż żeby miał zgorszyć jednego z tych malutkich. 3 Uważajcie na samych siebie. Jeśli brat twój zgrzeszy przeciw tobie, upomnij go; a jeśli będzie żałował, odpuść mu.4 I choćby siedemkroć razy na dzień zgrzeszył przeciw tobie, i siedemkroć razy na dzień nawrócił się do ciebie, mówiąc: Żal mi; odpuść mu.5 I rzekli apostołowie Panu: Przymnóż nam wiary.6 Pan zaś rzekł: Jeślibyście mieli wiarę, jak ziarno gorczyczne, powiecie temu drzewu morwowemu: Wykorzeń się, a przesadź się w morze, a usłucha was.7 A któż z was mając sługę orzącego lub pasącego, gdy on wróci z pola, powie mu: Zaraz pójdź, siądź do stołu,8 a nie powie mu: Przygotuj dla mnie wieczerzę, a przepasz się i służ mi, aż się najem i napiję, a potem ty będziesz jadł i pił? 9 Czy dziękuje owemu słudze, że uczynił to, co mu rozkazał? Nie sądzę. Tak i wy, gdy uczynicie wszystko, co wam rozkazano, mówcie: Słudzy nieużyteczni jesteśmy:cośmy winni byli uczynić, uczyniliśmy.D. OSTATNIA PODRÓŻ DO JERUZALEM (17,11-19,28) OCZYSZCZENIE DZIESIĘCIU TRĘDOWATYCH.11 I stało się, gdy szedł do Jeruzalem przechodził między Samarią a Galileą12 A gdy wchodził do pewnego miasteczka, zabiegło mu dziesięciu trędowatych, co stanęli z daleka,13 i podnieśli głos, mówiąc: Jezusie, Nauczycielu, zmiłuj się nad nami.14 A gdy ich ujrzał, rzekł: Idźcie, pokażcie się kapłanom. I stało się, kiedy szli, zostali oczyszczeni.15 A jeden z nich, gdy zobaczył, że jest uzdrowiony, wrócił się, chwaląc Boga głosem wielkim.16 I padł na twarz u nóg jego, dziękując; a ten był Samarytanin.17 Jezus zaś odpowiadając rzekł: Czy nie dziesięciu zostało oczyszczonych? A dziewięciu gdzie jest?18 Nie znalazł sie żaden, który by się wrócił a dał chwałę Bogu, tylko ten cudzoziemiec?19 I rzekł mu: Wstań, idź, bo wiara twoja cię uzdrowiła. O NADEJŚCIU KRÓLESTWA BOŻEGO.20 A spytany przez faryzeuszów, kiedy przyjdzie królestwo Boże, odpowiadając im, rzekł: Nie przychodzi królestwo Boże dostrzegalnie.21 I nie powiedzą: oto tu, albo: tam. Oto bowiem królestwo Boże w was jest.22 I rzekł do uczniów swoich. Przyjdą dni, gdy pragnąć będziecie oglądać jeden dzień Syna Człowieczego, a nie ujrzycie.23 I będą wam mówić: oto tu, i: oto tam. Nie chodźcież, ani się za nimi nie udawajcie.24 Albowiem jako błyskawica, gdy zabłyśnie spod nieba, rozświetla to, co jest pod niebem, tak będzie i Syn Człowieczy w dzień swój.25 Lecz potrzeba mu pierwej wiele ucierpieć i być wzgardzonym od narodu tego.26 A jak było za dni Noego, tak będzie i za dni Syna Człowieczego.27 Jedli i pili, żenili się i za mąż wydawali, aż do dnia, którego Noe wszedł do korabia; i przyszedł potop, i wytracił wszystkich.28 Podobnie jak działo się za dni Lota: jedli i pili, kupowali i sprzedawali, szczepili i budowali.29 A tego dnia, którego Lot wyszedł z Sodomy, spadł deszcz ognisty i siarczysty z nieba, i wszystkich wytracił. 30 Podobnie stanie się w dzień, w którym Syn Człowieczy się objawi.31 W owej godzinie kto będzie na dachu, a sprzęty jego w domu, niechaj nie schodzi, by je zabrać; a kto na polu, niech także nazad się nie wraca.32 Wspomnijcie na żonę Lota.33 Ktokolwiek starałby się zachować duszę swoją, straci ją; a kto by ją stracił, ożywi ją.34 Powiadam wam: W owej nocy będzie dwóch na jednym łożu: jednego wezmą, a drugiego zostawią.35 Dwie będą mleć razem: jedną wezmą, a drugą zostawią. Dwaj będą na polu: jeden będzie wzięty, a drugi zostawiony.36 A odpowiadając rzekli mu: Gdzież; Panie ? A on im rzekł: Gdziekolwiek będzie ciało, tam zgromadzą się i orły.18 NIESPRAWIEDLIWY SĘDZIA I WDOWA1 A powiedział im też przypowieść, że zawsze trzeba się modlić, a nie ustawać, mówiąc:2 Był w jednym mieście pewien sędzia, który się Boga nie bał, a ludzi się nie wstydził.3 Była zaś w tym mieście pewna wdowa, i chodziła do niego, mówiąc: Uczyń mi sprawiedliwość z przeciwnikiem moim!4 Ale on nie chciał przez długi czas. Potem zaś rzekł sam do siebie: Chociaż się Boga nie boję, i ludzi się nie wstydzę,5 ponieważ jednak naprzykrza mi się ta wdowa, uczynię jej sprawiedliwość, aby na koniec przyszedłszy, nie zelżyła mnie.6 I rzekł Pan: Słuchajcie, co mówi niesprawiedliwy sędzia.7 A Bóg, czy nie uczyni sprawiedliwości wybranym swoim, wołającym do niego we dnie i w nocy, i będzie zwlekał w ich sprawie?8 Powiadam wam, że rychło im sprawiedliwość uczyni. Wszelako Syn Człowieczy gdy przyjdzie, sądzisz, że znajdzie wiarę na ziemi ? PRZYPOWIEŚĆ O FARYZEUSZU I CELNIKU.9 Rzekł też i do niektórych, co ufali sami w sobie, mając się za sprawiedliwych, i innymi gardzili, tę przypowieść.10 Dwóch ludzi weszło do świątyni, aby się modlić, jeden faryzeusz, a drugi celnik.11 Faryzeusz stojąc, tak się sam w sobie modlił: Boże, dziękuję ci, że nie jestem jak inni ludzie, drapieżni, niesprawiedliwi, cudzołożnicy, jako i ten celnik.12 Poszczę dwakroć w tydzień; daję dziesięciny ze wszystkiego, co mam.13 A celnik stojąc z daleka, nie chciał ani oczu podnieść w niebo; ale bił się w piersi, mówiąc: Boże, bądź miłościw mnie grzesznemu!14 Powiadam wam, odszedł ten usprawiedliwiony do domu swego, a nie tamten. Albowiem każdy, co się wywyższa, będzie uniżony; a kto się uniża, będzie podwyższony. JEZUS I DZIECI.15 Przynosili mu też i dziatki, aby się ich dotykał; co widząc uczniowie, łajali ich.16 Lecz Jezus przywoławszy je, rzekł: Dopuśćcie dziatkom przychodzić do mnie, a nie zabraniajcie im; albowiem takich jest królestwo Boże17 Zaprawdę wam powiadam: Ktokolwiek by nie przyjął królestwa Bożego jak dziecko, nie wejdzie do niego. BOGATY MŁODZIENIEC.18 I zapytał go pewien książę, mówiąc: Nauczycielu dobry, co czyniąc, otrzymam życie wieczne?19 Jezus zaś rzekł mu: Czemu nazywasz mię dobrym ? Nikt nie jest dobry, tylko sam Bóg.20 Znasz przykazania: “Nie zabijaj; nie cudzołóż; nie kradnij; nie mów fałszywego świadectwa; czcij ojca swego i matkę.” 21 A on rzekł: Tego wszystkiego przestrzegałem od młodości mojej.22 Co usłyszawszy Jezus, rzekł mu: Jednego ci jeszcze niedostaje: sprzedaj wszystko, co masz, a daj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie, a przyjdź, chodź za mną.23 0n usłyszawszy to, zasmucił się, bo był bardzo bogaty.24 A Jezus widząc go zasmuconego, rzekł: Jakże trudno ci, co mają pieniądze, wejdą do królestwa Bożego! 25 Albowiem łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogaczowi wejść do królestwa Bożego.26 I rzekli ci, co słuchali: Któż więc może być zbawiony?27 Rzekł im: Co niemożebne jest u ludzi, możebne jest u Boga.28 Piotr zaś rzekł: Oto my opuściliśmy wszystko, a poszliśmy za tobą.29 A on im rzekł: Zaprawdę wam powiadam, że nie ma nikogo, który opuścił dom, albo rodziców, albo braci, albo żonę, albo dzieci dla królestwa Bożego,30 a nie otrzymałby daleko więcej w tym czasie, a w przyszłym wieku życia wiecznego. TRZECIA ZAPOWIEDŹ MĘKI.31 I wziął z sobą Jezus dwunastu, i rzekł im: Oto wstępujemy do Jerozolimy i wypełni się wszystko, co napisane jest przez proroków o Synu Człowieczym.32 Będzie bowiem wydany poganom, i będzie naigrawany, i ubiczowany, i oplwany;33 A ubiczowawszy, zabiją go, a dnia trzeciego zmartwychwstanie.34 A oni nic z tego nie zrozumieli, i było to słowo zakryte przed nimi, i nie rozumieli, co się mówiło. UZDROWIENIE ŚLEPEGO Z JERYCHA.35 I stało się, gdy się przybliżał do Jerycha, pewien ślepy siedział przy drodze, żebrząc.36 A usłyszawszy rzeszę przechodzącą pytał, co by to było.37 I powiedzieli mu, że Jezus Nazareński przechodzi.38 I zawołał, mówiąc: Jezusie, synu Dawidów, zmiłuj się nade mną.39 A ci, co szli na przedzie, łajali go, aby milczał. Lecz on tym więcej wołał: Synu Dawidów, zmiłuj się nade mną.40 Jezus zaś stanąwszy, kazał przyprowadzić go do siebie. A gdy się przybliżył, spytał go,41 mówiąc: Co chcesz, abym ci uczynił? A on powiedział: Panie, abym przejrzał. 42 A Jezus mu rzekł: Przejrzyj, wiara twoja cię uzdrowiła.42 I natychmiast przejrzał, i szedł za nim, wielbiąc Boga. I cały lud, widząc to, oddał chwałę Bogu.19 W GOŚCINIE U ZACHEUSZA.1 A wszedłszy, przechodził przez Jerycho.2 I oto mąż imieniem Zacheusz; a był on przełożony nad celnikami, i był bogaty.3 I starał się zobaczyć Jezusa, który to jest, a nie mógł z powodu rzeszy bo był małego wzrostu. 4 I pobiegłszy naprzód, wszedł na drzewo płonnej figi, aby go ujrzeć; bo tamtędy miał iść. 5 A gdy Jezus przyszedł na miejsce, spojrzawszy w górę, ujrzał go, i rzekł do niego: Zacheuszu, zejdź prędko; albowiem dziś potrzeba mi zamieszkać w domu twoim. 6 I zeszedł prędko, i przyjął go z radością.7 A widząc to, szemrali wszyscy, mówiąc, że wszedł w gościnę do człowieka grzesznego.8 Zacheusz zaś stanąwszy, rzekł do Pana: Oto, Panie, połowę dóbr moich daję ubogim; a jeśli kogo w czym oszukałem, zwracam mu w czwórnasób.9 Rzekł Jezus do niego: Iż dzisiaj zbawienie stało się temu domowi, dlatego że i on jest synem Abrahamowym.10 Przyszedł bowiem Syn Człowieczy szukać i zbawić to, co było zginęło. PRZYPOWIEŚĆ O 1O MINACH.11 Gdy oni tego słuchali, powiedział jeszcze jedną przypowieść, dlatego że był blisko Jeruzalem, i dlatego że mniemali, jakoby wnet miało się objawić królestwo Boże.12 Rzekł więc: Pewien człowiek szlachetnego rodu wybrał się w daleką krainę, aby otrzymać dla siebie królestwo i powrócić.13 I zwoławszy dziesięciu sług swoich, dał im dziesięć grzywien, i rzekł do nich: Handlujcie, aż powrócę.14 A obywatele jego mieli go w nienawiści, i wyprawili za nim poselstwo, mówiąc: Nie chcemy, aby ten królował nad nami.15 I stało się, że powrócił, otrzymawszy królestwo, i kazał wezwać sługi, którym dał był pieniądze, aby dowiedzieć się, co każdy z nich zarobił.16 I przyszedł pierwszy, mówiąc: Panie, grzywna twoja dziesięć grzywien przysporzyła.17 I rzekł mu: Dobrze, sługo dobry, ponieważ w małym byłeś wierny, będziesz miał władzę nad dziesięciu miastami.18 Przyszedł i drugi, mówiąc: Panie, grzywna twoja pięć grzywien uczyniła.19 Rzekł i temu: I ty bądź nad pięciu miastami.20 A trzeci przyszedł, mówiąc: Panie, oto grzywna twoja, którą miałem zachowaną w chustce,21 bom się bał ciebie, że jesteś człowiek srogi: bierzesz, czegoś nie położył, a żniesz, czegoś nie posiał.22 Rzekł mu: Z ust twoich sądzę cię, zły sługo! Wiedziałeś, że jaˇjestem człowiek srogi, który bierze, czego nie położył, i żnie, czego nie posiał.23 A dlaczego nie dałeś pieniędzy moich do banku, abym ja wróciwszy przecież z zyskiem je odebrał.24 I rzekł tam stojącym: Weźcie od niego grzywnę, a dajcie temu, który ma dziesięć grzywien.25 I rzekli mu: Panie, ma dziesięć grzywien!26 A powiadam wam, że każdemu, który ma, będzie dane, i obfitować będzie, a temu, który nie ma, i to co ma,, odjęte mu będzie.27 Nieprzyjaciół zaś moich, tych, którzy nie chcieli, abym królował nad nimi, przywiedźcie tu, i zabijcie przede mną. 28 A to rzekłszy, poszedł naprzód, idąc do Jeruzalem.IV. Ostatni pobyt w Jeruzalem aż do męki. (19,29 – 21,38) TRIUMFALNY WJAZD DO JEROZOLIMY.29 I stało się, gdy się przybliżył do Betfage i Betanii, u góry, którą zwą Oliwną, posłał dwóch uczniów swoich mówiąc:30 Idźcie do miasteczka które jest przed wami; a wchodząc do niego, znajdziecie oślę uwiązane, na którym jeszcze nikt z ludzi nie siedział; odwiążcie je i przyprowadźcie.31 A jeśliby was kto spytał: Czemu odwiązujecie, tak mu powiecie: Że Pan potrzebuje posługi jego.32 I odeszli ci, którzy byli posłani, i znaleźli oślę stojące, jak im powiedział.33 Gdy zaś oni odwiązywali oślę, rzekli do nich właściciele jego: Czemu odwiązujecie oślę?34 A oni odpowiedzieli: Że go Panu potrzeba.35 I przyprowadzili je do Jezusa, i zarzuciwszy szaty swoje na oślę, posadzili Jezusa.36 A gdy jechał, słali szaty swoje na drodze.37 A gdy się już tam przybliżał, gdzie schodzi się w dół z góry Oliwnej, poczęły wszystkie rzesze uczniów, radując się, chwalić Boga głosem wielkim za wszystkie cuda, które widzieli, mówiąc:38 “Błogosławiony, który przychodzi król w imię Pańskie; pokój na niebie, a chwała na wysokości.”39 Niektórzy zaś faryzeusze spośród rzeszy, rzekli do niego: Nauczycielu, skarć uczniów swoich!40 A on im rzekł: Powiadam wam, że jeśliby ci milczeli, kamienie wołać będą. ZAPOWIEDŻ UPADKU JEROZOLIMY.41 Skoro się przybliżył, ujrzawszy miasto, zapłakał nad nim, mówiąc:42 O gdybyś i ty poznało, i to w ten dzień twój, co jest ku pokojowi twemu, a teraz zakryte jest przed oczyma twymi!43 Albowiem przyjdą na cię dni, i otoczą cię nieprzyjaciele twoi wałem, i oblegną cię, i ścisną cię zewsząd;44 i na ziemię cię powalą i synów twoich, którzy w tobie są, i nie zostawią w tobie kamienia na kamieniu; dlatego żeś nie poznało czasu nawiedzenia twego. WYRZUCENIE KUPCZĄCYCH Z śwIĄTvNl.45 I wszedłszy do świątyni, począł wypędzać sprzedających w niej i kupujących,46 mówiąc im: Napisano: że dom mój jest domem modlitwy, a wyście go uczynili jaskinią zbójców.47 I uczył każdego dnia w świątyni.48 A przedniejsi kapłani i doktorowie i starsi ludu starali się go zgubić;49 ale nie znajdowali, co by mu uczynić; bo wszystek lud bardzo pilnie go słuchał.20 ROZPRAWA Z PRZEDSTAWICIELAMI SANHEDRYNU.1 I stało się jednego dnia, gdy on uczył lud w świątyni, i opowiadał ewangelię, zeszli się przedniejsi kapłani i doktorowie ze starszymi,2 i rzekli do niego, mówiąc: Powiedz nam jaką mocą to czynisz, albo kto jest, co ci dał tę władzę?3 A Jezus odpowiadając, rzekł do nich: Spytam i ja was o jedną rzecz, odpowiedzcie mi:4 Czy chrzest Janowy był z nieba, czy też z ludzi ?5 Lecz oni rozważali między sobą, mówiąc: Jeśli powiemy: z nieba, rzecze: Czemuż więc nie uwierzyliście mu?6 A jeśli rzeczemy: z ludzi, wszystek lud ukamienuje nas, bo przekonani są, że Jan jest prorokiem.7 I odpowiedzieli, że nie wiedzą, skąd był.8 A Jezus im powiedział: To i ja wam nie powiem, jaką mocą to czynię. PRZYPOWIEŚĆ O NAJEMNIKACH W WINNICY.9 Począł zaś mówić do ludu tę przypowieść: Pewien człowiek posadził winnicę, i wynajął ją oraczom, a sam odjechał na czas dłuższy.10 A w swoim czasie posłał do oraczów sługę, aby mu dali z owocu winnicy. A oni obiwszy go, odesłali z niczym.11 I znowu posłał drugiego sługę. Lecz oni i tego obiwszy i znieważywszy, odesłali z niczym.12 I posłał jeszcze trzeciego; a oni i tego zraniwszy, wyrzucili.13 Pan zaś winnicy rzekł: Co uczynię? Poślę syna mego umiłowanego. Może, gdy zobaczą, ulękną się14 0racze zaś, ujrzawszy go, namyślali się między sobą, mówiąc: Ten jest dziedzic; zabijmy go, aby dziedzictwo nam się dostało.15 I wyrzuciwszy go z winnicy, zabili. Cóż im więc uczyni pan winnicy ?16 Przyjdzie, i wygubi tych oraczów, a winnicę odda innym. Co usłyszawszy, rzekli mu: Uchowaj Boże!17 On zaś spojrzawszy na nich, rzekł: Cóż więc znaczy, co jest napisane: “Kamień, który odrzucili budowniczy, ten stał się kamieniem węgielnym ?”18 Każdy, kto upadnie na ten kamień, rozbije się, a na kogo on spadnie, tego skruszy.19 I usiłowali przedniejsi kapłani i doktorowie targnąć się nań rękami w tejże chwili, lecz bali się ludu. Zrozumieli bowiem, że przeciw nim powiedział to podobieństwo. CZY PŁACIĆ PODATEK?20 A Śledząc go, posłali szpiegów, którzy udawaliby sprawiedliwych, aby go podchwycić w mowie, żeby go wydać do urzędu i władz namiestnika.21 I spytali go, mówiąc: Nauczycielu, wiemy, że dobrze mówisz i uczysz; a nie oglądasz się na osobg, lecz drogi Bożej w prawdzie nauczasz.22 Czy godzi się nam dawać podatek cesarzowi, czy też nie?23 Lecz on przejrzawszy podstęp ich, rzekł do nich: Czemu mnie kusicie?24 Pokażcie mi denara. Czyj ma obraz i napis ? Odpowiadając, rzekli mu: Cesarski. 25 I rzekł im: Oddajcież więc, co jest cesarskiego cesarzowi, a co jest Bożego Bogu.26 I nie mogli zganić słowa jego przed ludem, a dziwiąc się odpowiedzi jego, umilkli. SADUCEUSZE, A ZMARTWYCHWSTANIE CIAŁ.27 Przystąpili zaś niektórzy z saduceuszów, co mówią, że nie ma zmartwychwstania, i spytali go,28 mówiąc: Nauczycielu! Mojżesz napisał nam: “Jeśliby czyjś brat umarł, mając żonę, a byłby bez dzieci, niech brat jego weźmie ją za żonę, i wzbudzi potomstwo bratu swemu.”29 Było tedy siedmiu braci; a pierwszy pojął żonę, i umarł bezdzietnie.30 I pojął ją drugi, ale i ten umarł bez syna.31 I trzeci ją pojął, i tak samo wszyscy siedmiu, a nie zostawili potomstwa, i pomarli.32 Po wszystkich umarła też i niewiasta.33 W zmartwychwstaniu więc któregoż z nich będzie żoną, ponieważ siedmiu miało ją za żonę?34 I rzekł im Jezus: Synowie tego świata żenią się i za mąż idą;35 lecz ci, którzy za godnych będą uznani wieku tamtego i powstania z martwych, nie będą ani wychodzić za mąż, ani żon pojmować.36 Nie będą bowiem mogli więcej umrzeć; bo są równi aniołom i są dziećmi Bożymi, będąc dziećmi zmartwychwstania.27 A że umarli zmartwychwstają, to i Mojżesz pokazał u krzaka, zowiąc Pana “Bogiem Abrahama i Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba.” 38 A Bóg nie jest umarłych, ale żywych, jemu bowiem wszyscy żyją.39 A odpowiadając niektórzy z doktorów, rzekli mu: Nauczycielu, dobrześ powiedział. 40 I już o nic więcej nie śmieli go pytać. CHRYSTUS SYNEM I PANEM DAWIDA.41 I rzekł do nich: Jakże to mówią, że Chrystus jest synem Dawidowym ?42 A sam Dawid powiada w księdze Psalmów: “Rzekł Pan Panu mojemu: Siądź po prawicy mojej,43 aż położę nieprzyjaciół twoich podnóżkiem nóg twoich.”44 Dawid więc nazywa go Panem; jakże jest synem jego ? 45 Gdy zaś cały lud słuchał, rzekł uczniom swoim:46 Strzeżcie się doktorów, którzy chętnie chodzą w długich szatach, i lubią pozdrowienia na rynku i pierwsze krzesła w synagogach i pierwsze miejsca przy ucztach,47 którzy objadają domy wdów, udając długą modlitwę. Tych czeka większe potępienie.21 GROSZ WDOWI.1 A spoglądając, ujrzał tych bogatych, którzy rzucali do skarbony ofiary swoje.2 A ujrzał też i ubożuchną wdowę wrzucającą dwa szelążki.3 I rzekł: Prawdziwie wam powiadam, że ta uboga wdowa więcej, niż wszyscy wrzuciła.4 Albowiem ci wszyscy z tego, co im zbywało, wrzucili do darów Bożych, a ta z niedostatku swego włożyła wszystko, co miała na utrzymanie swoje. PROROCTWO O ZBURZENIU JEROZOLIMY I KOŃCU ŚWIATA.5 A gdy niektórzy mówili o świątyni, że jest ozdobiona pięknymi kamieniami i darami, rzekł:6 Przyjdą dni, że z tego, na co patrzycie, nie zostanie kamień na kamieniu, który by nie był rozwalony.7 I pytali go, mówiąc: Nauczycieiu, kiedyż się to stanie, a co za znak, gdy się to dziać zacznie?8 A on im rzekł: Uważajcie; żeby was nie zwiedziono; bo wielu przyjdzie w imię moje, mówiąc, że ja jestem, a czas się przybliżył; nie chodźcież więc za nimi.9 Gdy zaś usłyszycie o wojnach i rozruchach, nie lękajcie się: potrzeba, aby to wpierw się stało, ale jeszcze nie zaraz koniec.10 Wtedy im mówił: Powstanie naród przeciw narodowi i królestwo przeciw królestwu.11 I wielkie trzęsienia ziemi będą miejscami, i mory i głody i strachy z nieba i znaki wielkie będą.12 Ale przed tym wszystkim podniosą na was ręce swoje, i będą was prześladować, podając do synagog i więzień, ciągnąc do królów i namiestników dla imienia mego.13 To zaś was spotka na świadectwo.14 A przeto weźcie sobie do serca nie obmyślać naprzód, jakbyście mieli odpowiadać.15 Ja bowiem dam wam wymowę i mądrość, której nie będą mogli oprzeć się, ani sprzeciwiać wszyscy przeciwnicy wasi.16 A wydawać was będą rodzice i bracia i krewni i przyjaciele, i niektórych z was o śmierć przyprawią. 17 I będziecie w nienawiści u wszystkich dla imienia mego.18 A włos z głowy waszej nie zginie.19 W cierpliwości waszej posiądziecie dusze wasze. UPADEK JEROZOLIMY.20 Gdy zaś ujrzycie Jeruzalem wojskiem otoczone, wtedy wiedzcie, że się przybliżyło spustoszenie jego.21 Wtedy ci, co są w Judei, niech uciekają na góry, a którzy są w środku niej, niech uchodzą, a ci, co są po okolicznych miejscach, niech do niej nie wchodzą22 Są to bowiem dni pomsty, aby się wypełniło wszystko, co było napisane.23 A biada brzemiennym i karmiącym w owe dni; albowiem będzie ucisk wielki na ziemi i gniew przeciw ludowi temu. 24 I polegną od ostrza miecza, i zapędzą ich w niewolę między wszystkie narody, a Jeruzalem deptane będzie przez pogan, aż się wypełnią czasy narodów. KONIEC ŚWIATA. 25 I będą znaki na słońcu i księżycu i na gwiazdach, a na ziemi uciśnienie narodów od zamieszania szumu morskiego i nawałnicy,26 skoro ludzie schnąć będą od strachu i oczekiwania tych rzeczy, które będą przychodzić na wszystek świat; albowiem moce niebieskie poruszone będą.27 A wtedy ujrzą Syna Człowieczego, przychodzącego w obłoku, z mocą wielką i z majestatem.28 Gdy zaś to dziać się pocznie, spojrzyjcie, a podnieście głowy wasze, bo się przybliża odkupienie wasze.29 I powiedział im podobieństwo: Spojrzyjcie na figę i na wszystkie drzewa.30 Gdy już z siebie owoc wydają, wiecie, że już blisko jest lato.31 Tak i wy, gdy ujrzycie, że się to będzie działo, wiedzcie, że blisko jest królestwo Boże.32 Zaprawdę mówię wam, że nie przeminie to plemię, aż się wszystko ziści.33 Niebo i ziemia przeminą, ale słowa moje nie przeminą. ZACHĘTA DO CZUJOŚC1.34 A miejcie się na baczności, aby kiedy serca wasze nie były obciążone obżarstwem i opilstwem i troskami tego życia, żeby na was z nagła ten dzień nie przyszedł.35 Albowiem spadnie on jak potrzask na wszystkich, którzy mieszkają po całej ziemi.36 A przeto czuwajcie modląc się na każdy czas, abyście byli godni uniknąć tego wszystkiego, co przyjść ma, i stanąć przed Synem Człowieczym.37 I nauczał we dnie w świątyni, a w nocy wychodząc, przebywał na górze, którą zwą Oliwną.38 A wszystek lud od rana schodził się do niego w świątyni, aby go słuchać.CZĘŚĆ III (22,1- 24,53)MĘKA I ZMARTWYCHWSTANIE ZBAWICIELAI. MĘKA (22,1 – 23,56)22 ZDRADA JUDASZA. 1 Zbliżał się też dzień święty Przaśników, nazywany Paschą.2 A przedniejsi kapłani i doktorowie przemyśliwali, jakby Jezusa zabić, ale bali się ludu.3 I wstąpił szatan w Judasza, którego zwano Iszkariotą, jednego z dwunastu.4 I odszedł, i umówił się z przedniejszymi kapłanami i przełożonymi, jakby im go wydał.5 I uradowali się, i ułożyli, że mu dadzą pieniądze.6 I obiecał, i szukał sposobnej pory, jakby im go wydać z dala od rzeszy. OSTATNIA WIECZERZA.7 Przyszedł zaś dzień Przaśników, w którym należało ofiarować Paschę.6 I posłał Piotra i Jana, mówiąc: Idźcie, i przygotujcie nam Paschę, abyś-my pożywali.9 A oni rzekli: Gdzie chcesz, abyśmy przygotowali ?10 I rzekł do nich: Oto gdy wejdziecie do miasta, spotka się z wami pewien człowiek, niosący dzban wody; idźcież za nim do domu, do którego wejdzie11 I powiecie gospodarzowi domu: Nauczyciel mówi tobie: Gdzie jest gospoda, w której bym spożył Paschę z uczniami moimi 12 A on wam pokaże wieczernik wielki, usłany, i tam przygotujcie.13 0dszedłszy zaś znaleźli, jak im powiedział, i przygotowali Paschę.14 A gdy przyszła pora, zasiadł do stołu, i dwunastu apostołów z nim. 15 I rzekł im: Pożądaniem pożądałem pożywać tę Paschę z wami, zanimbym cierpiał.16 Gdyż wam powiadam, że odtąd nie będę jej pożywał, aż się wypełni w królestwie Bożym.17 A wziąwszy kielich dzięki czynił i rzekł: Weźcie, a podzielcie między siebie.18 Albowiem wam powiadam, że nie będę pił z owocu winnego szczepu, aż przyjdzie królestwo Boże. USTANOWIENIE EUCHARYSTII19 A wziąwszy chleb, dzięki czynił, łamał, i dał im, mówiąc: To jest ciało moje, które się za was daje. To czyńcie na moją pamiątkę.20 Tak samo i kielich, po wieczerzy, mówiąc: Ten jest kielich, Nowy Testament we krwi mojej, który za was będzie wylany.21 Wszelako, oto ręka tego, co mnie wydaje, ze mną jest na stole.22 A Syn Człowieczy idzie wprawdzie według tego, co jest postanowione; wszakże biada człowiekowi temu, przez którego będzie wydany.28 A oni zaczęli pytać się między sobą, który by to z nich był, co miał to uczynić. SPÓR O PIERWSZEŃSTWO.24 wszczął się też spór między nimi, który by z nich zdawał się być większym.25 I rzekł im: Królowie narodów panują nad nimi, a ci, którzy władzę nad nimi sprawują, zwani są dobroczyńcami.26 Lecz wy nie tak; ale który jest między wami większy, niech będzie jako mniejszy; a przełożony, jako ten, co służy.27 Albowiem któż jest większy: ten, co siedzi u stołu, czy ten, co służy? Czyż nie ten, który siedzi? Ja też jestem wpośród was, jako ten, który służy.28 Lecz wy jesteście, którzyście wytrwali przy mnie w pokusach moich. 29 I ja wam przekazuję króIestwo, jak mi przekazał Ojciec mój,30 abyście jedli i pili u stołu mego w królestwie moim, i siedzieli na stolicach, sądząc dwanaście pokoleń izraelskich. ZAPOWIEDŹ ZAPARCIA SIĘ PIOTRA.31 I rzekł Pan: Szymonie, Szymonie! Oto szatan pożądał, aby was przesiał jako pszenicę.32 Ale ja prosiłem za tobą, aby nie ustała wiara twoja; a ty kiedyś, nawróciwszy się, utwierdzaj braci twoich.33 A on mu rzekł: Panie! Z tobą gotów jestem iść do więzienia, i na śmierć.34 Lecz on rzekł: Powiadam ci, Piotrze, nie zapieje dziś kur, aż się trzykroć zaprzesz, że mię nie znasz.35 I rzekł im: Gdy was posłałem bez trzosa i torby podróżnej i obuwia, czy wam czego brakowało? A oni rzekli: Niczego.36 Rzekł im tedy: Ale teraz, kto ma trzos, niech weźmie także i torbę podróżną; a kto nie ma, niech sprzeda płaszcz swój, a kupi miecz.37 Albowiem powiadam wam, iż jeszcze potrzeba, aby to, co napisane jest, wypełniło się na mnie: “I policzony jest między złoczyńców.” Gdyż to, co mnie dotyczy, do końca dochodzi.38 Lecz oni rzekli: Panie, oto tu dwa miecze. On zaś im rzekł: Dosyć jest. MODLITWA I KONANIE W OGROJCU39 A wyszedłszy, zdążał według zwyczaju na górę Oliwną, a za nim też poszli i uczniowie.40 A gdy przyszedł na miejsce, rzekł im: Módlcie się, abyście nie weszli w pokuszenie.41 Sam zaś oddalił się od nich jakby na rzutkamienia, a upadłszy na kolana,modlił się,42 mówiąc: Ojcze, jeśli chcesz, przenieś ode mnie ten kielich; wszakże nie moja wola, ale twoja niech się stanie.43 I ukazał mu się anioł z nieba, posilając go. A będąc w trwodze śmiertelnej, modlił się usilniej.44 I stał się pot jego jak krople krwi, spływającej na ziemię.45 A gdy wstał od modlitwy, i przyszedł do uczniów swoich, znalazł ich śpiących ze smutku.46 I rzekł im: Czemu śpicie? Wstańcie, módlcie się, abyście nie weszli w pokusę. POJMANIE JEZUSA.47 Gdy on jeszcze mówił, oto rzesza i ten, którego zwano Judaszem, jeden z dwunastu, szedł przed nimi, i przystąpił do Jezusa, aby go pocałować.48 Jezus zaś mu rzekł: Judaszu, pocałunkiem wydajesz Syna Człowieczego?49 A ci, którzy przy nim byli, widząc, co się dziać miało, rzekli mu: Panie, czy mamy bić mieczem ?50 I jeden z nich uderzył sługę najwyższego kapłana, i uciął ucho jego prawe.51 Jezus zaś odpowiadając, rzekł: Poprzestańcie; nic nad to! A dotknąwszy ucha jego, uzdrowił go.52 I rzekł Jezus do tych, (którzy wyszli przeciw niemu) przedniejszych kapłanów i urzędników świątyni i starszych: Wyszliście jak na zbójcę z mieczami i kijami 53 Gdy codziennie wśród was bywałem w świątyni, nie podnieśliście rąk na mnie; ale ta jest godzina wasza i moc ciemności. POTRÓJNE ZAPARCIE SIĘ PIOTRA.54 A pojmawszy go, wprowadzili do domu najwyższego kapłana. Piotr jednak szedł za nim z daleka.55 Gdy zaś rozniecili ogień na dziedzińcu i siedli wokoło, był Piotr pomiędzy nimi. 56 Gdy go ujrzała jedna służąca siedzącego u światła, i przypatrzyła mu się, rzekła: I ten z nim był.57 A on się zaparł, mówiąc: Niewiasto, nie znam go.58 A po chwili ujrzawszy go inny, rzekł: I ty z nich jesteś. Piotr znów rzekł: O człowiecze, nie jestem.59 A po upływie prawie jednej godziny ktoś inny począł twierdzić, mówiąc: Prawdziwie i ten z nim był, bo i Galilejczykiem jest.60 A Piotr powiedział: Człowiecze, nie wiem, co mówisz! I natychmiast, gdy on jeszcze mówił, zapiał kur.61 A Pan obróciwszy się, spojrzał na Piotra. I wspomniał Piotr na słowa Pana, jakie był powiedział: Iż zanim kur zapieje, trzykroć się mnie zaprzesz.62 A Piotr wyszedłszy stamtąd, gorzko zapłakał. UROCZYSTE WYZNANIE JEZUSA.63 A mężowie, którzy go trzymali, naigrawali się z niego, bijąc go.64 I zakryli go, i bili go po twarzy, i pytali go, mówiąc: Prorokuj, kto jest, co cię uderzył?65 I wiele innych rzeczy bluźniąc, mówili przeciw niemu.66 I gdy dzień nastał, zeszli się starsi z ludu i przedniejsi kapłani i doktorowie, i przyprowadzili go do Rady swojej, mówiąc:67 Jeśli ty jesteś Chrystusem, powiedz nam. I rzekł im: Jeśli Wam powiem, nie uwierzycie mi;68 a jeśli i spytam, nie odpowiecie mi, ani nie wypuścicie.69 Lecz odtąd będzie Syn Człowieczy siedział po prawicy Bożej.70 I rzekli wszyscy: Toś ty jest Syn Boży? On zaś rzekł: Wy powiadacie, żem ja jest.71 A oni rzekli: Na cóż jeszcze potrzebujemy świadectwa ? Wszak sami słyszeliśmy z ust jego.23 JEZUS PRZED PIŁATEM.1 I powstawszy całe ich mnóstwo, powiedli go do Piłata.2 I poczęli nań skarżyć, mówiąc: Tego znaleźliśmy podburzającego nasz naród, i zakazującego dawać podatki cesarzowi, i mówiącego, że on jest Chrystusem królem.3 I spytał go Piłat, mówiąc: Ty jesteś królem żydowskim? A on odpowiadając, rzekł: Ty powiadasz. 4 A Piłat rzekł do przedniejszych kapłanów i do rzeszy: Nie znajduję żadnej winy w tym człowieku. 5 Lecz oni nalegali, mówiąc: Podburza lud, ucząc po całej Judei, począwszy od Galilei aż dotąd. JEZUS PRZED HERODEM.6 Piłat zaś, usłyszawszy o Galilei, zapytał, czy ten człowiek jest Galilejczykiem.7 A gdy się dowiedział, że należał do władzy Heroda, odesłał go do Heroda, który też był w Jeruzalem w owe dni.8 A Herod ujrzawszy Jezusa, uradował się bardzo; bo od dawnego czasu pragnął go widzieć, dlatego że wiele o nim słyszał, i spodziewał się, że jakiś cud zobaczy przez niego uczyniony9 I zadawał mu wiele pytań, ale on nic mu nie odpowiadał.10 Przedniejsi zaś kapłani i doktorowie stali, usilnie nań skarżąc11 I wzgardził nim Herod wraz z wojskiem swoim, i wyśmiał obleczonego w szatę białą, i odesłał do Piłata.12 I stali się tego dnia przyjaciółmi Herod i Piłat, bo przedtem byli sobie nieprzyjaciółmi. BARABASZ CZY JEZUS.13 A Piłat wezwawszy przedniejszych kapłanów i przełożonych i lud, rzekł do nich:14Przywiedliście mi tego człowieka jakby podburzającego lud, i oto ja pytając przed wami, nie znalazłem w tym człowieku żadnej winy z tych, o które go oskarżacie.15ale ani Herod, bo was do niego odesłałem, i oto nie zarzucono mu nic godnego śmierci.16 A przeto ukarawszy go, wypuszczę.17 Był zaś winien wypuścić im na święta jednego więźnia.18 I zawołała razem wszystka rzesza, mówiąc: Strać tego, a wypuść nam Barabasza!19A był on za jakiś rozruch, uczyniony w mieście, i za zabójstwo osadzony w więzieniu.20 Piłat zaś przemówił znowu do nich, chcąc wypuścić Jezusa.21 Ale oni wołali, mówiąc: Ukrzyżuj, ukrzyżuj go!22 On zaś po raz trzeci rzekł do nich: Cóż więc złego ten uczynił? Żadnej przyczyny śmierci w nim nie znajduję; ukarzę go więc i wypuszczę.23 Lecz oni nalegali głosami wielkimi, żądając, aby był ukrzyżowany; i wzmagały się ich głosy.24 A Piłat przysądził, aby się stało zadość ich żądaniu.25 I wypuścił im tego, który za zabójstwo i rozruch wrzucony był do więzienia o którego prosili, Jezusa zaś wydał na ich wolę. W DRODZE NA GOLGOTĘ.26 A gdy go wiedli, przytrzymali niejakiego Szymona Cyrenejczyka idącego ze wsi, i włożyli nań krzyż, aby niósł za Jezusem27 I szła za nim wielka rzesza ludu i niewiast, które płakały, i użalały się nad nim.28 Jezus zaś obróciwszy się do nich, rzekł: Córki Jerozolimskie! Nie płaczcie nade mną, ale same nad sobą płaczcie i nad dziećmi waszymi.29 Gdyż oto przyjdą dni, w których będą mówić: Szczęśliwe niepłodne i żywoty, które nie rodziły, i piersi, które nie karmiły.30 Wtedy poczną mówić górom: Padnijcie na nas, – a pagórkom: Przykryjcie nas.31 Albowiem jeśli to na zielonym drzewie czynią, cóż na suchym będzie?32 Prowadzono też z nim i innych dwóch złoczyńców, aby byli straceni. UKRZYŻOWANIE.33 A gdy przyszli na miejsce, które zwią Trupią Głową, tam go ukrzyżowali; i łotrów, jednego po prawej, a drugiego po lewej stronie.34 Jezus zaś mówił: Ojcze! Odpuść im, bo nie wiedzą, co czynią. A dzieląc się szatami jego, rzucili losy.35 I stał lud patrząc; a naśmiewali się z niego przełożeni z nimi, mówiąc: Innych wybawiał, niechże sam siebie wybawi, jeśli ten jest Chrystusem Bożym wybranym.36 Naigrawali się też z niego i żołnierze, przychodząc, a ocet mu podając, i mówiąc:37 Jeśli ty jesteś królem żydowskim, wybawże sam siebie. DOBRY I ZŁY ŁOTR.38 Był zaś nad nim i napis, wypisany greckimi, łacińskimi i hebrajskin1i literami: TEN JEST KRÓL ŻYDOWSKI.39 A jeden z tych łotrów, którzy wisieli,.bluźnił mu, mówiąc: Jeśli ty jesteś Chrystusem, wybawże samego siebie i nas.40 Odpowiadając zaś, drugi karcił go, mówiąc: Ani ty się Boga nie boisz, chociaż tę samą karę ponosisz ?41 A my wprawdzie słusznie, bo godną zapłatę za uczynki odbieramy: lecz ten nic złego nie uczynił42 I rzekł do Jezusa: Panie, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do królestwa swego! 43 A Jezus mu rzekł: Zaprawdę mówię tobie, dziś ze mną będziesz w raju. ŚMIERĆ JEZUSA.44 Była zaś prawie godzina szósta i nastały ciemności po wszystkiej ziemi aż do godziny dziewiątej.45 I zaćmiło się słońce, a zasłona świątyni wpół się rozdarła.46 A Jezus zawoławszy głosem wielkim, rzekł: Ojcze, w ręce twoje polecam ducha mojego! A to rzekłszy, skonał.47 Setnik zaś widząc, co się działo, chwalił Boga, mówiąc: Prawdziwie ten człowiek był sprawiedliwy.48 I cała rzesza tych, którzy zeszli się byli na to widowisko, i widzieli, co się działo, wracali, bijąc się w piersi swoje.49 A wszyscy jego znajomi stali z daleka, i niewiasty, które za nim przyszły były z Galilei, patrząc na to. POGRZEB. 50 I Oto mąż imieniem Józef, który był członkiem Rady, mąż dobry i sprawiedliwy, 51- ten nie był się zgodził na ich wyrok i uczynki, – z Arymatei, miasta judzkiego, który też i sam oczekiwał królestwa Bożego.52 Ten przyszedł do Piłata, i poprosił o ciało Jezusa.53 I zdjąwszy, uwinął w prześcieradło, i położył je w grobie wykutym, w którym nikt jeszcze nie był położony.54 A był to dzień Przygotowania, i szabat się zaczynał.55 Niewiasty zaś, które z nim przybyły z Galilei, przyszedłszy, obejrzały grób, i jak było położone ciało jego.56 A wróciwszy się, przygotowały wonności i maści. Ale w szabat dały pokój, według przykazania.II. ZMARTWYCHWSTANIE (24,1-53)24 NIEWIASTY I PIOTR U GROBU.1 W pierwszy zaś dzień tygodnia bardzo rano przyszły do grobu, niosąc wonności, które były przygotowały.2 I znalazły kamień odwalony od grobu.3 A wszedłszy, nie znalazły ciała Pana Jezusa.4 I stało się, gdy się dla tego w sercu zatrwożyły, oto stanęli przy nich dwaj mężowie w szatach lśniących.5 Gdy się zaś przestraszyły, i pochyliły twarz ku ziemi, rzekli do nich: Czemu szukacie żyjącego między umarłymi?6 Nie masz go tu, ale powstał. Wspomnijcie, jak wam mówił, gdy jeszcze był w Galilei,7 powiadając: Że potrzeba, aby Syn Człowieczy był wydany w ręce ludzi grzesznych, I był ukrzyżowany, a trzeciego dnia aby zmartwychwstał.8 I wspomniały na słowa jego.9 A wróciwszy się od grobu, oznajmiły to wszystko owym jedenastu i wszystkim innym.10 A były to Maria Magdalena i Joanna, i Maria Jakubowa i inne, które z nimi były, które o tym powiedziały apostołom.11 I wydawały się te słowa w oczach ich jakby niedorzecznością, i nie uwierzyli im. 12Ale Piotr wstawszy, pobiegł do grobu; a pochyliwszy się, ujrzał same prześcieradła położone, i odszedł, dziwiąc się sam w sobie temu, co się stało. PO DRODZE DO EMAUS.13 I Oto dwaj z nich tego samego dnia szli do miasteczka, które było o sześćdziesiąt stadiów od Jeruzalem, zwanego Emaus.14 A mówili oni z sobą o tym wszystkim, co się było wydarzyło.15 I stało się, gdy rozmawiali, i rozprawiali ze sobą, sam Jezus, przybliżywszy się,szedł z nimi.16 0czy zaś ich były zamroczone, aby go nie poznali.17 I rzekł do nich: Cóż to są za rozmowy które idąc prowadzicie między sobą, i jesteście smutni?18 A odpowiadając jeden któremu imię Kleofas, rzekł mu: Ty sam gościem jesteś w Jeruzalem a nie wiesz, co się w nim działo tymi dniami?19 A on im rzekł: Co ? I powiedzieli: O Jezusie Nazareńskim, który był mężem prorokiem potężnym w uczynku i mowie przed Bogiem i wszystkim ludem;20 a jak go przedniejsi kapłani i przełożeni nasi wydali, aby był skazany na śmierć, i ukrzyżowali go.21 My zaś spodziewaliśmy się, że on miał odkupić Izraela; a teraz po tym wszystkim dzisiaj trzeci dzień jest, jak się to stało.22 Ale i niektóre z naszych niewiast przestraszyły nas, które przede dniem były u grobu;23 a nie znalazłszy ciała jego, przyszły, powiadając, że i zjawienie aniołów widziały, którzy mówią, że on żyje.24 I poszli niektórzy z naszych do grobu, i tak znaleźli, jak niewiasty mówiły; ale jego samego nie znaleźli.25 A on rzekł do nich: O głupi, a leniwego serca do wierzenia temu wszystkiemu, co powiedzieli prorocy!26 Czyż nie było potrzeba, żeby to cierpiał Chrystus, i tak wszedł do chwały swojej 27 A poczynając od Mojżesza i wszystkich proroków, wykładał im, co we wszystkich pismach o nim było.28 I przybliżyli się do miasteczka, do którego szli; a on okazywał, jakby miał iść dalej.29 I przymusili go, mówiąc: Zostań z nami, bo się ma ku wieczorowi, i dzień się już nachylił. I wszedł z nimi.3o I stało się, gdy siedział z nimi u stołu, wziął chleb, i błogosławił, i łamał, i podawał im.31 I otwarły im się oczy, i poznali go, a on zniknął z ich oczu.32 I mówili między sobą: Czyż serce nasze nie pałało w nas, gdy mówił w drodze, i Pisma nam wykładał?33 A wstawszy tejże godziny, wrócili się do Jeruzalem i znaleźli zgromadzonych jedenastu i tych którzy z nim byli,34 mówiących: Że wstał Pan prawdziwie, i ukazał się Szymonowi.35 A oni opowiadali, co się działo w drodze, i jak go poznali przy łamaniu chleba. JEZUS ZJAWIA SIĘ APOSTOŁOM.36 Gdy zaś to mówią, stanął Jezus w pośrodku nich, i rzecze im: Pokój wam! Jam jest, nie bójcie się.37 A strwożeni i przestraszeni mniemali, że ducha widzą.38 I rzekł im: Czemu jesteście zmieszani, a myśli wstępują do serc waszych? 39 0glądajcie ręce moje i nogi, że ja ten sam jestem; dotykajcie się, i przypatrujcie: bo duch nie ma ciała ani kości, jako widzicie, że ja mam.40 A to rzekłszy ukazał im ręce i nogi.41 Gdy zaś oni jeszcze nie wierzyli, i dziwili się z radości, rzekł: Macie tu co do jedzenia?42 A oni mu podali część ryby pieczonej i plaster miodu.43 I gdy zjadł wobec nich, wziąwszy ostatki, dał im. MOWA POŻEGNALNA. 44 I rzekł do nich: Te są słowa, które mówiłem do was, będąc jeszcze z wami, że musiało wypełnić się wszystko, co napisane jest o mnie w Zakonie Mojżeszowym i w Prorokach i w Psalmach.45 Wtedy otworzył im umysł, żeby rozumieli Pisma,46 i rzekł im: Że tak jest napisane, i tak było potrzeba, żeby Chrystus cierpiał, i wstał z martwych dnia trzeciego;47 i żeby przepowiadana była w imię jego pokuta i odpuszczenie grzechów po wszystkich narodach, począwszy od Jerozolimy.46 Wy zaś jesteście świadkami tego.49 I ja posyłam na was obietnicę Ojca mego; wy zaś zostańcie w mieście, aż będziecie obleczeni mocą z wysokości. WNIEBOWSTĄPIENIE.50 I wyprowadził ich z miasta do Betanii, a podniósłszy ręce swe, błogosławił im.51I stało się, gdy im błogosławił, rozstał się z nimi, i unosił się do nieba.52 A oni złożywszy pokłon, wrócili do Jeruzalem z weselem wielkim.58 I byli zawsze w świątyni, chwaląc i błogosławiąc Boga. Amen.
W szóstym zaś miesiącu posłany został od Boga Anioł Gabriel do miasta galilejskiego Był, któremu imię Nazaret,В шестой же месяц послан был Ангел Гавриил от Бога в город Галилейский, называемый Назарет,
Въ мцcъ же шестhй п0сланъ бhсть ѓгGлъ гавріи1лъ t бGа во грaдъ галілeйскій, є3мyже и4мz назарeтъ,
1,26Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεν en
Maryja zaś powstawszy w owe dni, poszła w góry z pośpiechem do miasta judzkiego.Встав же Мария во дни сии, с поспешностью пошла в нагорную страну, в город Иудин,
(За?_д7.) Востaвши же мRіaмь во дни6 ты6z, и4де въ гHрнzz со тщaніемъ, во грaдъ їyдовъ:
1,39Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVαναστασα anastasa