List do Rzymian

1Wstęp.1Paweł, sługa Jezusa Chrystusa, powołany a apostoła, przeznaczony dla ewangelii Boga,2 którą był przedtem obiecał przez proroków swoich w Pismach świętych3 o Synu swoim; ten był potomkiem Dawida według ciała,4 tenże ujawniony został jako Syn Boży w mocy, według ducha poświęcenia przez powstanie z martwych – o Jezusie Chrystusie Panu naszym,5 przez którego otrzymaliśmy łaskę i apostolstwo dla nakłaniania ku posłuszeństwu wiary wszystkie narody dla imienia jego,6 między którymi jesteście i wy, powołani Jezusa Chrystusa, 7 wszystkim, co są w Rzymie, Bogu miłym, z powołania świętym:Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego i Pana Jezusa Chrystusa.PAWEŁ PRAGNIE RZYMIAN ODWIEDZIĆ.8 Najpierw dziękuję Bogu mojemu przez Jezusa Chrystusa za was wszystkich, że wiara wasza jest opowiadana po całym świecie.9 Albowiem świadkiem mi jest Bóg, któremu w ewangelii Syna jego służę z duszy swej, że nieustannie o was pamiętam,10 zawsze prosząc w modlitwach swoich, ażebym przecie kiedyś za wolą bożą mógł mieć na przyjście do was szczęśliwą drogę.11 Pragnę bowiem was zobaczyć, abym wam użyczył nieco łaski duchowej dla utwierdzenia was;12 to jest, abyśmy się wspólnie pocieszyli wśród was przez tę wiarę waszą i moją, która jest obopólna.13 Nie chcę zaś, żebyście nie mieli wiedzieć, bracia, że często zamierzałem przybyć do was (ale miałem przeszkody aż dotąd), abym i wśród was zebrał jaki owoc, jak i wśród innych narodów.14 Grekom i barbarzyńcom, mądrym i niemądrym jestem dłużnikiem,15 tak że (co do mnie) gotów jestem opowiadać ewangelię i wam, którzy jesteście w Rzymie.16 Albowiem nie wstydzę się ewangelii. Jest bowiem mocą Boga ku zbawieniu każdego wierzącego, Żyda naprzód i Greka.17 Gdyż sprawiedliwość Boga objawia się w niej z wiary w wiarę, jak jest napisane: “A sprawiedliwy z wiary żyje.”POGANIE ODSTĄPILI OD BOGA.18 Albowiem gniew Boga objawia się z nieba na wszelką bezbożność i niesprawiedliwość tych ludzi, którzy prawdę bożą tłumią w niesprawiedliwości,19 ponieważ to, co można o Bogu poznać, jest im jawne; albowiem Bóg im objawił.20 Gdyż niewidzialne jego przymioty, od stworzenia świata, przez zrozumienie tych rzeczy, które są uczynione, bywają poznane, wieczna też moc jego i bóstwo; tak że nie mogą być wymówieni.21 Gdyż poznawszy Boga, nie oddawali mu chwały jak Bogu, ani nie dziękowali, ale znikczemnieli w myślach swoich i zaćmione jest ich bezrozumne serce;22 albowiem powiadając się być mądrymi, stali się głupimi.23 i zamienili chwałę niezniszczalnego Boga na podobieństwo i obraz człowieka śmiertelnego i ptaków i czworonogów i płazów.ZA KARĘ WYDANI NAMIĘTNOŚCIOM.24 Dlatego Bóg wydał ich pożądliwościom ich serca na nieczystość, aby między sobą hańbili swoje ciała,25 gdyż prawdę bożą przemienili w kłamstwo, i cześć oddawali i służyli raczej stworzeniu, niż Stwórcy, który jest błogosławiony na wieki. Amen.26 Dlatego Bóg oddał ich sromotnym namiętnościom. Albowiem ich niewiasty zmieniły naturalny sposób pożycia na ten, który jest przeciwny naturze.27 A podobnie i mężczyźni, opuściwszy naturalne pożycie z niewiastą, zapłonęli w swych pożądliwościach jeden ku drugiemu, uprawiając sromotę mężczyźni z mężczyznami i ponosząc na sobie słuszną zapłatę za swój błąd.28 I jak im się nie podobało mieć w poznaniu Boga, poddał ich Bóg bezrozumnym myślom, aby czynili to, co nie przystoi,29 ich napełnionych wszelką nieprawością, złością, nierządem, łakomstwem, nikczemnością; pełnych zazdrości, mężobójstwa, swaru, zdrady, złośliwości; plotkarzy,30 obmówców, Bogu obmierzłych, zuchwalców, pysznych, wyniosłych, wynalazców złości, nieposłusznych rodzicom,31 bezrozumnych, nieukładnych, bez serca, nieprzejednanych, bez miłosierdzia.32 Choć sprawiedliwość Boga poznali, nie zrozumieli, że ci, co takie rzeczy czynią, godni są śmierci; a nie tylko c1, co je czynią, ale ci także, co z czyniącymi się zgadzają.
2I ŻYDOM GROZI SĄD BOŻY.1 Dla tego nie możesz być wymówiony, o człowiecze wszelki który sądzisz. W czym bowiem drugiego sądzisz, potępiasz samego siebie, bo co osądzasz, to samo czynisz.2 Wiemy bowiem, że sąd Boga jest według prawdy na tych, co takie rzeczy czynią.3 Myślisz zaś, o człowiecze, który sądzisz tych, co takie rzeczy czynią, a sam je czynisz, że ty ujdziesz sądu?4 Czy gardzisz bogactwami jego dobroci i cierpliwości i nieskwapliwości? Nie wiesz, że łaskawość Boga do pokuty cię przywodzi?5 Lecz według zatwardziałości swej i serca niepokutującego skarbisz sobie gniew na dzień gniewu i objawienia sprawiedliwego sądu Boga,6 który “odda każdemu według uczynków jego”;7 tym mianowicie, co cierpliwie w dobrym uczynku szukają sławy i czci i nieskazitelności – życie wieczne;8 tym zaś, co się sprzeciwiają i co nie przyjmują prawdy, ale wierzą niesprawiedliwości – gniew i zapalczywość.BÓG IM ODDA WEDŁUG ICH UCZYNKÓW.9 Utrapienie i ucisk na każdego człowieka, złe czyniącego, Żyda najpierw i Greka;10 chwała zaś i cześć i pokój wszelkiemu czyniącemu dobre, Żydowi najpierw i Grekowi;11 nie ma bowiem u Boga względu na osoby.12 Albowiem którzykolwiek zgrzeszyli bez Zakonu, bez Zakonu poginą; a którzykolwiek zgrzeszyli w Zakonie, przez Zakon będą sądzeni.13 Nie ci bowiem co słuchają Zakonu, są sprawiedliwymi u Boga; ale ci, będą usprawiedliwieni, co Zakon pełnią.14 Gdy bowiem poganie, którzy nie mają Zakonu, z natury czynią to, czego Zakon wymaga; tacy, co nie mają Zakonu, sam1 sobie są Zakonem.15 Oni okazują treść Zakonu wypisaną na sercach swoich, a ich własne sumienie oddaje im świadectwo, i gdy myśli nawzajem się oskarżają albo też bronią,16 w dzień, w którym Bóg sądzić będzie tajemne sprawy ludzkie, według ewangelii mojej przez Jezusa Chrystusa.ŻYDZI ZGRZESZYLI JAK POGANIE.17 Jeśli zaś ty nazywasz się żydem i polegasz na Zakonie, i chlubisz się w Bogu,18 i znasz jego wolę, i nauczony przez Zakon rozpoznajesz, co lepsze;19 tuszysz o sobie, że jesteś wodzem ślepych, światłością tych, co są w ciemności,20 mistrzem bezrozumnych, nauczycielem dzieci, który ma od wzór wiedzy i prawdy w Zakonie.21 Ty więc, który ucząc drugiego, siebie samego nie uczysz; który głosząc, żeby nie kradziono, kradniesz;22 który mówiąc, żeby nie cudzołożono, cudzołożysz; który brzydząc się bałwanami, świętokradztwo popełniasz;23 który chlubiąc się Zakonem, przez przestępowanie Zakonu, Boga znieważasz.24 (Albowiem jak napisano: “imię Boga z powodu was bywa bluźnione między poganami.”)OBRZEZANIE NIC IM NIE POMOŻE.25 Obrzezanie wprawdzie jest pożyteczne, jeśli zachowujesz Zakon; ale jeśli przestępujesz Zakon, twoje obrzezanie stało się nieobrzezaniem.26 Jeśli więc nieobrzezany zachowuje przepisy Zakonu, to czy jego nieobrzezanie nie będzie poczytane za obrzezanie?27 I czy ten, co z natury jest nieobrzezany, ale wypełnia Zakon, nie będzie sądził ciebie, który mimo litery i obrzezania, jesteś przestępcą Zakonu?28 Nie ten bowiem jest żydem:, co jest nim widocznie; ani nie to jest obrzezanie, co jest widoczne na ciele,29 ale ten jest żydem, który jest nim w skrytości, i ma obrzezane serce w duchu, a nie w literze, którego chwała nie jest z ludzi lecz z Boga.
3W CZYM LEŻY PIERWSZEŃSTWO ŻYDÓW.1 Cóż więc żyd ma więcej? Albo co za pożytek z obrzezania?2 Wielki – na wszelki sposób. Najpierw, że im właśnie powierzone były słowa boże.3 Cóż bowiem że niektórzy z nich nie uwierzyli? Czyż ich niedowiarstwo wniwecz obróci wierność Boga? Żadną miarą.4 Bóg zaś jest prawdomówny, a wszelki człowiek kłamliwy, jak napisano: “Abyś się okazał sprawiedliwym w mowach swoich i zwyciężył, gdy bywasz sądzony.” 5 Jeśli zaś niesprawiedliwość nasza zaleca sprawiedliwość bożą, cóż powiemy? Czyż niesprawiedliwy jest Bóg, gdy gniew wywiera? (po ludzku to mówię).6 Żadną miarą; jakże inaczej Bóg będzie sądził ten świat?7 Jeśli bowiem prawdomówność Boga bardziej się uwydatnia na chwałę jego przez moje kłamstwo, czemuż jeszcze i ja jak grzesznik jestem sądzony?8 A nie mamy (jak nas powtarzają i jak niektórzy powiadają, że mówimy) czynić złych rzeczy, aby z nich wyszły dobre? Potępienie takich jest sprawiedliwe.ŻYDZI I GRECY PODLEGAJĄ GRZECHOWI.9 Cóż więc? Przewyższamy ich? Bynajmniej. Dowiedliśmy bowiem, że wszyscy: Żydzi i Grecy są pod grzechem,10 jak napisano: Nie ma sprawiedliwego nikogo,11 nie ma rozumnego, nie ma, co by szukał Boga.12 Wszyscy odstąpili, stali się razem nieużyteczni, nie ma, kto by czynił dobrze, nie ma ani jednego.13 Ich gardło jest grobem otwartym, językami swymi zdradliwie mówili, pod ich wargami jad żmijowy.14 Usta ich są pełne przekleństwa i gorzkości, 15nogi ich prędkie do rozlewania krwi.16 Na ich drogach zniszczenie i nieszczęście,17 i nie poznali drogi pokoju;18 nie ma bojaźni bożej przed ich oczami.”19 Lecz wiemy, że cokolwiek mówi Zakon, mówi tym, co są w Zakonie, aby wszelkie usta były zamknięte i żeby cały świat podlegał Bogu; 2obo z uczynków Zakonu nie będzie usprawiedliwiony przed nim żaden człowiek. Przez Zakon bowiem poznanie grzechu.USPRAWIEDLIWIENIE PRZEZ WIARĘ W CHRYSTUSA.21 Ale teraz bez Zakonu objawiła się sprawiedliwość boża, poświadczona przez Zakon i proroków.22 Sprawiedliwość zaś boża przez wiarę w Jezusa Chrystusa dla wszystkich i na wszystkich, którzy weń wierzą, bo nie ma różnicy.23 Wszyscy bowiem zgrzeszyli i niedostaje im chwały bożej.24 Usprawiedliwieni darmo przez łaskę jego, przez odkupienie, które jest w Chrystusie Jezusie.25 Jego Bóg uczynił we wierze ofiarą przebłagalną przez krew jego dla okazania sprawiedliwości swojej względem przeszłych grzechów,26 które Bóg znosił cierpliwie dla okazania sprawiedliwości swojej w tym czasie, aby i sam był sprawiedliwy i usprawiedliwiający tego, który jest z wiary w Jezusa Chrystusa.27 Gdzież jest więc chluba twoja? Wykluczona jest. Przez jaki zakon? Uczynków? Nie, ale przez zakon wiary.26 Sądzimy bowiem, że człowiek bywa usprawiedliwiony przez wiarę, bez uczynków Zakonu.29 Czyż Bóg jest tylko żydów? Czy nie i pogan? Owszem i pogan.30 Gdyż właśnie jeden jest Bóg, który usprawiedliwia obrzezanych z wiary i nieobrzezanych przez wiarę.31 Zakon więc burzy my przez wiarę? Żadną miarą; ale Zakon stanowimy.
4USPRAWIEDLIWIENIE NIE PRZEZ UCZYNKI ZAKONU, ALE PRZEZ WIARĘ.1 Cóż więc powiemy, Abraham, ojciec nasz według ciała co znalazł?2 Jeśli bowiem Abraham z uczynków był usprawiedliwiony, ma chwałę, ale nie u Boga.3 Co bowiem mówi Pismo? “Uwierzył Abraham Bogu i poczytane mu est ku sprawiedliwości.”4 Temu zaś, który pracuje, nie poczytuje się zapłaty za łaskę, ale za rzecz należną.5 Temu zaś, co nie pracuje, ale wierzy w tego, który niezbożnego usprawiedliwia, poczytana bywa wiara jego ku sprawiedliwości według postanowienia łaski bożej.6 Jak i Dawid nazywa błogosławionym człowieka, któremu Bóg poczytuje sprawiedliwość bez uczynków.7 “Błogosławieni, który1n odpuszczone są nieprawości, i których grzechy są zakryte.8 Błogosławiony mąż, któremu Pan nie poczytał grzechu. “WIARA USPRAWIEDLIWIŁA ABRAHAMA, A NIE OBRZEZANIE.9 to więc błogosławieństwo czy jest tylko dla obrzezanych, czy także dla nieobrzezanych? Mówimy bowiem, że wiara została poczytana Abrahamowi ku sprawiedliwości.10 Jakże więc była poczytana? W obrzezaniu, czy w odrzezku? Nie w obrzezaniu, ale w odrzezku.11 I otrzymał znak obrzezania jako pieczęć usprawiedliwienia z wiary, którą miał przed obrzezaniem, aby był ojcem wszystkich wierzących w nieobrzezaniu, aby i im było to poczytane ku sprawiedliwości,12 i żeby był ojcem obrzezanych, nie tylko tym, co są z obrzezania, ale i tym, co idą śladami wiary, jaką miał ojciec nasz Abraham przed obrzezaniem.13 Nie przez Zakon bowiem dana była obietnica Abrahamowi i potomstwu jego, że ma być dziedzicem świata, ale przez sprawiedliwość wiary.14 Jeśli bowiem ci są dziedzicami, co są z Zakonu, próżną stała się wiara i wniwecz obróciła się obietnica.15 Zakon bowiem ściąga gniew. Gdyż gdzie nie ma Zakonu, nie ma i przestępstwa.16 Dlatego z wiary – aby według łaski obietnica trwała w mocy dla całego potomstwa, nie tylko tego, które jest z Zakonu, ale i dla tego, które jest z wiary Abrahama; bo on jest ojcem nas wszystkich17 (jak napisano: “Postanowiłem cię ojcem wielu narodów”), przed Bogiem, któremu uwierzył, który ożywia umarłych i powołuje do bytu to, czego nie ma, jak to, co jest.WIARA ABRAHAMA.18 On przeciw nadziei uwierzył ufając, że zostanie ojcem wielu narodów, według tego, co mu powiedziano: “Tak będzie potomstwo twoje.”19 I nie osłabł w wierze, ani się nie oglądał na obumarłe ciało swoje, choć już miał około stu lat, i na obumarły żywot Sary.20 Nie wahał się też niedowierzając obietnicy Boga, ale się umocnił w wierze, dając chwałę Bogu;21 wiedząc z całą pewnością, że cokolwiek obiecał, mocen jest i uczynić.22 I dlatego poczytano mu to ku sprawiedliwości.23 Nie tylko zaś dla niego napisano: Poczytane mu zostało ku sprawiedliwości,24 ale i dla nas, którym będzie poczytane, że wierzymy w tego, co wzbudził z martwych Jezusa Chrystusa Pana naszego,25 który został wydany z powodu występków naszych, a wstał z martwych dla naszego usprawiedliwienia.
5OWOCE USPRAWIEDLIWIENIA PRZEZWIARĘ.1 Usprawiedliwieni więc z wiary, miejmy pokój z Bogiem przez Pana naszego Jezusa Chrystusa,2 przez którego też mamy dostęp przez wiarę do tej łaski, w której stoimy i chlubimy się w nadziei chwały synów bożych.3 A nie tylko to, lecz też chlubimy się i w uciskach, wiedząc, że ucisk sprawuje cierpliwość,4 a cierpliwość wypróbowanie, a wypróbowanie nadzieję,5 a nadzieja nie zawodzi, gdyż miłość boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który nam1 jest dany.6 A po cóż bowiem Chrystus, gdyśmy jeszcze byli słabi, czasu swego umarł za niezbożnych?7 Albowiem za sprawiedliwego ledwo kto umiera, gdyż za dobrego może by się kto odważył umrzeć.8 Lecz Bóg zaleca miłość swoją względem nas, że kiedyśmy czasu swego byli jeszcze grzesznikami,9 Chrystus za nas umarł; więc daleko więcej teraz, skorośmy usprawiedliwieni we krwi jego, wybawieni będziemy przezeń od gniewu.10 Jeśli bowiem, gdyśmy byli nieprzyjaciółmi, zostaliśmy pojednani z Bogiem przez śmierć Syna jego, daleko bardziej, skorośmy pojednani, będziemy zbawieni w życiu jego.11 Lecz nie tylko, ale też chlubimy się w Bogu przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, przez którego teraz jesteśmy pojednani.ADAM A CHRYSTUS12 Dlatego jak przez jednego człowieka grzech wszedł na ten świat, i przez grzech śmierć, i tak na wszystkich ludzi śmierć przeszła, w którym wszyscy zgrzeszyli.13 Aż do Zakonu bowiem grzech był na świecie, lecz grzech nie był oczytany, gdy Zakonu nié było.14 Ale śmierć królowała od Adama aż do Mojżesza także nad tymi, którzy nie zgrzeszyli na podobieństwo przestępstwa Adama, który jest figurą przyszłego.15 Lecz nie jak przestępstwa, tak i dar. Jeśli bowiem przez przestępstwo jednego umarło wielu, daleko więcej obficie spłynęła na wielu łaska boża i dar w łasce jednego człowieka Jezusa Chrystusa.16 I nie jak przez jeden grzech, tak i dar;. bo sąd wprawdzie z jednego na potępienie, łaska zaś z wielu występków na usprawiedliwienie.17 Jeśli bowiem wskutek przestępstwa jednego śmierć królowała przez jednego, daleko więcej ci, co otrzyrnują obfitość łaski i daru i sprawiedliwości, królować będą w życiu przez jednego Jezusa Chrystusa.18 Przeto jak przez przestępstwo jednego na wszystkich ludzi potępienie, tak i przez sprawiedliwość jednego na wszystkich ludzi usprawiedliwienie życia.19 Jak bowiem przez nieposłuszeństwo jednego człowieka grzesznikami stało się wielu, tak i przez posłuszeństwo jednego sprawiedliwymi stanie się wielu.20 Zakon zaś wszedł, aby obfitowało przestępstwo. Gdzie zaś obfitowało przestępstwo obfitowała więcej łaska.21 Aby jak grzech królował w śmierci, tak też łaska królowała przez sprawiedliwość ku życiu wiecznemu, przez Jezusa Chrystusa Pana naszego.
6OCHRZCZENI W CHRYSTUSIE UMARLIŚMY DLA GRZECHU.1 Cóż więc powiemy? Będziemy trwać w grzechu, aby obfitowała łaska?2 Uchowaj Boże! Jeśli bowiem umarliśmy grzechowi, jakże jeszcze będziemy w nim żyć?3 Czy nie wiecie, że którzykolwiek jesteśmy ochrzczeni w Chrystusie Jezusie, ochrzczeni jesteśmy w śmierci jego?4 Albowiem z nim jesteśmy razem pogrzebani w śmierć przez chrzest, aby jak Chrystus wstał z martwych przez chwałę Ojca, tak żebyśmy i my chodzi1i w nowości życia.5 Jeśli bowiem zostaliśmy wszczepieni w podobieństwo śmierci jego, to będziemy i w zmartwychwstanie.6 Wiedząc to, że nasz stary człowiek został współukrzyżowany, aby było zniszczone ciało grzechu i żebyśmy dalej nie służyli grzechowi.7 Kto bowiem umarł, wyzwolony jest spod grzechu.8 Jeśli zaś umarliśmy z Chrystusem, wierzymy, że też razem będziemy żyć z Chrystusem;9 wiedząc, że Chrystus powstawszy z martwych, Więcej nie umiera, śmierć nad nim więcej nie będzie panować.10 Skoro bowiem umarł dla grzechu, raz umarł; skoro zaś żyje, żyje dla Boga.11 Tak i wy rozumiejcie, że z pewnością umarliście dla grzechu, żyjecie zaś dla Boga w Chrystusie Jezusie Panu naszym.STALIŚMY SIĘ SŁUGAMI USPRAWIEDLIWIENIA.12 Niechże Więc nie króluje grzech w waszym. śmiertelnym ciele, żebyście mieli być posłuszni pożądliwóściom jego.13 Lecz też nie wydajcie członków waszych na narzędzia nieprawości dla grzechu, ale oddajcie się Bogu jak zmartwychwstali żyjący, a członki wasze jak narzędzia sprawiedliwości dla Boga.14 Grzech bowiem nie będzie nad wami panował, bo nie jesteście pod Zakonem, ale pod łaską.15 Cóż więc? Będziemy grzeszyć dlatego, że nie jesteśmy pod Zakonem, ale pod łaską? Uchowaj Boże!16 Czy nie wiecie, że komu oddajecie się w służbę na posłuszeństwo, sługami jesteście tego, kogo słuchacie, czy to grzechu ku śmierci, czy posłuszeństwa ku sprawiedliwości?17 Lecz Bogu dzięki, że choć byliście niewolnikami grzechu, staliście się z serca posłuszni temu rodzajowi nauki, któremu jesteście oddani.18 Wyzwoleni zaś od grzechu, staliście się niewolnikami sprawiedliwości.19 Po ludzku mówię, dla słabości waszego ciała. Jak bowiem Wydawaliście członki wasze na służbę nieczystości i nieprawości ku nieprawości, tak teraz oddawajcie członki wasze na służbę sprawiedliwości ku uświęceniu.20 Gdy bowiem byliście niewolnikami grzechu, nie ulegaliście sprawiedliwości.21 Jaki Więc pożytek mieliście wtedy z tych rzeczy, których się teraz wstydzicie? Gdyż końcem ich jest śmierć.22 Teraz zaś wyzwoleni spod grzechu, i stawszy się niewolnikami Boga, zbieracie swój owoc ku uświęceniu, a końcem – życie wieczne.23 Albowiem zapłatą grzechu śmierć. Łaską zaś Boga – życie wieczne w Chrystusie Jezusie Panu naszym.
7WOLNI OD ZAKONU.1 Czyż nie wiecie, bracia (bo mówię do znających Zakon), że człowiek podlega prawu, jak długi czas żyje.2 Niewiasta bowiem zamężna, póki mąż żyje, związana jest prawem; jeśli zaś mąż jej umrze, wyzwolona jest spod prawa męża.3 Przeto, póki mąż żyje, będzie zwana cudzołożnicą, jeśliby była z innym mężem; jeśliby zaś mąż jej umarł, wolna jest od prawa mężowego, żeby nie była cudzołożnicą, gdyby była z innym mężem.4 Otóż i wy, bracia moi, umarliście Zakonowi przez ciało Chrystusowe, abyście należeli do innego, który powstał z martwych, abyśmy owoc przynosili Bogu.5 Gdy bowiem byliśmy w ciele, namiętności grzeszne, obudzone przez Prawo, działały w członkach naszych, ażeby przynosiły owoc śmierci;6 lecz teraz jesteśmy wolni od Zakonu śmierci, w którym byliśmy trzymani, tak że służymy w nowości ducha, a nie w starości litery.PRZEZ ZAKON WZMÓGŁ SIĘ GRZECH.7 Cóż więc powiemy? Zakon jest grzechem? Boże uchowaj! Ale grzechu nie poznałem jak tylko przez Zakon: bo nie wiedziałbym o pożądliwości, gdyby Prawo nie mówiło: “Nie pożądaj.”8 Grzech zaś, wziąwszy podnietę z przykazania, sprawił we mnie wszelką pożądliwość. Bez Zakonu bowiem grzech był martwy.9 Ja przecie żyłem niegdyś bez Zakonu. Lecz gdy przyszło przykazanie, grzech ożył,10 ja zaś umarłem i okazało n1i się, że przykazanie, które miało być ku życiu, to stało się drogą do śmierci.11 Grzech bowiem wziąwszy podnietę z przykazania, uwiódł mię i mnie zabił przez nie.12 Tak więc Zakon wprawdzie święty i przykazanie święte i sprawiedliwe i dobre.13 To więc, co dobre, stało się dla mnie śmiercią? Boże uchowaj! Ale grzech, żeby się okazać grzechem, przez dobro zadał mi śmierć; aby przez przykazanie grzech stał się nad miarę grzesznym.WEWNĘTRZNA WALKA CZŁOWIEKA.14 Wiemy bowiem, że Zakon jest duchowy, ja zaś cielesny, jestem zaprzedany grzechowi.15 Albowiem nie rozumiem, co czynię; bo nie to czynię, co chcę dobrego; ale złe, które nienawidzę, to czynię.16 Jeśli zaś to czynię, czego nie chcę, to przyznaję, że Zakon jest dobry.17 Teraz zaś już nie ja to czynię, ale grzech, który we mnie mieszka.18 Wiem bowiem, że we mnie nie mieszka dobre, to jest w ciele moim. Albowiem chcieć jest w mej mocy, ale by dobre wykonać, nie znajduję.19 Nie czynię bowiem dobrego, które chcę, ale złe, którego nie chcę, to czynię.20 Jeśli zaś to czynię, czego nie chcę, już nie ja to czynię, ale grzech, który we mnie mieszka.21 Znajduję więc to prawo, że gdy chcę czynić co dobre, zło do mnie przylega.22 Albowiem według wewnętrznego człowieka, kochan1 się w Zakonie bożym;23 lecz widzę inny zakon w członkach moich, sprzeciwiający się zakonowi umysłu mojego i poddający mię w niewolę w zakonie grzechu, który jest w członkach moich.24 Nieszczęsny ja człowiek, któż mnie wybawi z ciała tej śmierci?25 Łaska boża przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Przeto ja sam służę umysłem Zakonowi bożemu, ciałem zaś zakonowi grzechu.
8WOLNI JESTEŚMY OD POTĘPIENIA.1 Teraz więc nie ma żadnego potępienia dla tych; co są w Chrystusie Jezusie, którzy nie postępują według ciała.2 Prawo bowiem ducha i życia w Chrystusie Jezusie wyzwoliło mię z prawa grzechu i śmierci.3 Gdyż co było niemożliwe dla Zakonu, w czym był osłabiony przez ciało, Bóg, posławszy Syna swego w ciele podobnym do grzesznego ciała, i z powodu grzechu, potępił grzech w ciele,4 aby usprawiedliwienie Zakonu wypełniło się w nas, którzy nie według ciała postępujemy, ale według ducha.5 Albowiem którzy są według ciała, rozumieją, co jest cielesne; lecz którzy są według ducha, rozumieją, co jest duchowe.6 Gdyż mądrość ciała – to śmierć, a mądrość ducha – życie i pokój;7 ponieważ mądrość ciała jest nieprzyjaciółką Boga, nie jest bowiem poddana prawu bożemu, bo nawet nié może.8 A którzy są w ciele, nie mogą podobać się Bogu.DUCH BOŻY MIESZKA W NAS.9 Wy zaś nie jesteście w ciele, ale w duchu; jeśli tylko Duch Boży mieszka w was. Jeśli zaś kto nie ma Ducha Chrystusowego, ten nie należy do niego.10 Lecz jeśli Chrystus jest w was, ciało wprawdzie jest umarłe dla grzechu, ale duch żyje dla usprawiedliwienia.11 A jeśli Duch tego, co Jezusa wzbudził z martwych, mieszka w was, to ten, co wzbudził Jezusa Chrystusa z martwych, ożywi i ciała wasze śmiertelne dla Ducha jego mieszkającego w was.12 Przeto, bracia, nie jesteśmy dłużnikami ciała, żebyśmy według ciała żyli.13 Jeśli bowiem według ciała żyć będziecie, pomrzecie; jeśli zaś duchem umorzycie sprawy ciała, żyć będziecie.14 Albowiem ci są synami bożymi, którzy Duchem Bożym są rządzeni.15 Nie otrzymaliście bowiem znowu ducha niewolników ku bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, przez którego wołamy: Abba (Ojcze)! 16 Albowiem ten Duch daje świadectwo duchowi naszemu, że jesteśmy synami bożymi.17 Jeśli zaś synami, to i dziedzicami: mianowicie dziedzicami bożymi, a współdziedzicami Chrystusowymi; jeśli tylko współcierpimy, abyśmy też byli współuwielbieni.CHWAŁY CHRYSTUSA PRAGNIE WSZELKIE STWORZENIE.18 Sądzę bowiem, że utrapienia czasu niniejszego nie są godne przyszłej chwały, która się w nas objawi.19 Gdyż stworzenie z upragnieniem wyczekuje objawienia synów bożych.20 Albowiem stworzenie poddane jest złudzie nie dobrowolnie, ale dla tego, który je poddał, w nadziei,21 że i samo stworzenie będzie oswobodzone z niewoli skażenia na wolność chwały synów bożych.22 Wiemy bowiem, że wszelkie stworzenie wzdycha i jak rodząca aż dotychczas boleje.23 A nie tylko ono, lecz i my sami, którzy mamy pierwiastki Ducha; i sami w sobie wzdychamy, oczekując przybrania na synów bożych, odkupienia ciała naszego.24 Nadzieją bowiem jesteśmy zbawieni. A nadzieja, którą się widzi, nie jest nadzieją, bo co kto widzi, jakże się tego spodziewa?25 Jeśli zaś spodziewamy się, czego nie widzimy, tego w cierpliwości oczekujemy.26 Podobnie też i Duch wspomaga słabość naszą, gdyż nie wiemy, o co byśmy prosić mieli, jak potrzeba, ale sam Duch prosi za nami wzdychaniem niewymownym.27 Ten zaś, co przenika serca, wie, czego Duch pożąda, bo według Boga wstawia się za świętymi.MAMY BYĆ PODOBNI DO OBRAZU SYNA BOŻEGO.28 Wiemy zaś, że miłującym Boga, wszystko dopomaga do dobrego, tym co są powołani, według postanowienia, święci.29 Albowiem których przejrzał i przeznaczył, aby byli podobni do obrazu Syna jego, żeby on był pierworodnym między wielu braćmi.30 Których zaś przeznaczył, tych też wezwał; a których wezwał, tych też usprawiedliwił; których zaś usprawiedliwił, tych też uwielbił.31 Cóż więc powiemy na to? Jeśli Bóg za nami, kto przeciwko nam?32 A ten co nawet własnemu Synowi swemu nie przepuścił, ale go wydał za. nas wszystkich, jakżeby nam nie darował razem z nim wszystkiego?33 Kto będzie oskarżał wybranych bożych? Bóg, który usprawiedliwia?34 Któż jest, co by potępił? Chrystus Jezus, który umarł i owszem, który i zmartwychwstał, który jest po prawicy bożej, który się też wstawia za nami?NIC NAS NIE ODŁĄCZY OD MIŁOŚCI CHRYSTUSOWEJ.35 Któż Więc nas odłączy od miłości Chrystusowej? utrapienie? czy ucisk? Czy głód? czy nagość? czy niebezpieczeństwo? czy prześladowanie? czy miecz?36 (Jak napisano: “A1bowiem dla ciebie nas zabijają cały dzień, uważają nas za owce skazane na rzeź.”)37 Ale w tym wszystkim zwyciężamy przez tego, który nas umiłował.38 Albowiem jestem pewny, że ani śmierć, ani życie, ani aniołowie, ani księstwa, ani mocarstwa, ani teraźniejsze rzeczy, ani przyszłe, ani moc,39 ani wysokość, ani głębokość, ani inne stworzenie nie będzie nas mogło odłączyć od miłości bożej, która jest w Chrystusie Jezusie Panu naszym.
9PAWEŁ BOLEJE NAD ŻYDAMI.1 Prawdę mówię w Chrystusie, nie kłamię, a świadectwo daje mi sumienie moje w Duchu Świętym,2 że mam wielu smutek i ustawicznie boleje serce moje.3 Ja sam bowiem pragnąłem być odrzuconym od Chrystusa za braci moich, którzy są krewnymi moimi według ciała.4 Oni są izraelitami, ich jest przybranie synowskie i chwała i przymierze Zakon i służba boża i obietnice;5 i ich są ojcowie, z których jest Chrystus według ciała, a ten jest nad wszystkim Bóg błogosławiony na wieki. Amen.NIE WSZYSCY POTOMKOWIE ABRAHAMA SĄ SYNAMI OBIETNICY.6 Przez to zaś nie przepadło słowo boże; nie wszyscy bowiem, co są z Izraela, ci są izraelitami;7 ani ci, co są potomstwem Abrahama, nie wszyscy są synami, ale “od Izaaka zwać się będzie twoje potomstwo.”8 To znaczy, że nie ci są synami bożymi, co są synami ciała, ale którzy są synami obietnicy, ci są uważani za potomstwo.9 To bowiem jest słowo obietnicy: “W tym czasie przyjdę, a Sara będzie miała syna.”10 Nie tylko zaś ona, ale i Rebeka, zostawszy brzemienną z jednego obcowania z Izaakiem, ojcem naszym.11 Gdy jeszcze się nie narodzili, ani czegokolwiek dobrego albo złego nie uczynili (aby według wybrania pozostało postanowienie boże),12 nie z uczynków, ale przez tego, który powołuje, rzeczono jej:13 Starszy będzie służył młodszemu,” jak napisano: “Jakuba umiłowałem, a Ezawa miałem w nienawiści.”BÓG WYBIERA, KOGO CHCE.14 Cóż więc powiemy? Czyżby niesprawiedliwość u Boga? Żadną miarą.15 Mojżeszowi bowiem mówi: “Zmiłuję się nad tym; komu jestem miłościwy, i miłosierdzie okażę, nad kim się zlituję.”16 Nie zależy to więc ani od tego, co chce, ani od tego, co biegnie, ale od litującego się Boga.17 Mówi bowiem Pismo Faraonowi: “Na to właśnie wzbudziłem cię, abym na tobie okazał moc moją i żeby imię moje było opowiadane po całej ziemi.”18 Przeto lituje się, nad kim chce; a zatwardza, kogo chce.19 Powiesz mi tedy: Czemuż się jeszcze uskarża? Kto bowiem sprzeciwi się jego woli?20 człowiecze, kimże ty jesteś że odpowiadasz Bogu? Czyż naczynie ulepione mówi temu, co je ulepił: Czemu żeś mię tak uczynił?21 Czyż nie ma mocy garncarz z tej samej bryły gliny uczynić jedno naczynie ku poszanowaniu, a drugie ku zelżywości?22 Skoro Bóg, chcąc okazać gniew i oznajmić potęgę swoją, znosił w wielkiej cierpliwości naczynia gniewu, gotowe na zatracenie,23 aby okazać bogactwa swej chwały nad naczyniami miłosierdzia, które przygotował ku chwale,24 nad nami, których też wezwał, nie tylko z żydów, ale i z pogan,25 jak mówi u Ozeasza: “Nazwę nie mój lud ludem moim, i nieumiłowaną umiłowaną, i tę, która miłosierdzia nie dostąpiła, tą co miłosierdzia dostąpiła.26 I stanie się: na miejscu, gdzie im powiedziano: Wy nie jesteście ludem moim, tam ich nazywać będą synami Boga żywego.”27 Izajasz zaś głosi o Izraelu: “Choćby liczba synów izraelskich była jak piasek morski, ostatki będą ocalone.28 Słowo bowiem spełniając, i przyspieszając w sprawiedliwości”: gdyż “słowo wkrótce wykona Pan na ziemi”;29 i jak przepowiedział Izajasz: “Gdyby nam Pan zastępów nie był zostawił potomstwa, bylibyśmy jak Sodoma i stalibyśmy się podobni Gomorze.” ˇSPRAWIEDLIWOŚĆ NIE Z ZAKONU LECZ Z WIARY.30 Cóż więc powiemy? To że poganie, którzy nie zabiegali o sprawiedliwość, dostąpili sprawiedliwości, mianowicie sprawiedliwości, która jest z wiary.31 Izrael zaś, ubiegając się o zakon sprawiedliwości, nie doszedł. do zakonu sprawiedliwości.32 Dlaczego? Gdyż nie z wiary, ale jakby z uczynków; potknęli się bowiem o kamień obrażenia,33 jak napisano: “Oto kładę ná Syjonie kamień obrażenia i skałę zgorszenia; a wszelki, który weń wierzy, nie będzie zawstydzony.”
10SERCEM WIERZY SIĘ KU SPRA WIEDLIWOŚCI.1 Bracia, właśnie pragnienie serca mego i błagalna modlitwa wznosi się do Bo za ich zbawienie.2 Wydaję im wiem świadectwo, że mają żarliwość bożą, ale nie według umiejętności.3 Nie znając bowiem sprawiedliwości bożej i starając się swoją postawić, nie poddali się sprawiedliwości bożej.4 Kresem bowiem Zakonu jest Chrystus ku sprawiedliwości każdego, co wierzy.5 Mojżesz bowiem napisał o sprawiedliwości, która jest z Zakonu, że “człowiek, który by ją wypełnił, będzie w niej żył.”6 Sprawiedliwość zaś, która jest z wiary, tak mówi: “Nie mów w sercu swoim: Któż wstąpi do nieba?” to jest, żeby Chrystusa sprowadzić;7 albo: “Któż zstąpi do przepaści?” to jest, żeby Chrystusa z martwych wywołać.8 Ale cóż powiada Pismo? “Blisko jest słowo w ustach twoich i w sercu twoim,” to znaczy słowo wiary, które głosimy.9 Jeśli bowiem wyznałbyś ustami swoimi Pana Jezusa i uwierzył w sercu swoim, że go Bóg wzbudził z martwych, zbawiony będziesz.10 Sercem bowiem wierzy się ku sprawiedliwości, ustami zaś wyznaje się ku zbawieniu.11 Mówi bowiem Pismo: “Wszelki, kto weń wierzy, nie będzie zawstydzony.”12 Albowiem nie ma różnicy między Żydem a Grekiem, bo ten sam jest Pan wszystkich, bogaty dla wszystkich, którzy go wzywają.13 “Wszelki bowiem, który by wzywał imienia Pańskiego, zbawiony będzie.”NIE WSZYSCY POSŁUSZNI SĄ EWANGELII.14 Jakże więc będą Wzywać tego, w którego nie uwierzyli? Albo jak uwierzą temu, którego nie słyszeli. A jak usłyszą bez przemawiającego?15 Lecz jak będą nauczać, jeśliby nie byli posłani? Jak napisano: “Jak śliczne nogi opowiadających pokój, opowiadających dobra!”16 Ale nie wszyscy są posłuszni ewangelii. Izajasz bowiem mówi: “Panie, kto uwierzył temu, co usłyszał od nas?”17 Wiara więc ze słuchania, słuchanie zaś przez słowo Chrystusowe.18 Lecz mówię: Czyż nie słyszeli? I owszem, “po wszystkiej ziemi rozszedł się ich głos, a na krańce okręgu ziemskiego ich słowa.”19 Ale pytam: Czy Izrael nie poznał? Pierwszy mówi Mojżesz: “Ja w was wzbudzę zawiść przez tego, który nie jest ludem, przez naród głupi, przywiodę was do gniewu.”20 Izajasz zaś odważnie mówi: “Znaleźli mię ci, którzy mnie nie szukali; jawnie się ukazałem tym, co się o mnie nie pytali.”21 Do Izraela zaś mówi: “Cały dzień wyciągałem ręce moje do ludu niewiernego i sprzeciwiającego się.”
11NIE WSZYSCY ŻYDZI SĄ ZA TWARDZIALI.1 Mówię tedy: Czy Bóg odrzucił lud swój? Żadną miarą. Albowiem i ja jestem izraelitą z potomstwa Abrahama, z pokolenia Beniamina.2 Nie odrzucił Bóg ludu swego, który zna. Czy nie wiecie, co mówi Pismo o Eliaszu: jak skarży się przed Bogiem przeciw Izraelowi?3 “Panie, proroków twoich zabili, ołtarze twoje poobalali, ja zostałem sam i czyhają na życie moje.”4 Ale co mu mówi odpowiedź boska? “Zostawiłem sobie siedem tysięcy mężów, którzy nie zgięli kolan przed Baalem.”5 Tak więc i w tym czasie ostatki zostały zbawione według wybrania łaski.6 Jeśli zaś z łaski, to już nie z uczynków, bo inaczej łaska już nie jest łaską.7 Cóż więc? Czego Izrael szukał, tego nie dostąpił, ale wybrani dostąpili; inni zaś zostali zaślepieni,8 jak napisano: “Dał im Bóg ducha odrętwienia; oczy, aby nie widzieli i uszy, aby nie słyszeli aż do dnia dzisiejszego.”9 A Dawid mówi: “Niechaj stół ich stanie się sidłem i pułapką i obrażeniem i odpłatą dla nich.10 Niech się zaćmią ich oczy, by nie widzieli, a grzbiet ich zawsze naginaj. “CZĘŚCIOWE ODSTĘPSTWO ŻYDÓW ZBAWIENIEM POGAN.11 Mówię tedy: Czy się tak potknęli, żeby zginąć? Bynajmniej. Ale ich przestępstwo jest zbawieniem dla pogan, aby z nimi szli w zawody.12 A jeśli ich przestępstwo jest bogactwem świata i ich umniejszenie bogactwem pogan, o ileż więcej ich dopełnienie?13 Mówię bowiem wam poganom: Jak długo przynajmniej ja jestem apostołem pogan, będę przysparzał chwały usługiwaniu mojemu,14 abym jakoś pobudził ciało moje do współzawodnictwa, i zbawił niektórych z nich.15 Jeśli bowiem ich odrzucenie jest pojednaniem świata, czym będzie przyjęcie, jeśli nie zmartwychwstaniem do życia?16 A jeśli zaczyn jest święty, to i ciasto, i jeśli korzeń święty, to i gałęzie.17 A jeśli niektóre gałęzie zostały ułamane, ty zaś skoro byłeś płonną oliwą, jesteś w nie wszczepiony i stałeś się uczestnikiem korzeni i tłustości oliwnejj6nie wynoś się ponad gałęzie. A jeśli się wynosisz, to nie ty nosisz korzenie, ale korzeń ciebie.19 Powiesz tedy: Gałęzie ułamano, abym ja był wszczepiony.20 Dobrze: z powodu niedowiarstwa są ułamane. Ty zaś wiarą stoisz; nie rozumiej wysoko, ale się bój.21 Jeśli bowiem Bóg nie przebaczył naturalnym gałęziom, żeby przypadkiem i tobie nie przebaczył.NIECH SIĘ POGANIE NIE WYNOSZĄ NAD ZYDÓW.22 Przypatrz się więc dobroci i surowości bożej: mianowicie surowości względem tych, co upadli, a dobroci bożej względem ciebie, jeśli wytrwasz w dobroci; inaczej i ty będziesz wycięty.23 Ale i oni będą wszczepieni, jeśli nie pozostaną w niedowiarstwie; Bóg bowiem ma moc znowu ich wszczepić.24 Albowiem jeśli ty jesteś wycięty z oliwki, płonnej z natury, i przeciwko naturze zostałeś wszczepiony w dobrą oliwkę: jakże daleko więcej ci, którzy według natury zostaną wszczepieni w swoją oliwkę?PRZYSZŁE NAWRÓCENIE ŻYDÓW.25 Nie chcę bowiem, bracia, żebyście nie mieli wiedzieć tej tajemnicy (abyście sami siebie nie uważali za mądrych), że zaślepienie po części spadło na Izraela, dopóki poganie nie wejdą w pełności,26 i tak wszystek Izrael będzie zbawiony, jak napisano: “Przyjdzie z Syjonu, który wyrwie i odwróci bezbożność od Jakuba.27 I to będzie moje przymierze z nimi, gdy zgładzę ich grzechy.”28 Dla ewangelii są wprawdzie nieprzyjaciółmi z powodu was, dla wybrania zaś są najmilsi z powodu ojców.29 Nie żałuje bowiem Bóg darów i wezwania.30 Jak bowiem kiedyś i wy nie wierzyliście Bogu, a teraz dostąpiliście miłosierdzia z powodu ich niedowiarstwa;31 tak i oni teraz nie uwierzyli w okazane wam miłosierdzie, aby i oni miłosierdzia dostąpili.32 Zamknął bowiem Bóg wszystko w niedowiarstwie, aby się nad wszystkimi zmiłował.33 O głębokości bogactw mądrości i wiedzy bożej! Jak są nieogarnione sądy jego i niedościgłe drogi jego!34 “Któż bowiem poznał umysł Pański? albo kto był jego doradcą?”35 Albo kto dał mu pierwej, a będzie mu oddane?36 Albowiem z niego, i przezeń, i w nim jest wszystko: Jemu chwała na wieki. Amen.
12ODDAĆ SIĘ CAŁKOWICIE BOGU.1 Proszę was tedy usilnie, bracia przez miłosierdzie boże, abyście wydawali ciała wasze na ofiarę żyjącą, świętą, przyjemną Bogu, na rozumną służbę waszą.2 A nie upodabniajcie się do tego świata, lecz przemieniajcie się przez odnowę umysłu waszego, abyście doświadczali, która jest wola boża dobra i przyjemna i doskonała.3 Z łaski bowiem, która mi jest dana, mówię wszystkim, co są między wami, żeby nie więcej rozumieli, niźli potrzeba rozumieć, ale żeby rozumieli z umiarkowaniem i jaką każdemu udzielił Bóg miarę wiary.4 Jak bowiem w jednym ciele mamy wiele członków, a wszystkie członki nie mają tej samej czynności,5 tak wielu nas jednym ciałem jesteśmy w Chrystusie, a każdy z osobna członkami jeden drugiego.6 Mając zaś dary różne według łaski, która nam jest dana, bądź proroctwo w zakresie wiary,7 bądź posługę w usługiwaniu, jeśli kto uczy, w nauce;8 kto napomina, w napominaniu; kto użycza, w prostocie; kto jest przełożonym, w zapobiegliwości; kto czyni m1łosierdzie, z wesołością.MIŁOŚĆ BRATERSKA.9 Miłość bez obłudy. Nienawidźcie zła, lgnijcie do dobrego;10 miłością braterską jedni drugich miłujcie; uszanowaniem wzajemnie się uprzedzajcie;11 w pilności nie leniwi; duchem płomienni; Panu służący;12 nadzieją się weselący; w utrapieniu cierpliwi; w modlitwie wytrwali;13 w potrzebach dzielący się z świętymi; w gościnności się kochający.14 Błogosławcie prześladujących was; błogosławcie, a nie przeklinajcie.15 Weselcie się z weselącymi się, płaczcie z płaczącymi;16 bądźcie między sobą jednomyślni; nie rozumiejcie wysoko, ale się z pokornymi zgadzajcie. Nie bądźcie mądrymi we własnym mniemaniu.17 Nikomu złym za złe nie oddawajcie: obmyślajcie to, co dobre nie tylko przed Bogiem, ale też i przed wszystkimi ludźmi.18 Jeśli być może, o ile to od was zależy, pokój miejcie ze wszystkimi ludźmi,19 nie brońcie samych siebie, najmilsi, ale dajcie miejsce gniewowi; napisano bowiem: “Mnie pomsta; ja oddam, mówi Pan.”20 Lecz “jeśliby nieprzyjaciel twój był głodny, nakarmił go; jeśli pragnie, napój go. Czyniąc to bowiem, węgle ogniste zgromadzisz na głowę jego.”21 Nie daj się zwyciężyć złemu, ale zwyciężaj złe w dobrym.
13POSŁUSZEŃSTWO PRZEŁOŻONYM.1 Wszelka dusza niech będzie poddana wyższym zwierzchnościom; nie ma bowiem zwierzchności, jak tylko od Boga; te zaś, co są, od Boga są postanowione.2 Tak więc, kto się sprzeciwia zwierzchności, sprzeciwia się postanowieniu bożemu. A ci, co się sprzeciwiają, ściągają na siebie potępienie.3 Gdyż przełożeni nie są na postrach dobremu uczynkowi, ale złemu. Chcesz zaś nie bać się zwierzchności? Czyń, co dobre, a będziesz miał od niej pochwałę;4 jest bowiem dla ciebie sługą bożym ku dobremu. Jeśli zaś uczynisz co złego, bój się, bo nie bez przyczyny miecz nosi. Jest bowiem sługą bożym, mścicielem zagniewanym na tego, co źle czyni.5 Dlatego koniecznie bądźcie poddani, nie tylko dla gniewu, ale też dla sumienia.6 Dlatego bowiem i podatki płacicie, gdyż są sługami Boga, tej właśnie sprawie służący.7 0ddajcież więc wszystkim, coście powinni: komu podatek, podatek; komu cło, cło; komu bojaźń, bojaźń; komu cześć, cześć.MIŁOŚĆ BLIŹNIEGO.8 Nie bądźcie nikomu nic winni, tylko abyście się nawzajem miłowali; bo kto miłuje bliźniego, Prawo wypełnił.9 Albowiem: “Nie będziesz cudzołożył; nie będziesz zabijał; nie będziesz kradł; nie będziesz mówił fałszywego świadectwa; nie będziesz pożądał”; a jeśli istnieje jakie inne przykazanie, zawiera się w tym słowie: “Będziesz miłował bliźniego swego, jak siebie samego.”10 Miłość bliźniego złego nie czyni. Pełnią tedy Prawa jest miłość.ZACHĘTA DO GORLIWOŚCI.11 A tak znając czas, że jest pora, abyśmy już ze snu powstali; teraz bowiem bliższe jest nasze zbawienie, niż gdyśmy uwierzyli.12 Noc przeminęła, dzień zaś się przybliżył. Odrzućmy więc uczynki cien1ności i obleczmy się w zbroję światłości.13 Jak za dnia uczciwie postępujmy; nie w biesiadach i pijaństwach, nie w rozpuście i bezwstydzie, nie w zwadzie i w zazdrości;14 ale obleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa i starając się o ciało, nie dogadzajcie pożądliwościom.
14POBŁAŻLIWOŚĆ WZGLĘDEM SŁABYCH.1 Słabego zaś w wierze przyjmujcie; bez sporów o zapatrywania.2 Jeden bowiem wierzy, że może jeść wszystko; a kto jest słaby, niech jada jarzyny.3 Ten, co je, niechaj nie gardzi nie jedzącym; a ten co nie je, niech nie sądzi jedzącego; Bóg bowiem go przyjął.4 Kimże ty jesteś, iż sądzisz cudzego sługę? Panu swemu stoi, albo upada; a ostoi się, bo Bóg ma moc go postawić.5 Gdyż jeden czyni różnicę między dniem a dniem; drugi zaś każdy dzień uznaje; każdy niech pozostanie przy swoim mniemaniu.6 Kto dnia przestrzega, dla Pana przestrzega; a kto jada, dla Pana jada, gdyż Bogu dzięki czyni. A kto nie je, dla Pana nie je i Bogu dzięki czyni.7 Nikt bowiem z nas nie żyje sobie i nikt sobie nie umiera.8 Albowiem czy żyjemy, Panu żyjemy; czy umieramy, Panu umieramy. Czy więc żyjemy, czy umieramy, Pańscy jesteśmy.9 Na to bowiem Chrystus umarł i zmartwychwstał, aby panował i nad umarłymú i nad żyjącymi.10 Ty zaś czemu sądzisz brata swego? Albo ty czemu gardzisz bratem swoim? Wszyscy bowiem staniemy przed stolicą Chrystusa,11 gdyż napisano: “Żyję ja, mówi Pan, przede mną ugnie się wszelkie kolano, i wszelki język wyznawać będzie Bogu.;12 Przeto każdy z nas zda za siebie sprawę Bogu.POŻYCIE POKOJOWE.13 Przeto nie sądźmy się więcej wzajemnie, ale raczej to postanówcie, żebyście nie byli dla brata obrazą albo zgorszeniem.14 Wiem i mam ufność w Panu Jezusie, że nic nie jest samo przez się nieczyste, tylko temu jest nieczyste, który coś uważa za nieczyste.15 Jeśli bowiem dla pokarmu zasmucasz brata swego, już nie postępujesz według miłości. Nie zatracaj pokarmem swoim tego, za którego Chrystus umarł.16 Niechże więc dobro nasze nie będzie bluźnione.17 Albowiem królestwo boże nie jest pokarmem i napojem, ale sprawiedliwością i pokojem i weselem w Duchu Świętym.18 Kto bowiem w tym służy Chrystusowi, podoba się Bogu i ludziom jest przyjemny.19 Tak więc starajmy się o to, co służy pokojowi i pilnujmy wzajemnie tego, co jest ku zbudowaniu.20 Dla pokarmu nie psuj sprawy bożej. Wszystko wprawdzie jest czyste, ale złem jest dla człowieka, który je z obrazą.21 Dobrze jest nie jeść mięsa, i nie pić wina, ani tego, czym twój brat się obraża, albo gorszy, albo słabnie.22 Ty masz wiarę? Miejże ją dla samego siebie przed Bogiem. Błogosławiony, który nie potępia samego siebie w tym, co za dobre uznaje.23 Kto zaś wątpi, ten jedząc, podlega potępieniu, bo nie z wiary. Wszystko zaś, co nie jest z wiary, grzechem jest.
15MOCNIEJSI NIECH ZNOSZĄ UŁOMNOŚCI SŁABSZYCH.

RU Brytjka King J. 15MOCNIEJSI NIECH ZNOSZĄ UŁOMNOŚCI SŁABSZYCH.1 cf. Tłum. Толк. My zaś, którzy jesteśmy mocniejsi, powinniśmy znosić ułomności słabych, i nie mieć upodobania w sobie.Мы, сильные, должны сносить немощи бессильных и не себе угождать. (За?_рѕ7i.) Д0лжни є3смы2 мы2 си1льніи нeмwщи немощнhхъ носи1ти, и3 не себЁ ўгождaти: 15,1Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοφειλομεν ofeilomen
_{V-PAI-1P G5719}ὀφείλωofeilōto oweoughtδε de
_CONJδέdethenthenημεις ēmeis
_P-1NPἐγώegōI/weWeοι oi
_T-NPMὁhothe/this/who δυνατοι dunatoi
_A-NPMδυνατόςdunatosablethat are strongτα ta
_T-APNὁhothe/this/who ασθενηματα asthenēmata
_N-APNἀσθένημαasthenēmaweaknessthe infirmitiesτων tōn
_T-GPMὁhothe/this/whothe infirmitiesαδυνατων adunatōn
_A-GPMἀδύνατοςadunatosunableof the weakβασταζειν bastazein
_{V-PAN G5721}βαστάζωbastazōto carryto bearκαι kai
_CONJκαίkaiand, andμη mē
_PRT-Nμήmēnotnotεαυτοις eautois
_F-1DPMἑαυτοῦheautoumy/your/him-selfourselvesαρεσκειν areskein
_{V-PAN G5721}ἀρέσκωareskōto pleaseto please  2 cf. Tłum. Толк. Każdy z was niech się bliźniemu swemu podoba ku dobremu, dla zbudowania. 3Albowiem Chrystus nie miał upodobania w sobie, ale jak napisano: “Urągania urągających tobie spadły na mnie”.Каждый из нас должен угождать ближнему, во благо, к назиданию. кjиждо же вaсъ бли1жнему да ўгождaетъ во бlг0е къ созидaнію. 15,2Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεκαστος ekastos
_A-NSMἕκαστοςhekastoseachevery oneημων ēmōn
_P-1GPἐγώegōI/weof usτω tō
_T-DSMὁhothe/this/who πλησιον plēsion
_ADVπλησίονplēsionnear/neighborneighbourαρεσκετω aresketō
_{V-PAM-3S G5720}ἀρέσκωareskōto pleaseLetεις eis
_PREPεἰςeistowardforτο to
_T-ASNὁhothe/this/who αγαθον agathon
_A-ASNἀγαθόςagathosgood-doergoodπρος pros
_PREPπρόςprosto/withtoοικοδομην oikodomēn
_N-ASFοἰκοδομήoikodomēbuildingedification  3 cf. Tłum. Толк. Ибо и Христос не Себе угождал, но, как написано: злословия злословящих Тебя пали на Меня. И$бо и3 хrт0съ не себЁ ўгоди2, но ћкоже є4сть пи1сано: поношє1ніz поносsщихъ тебЁ напад0ша на мS. 15,3Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai
_CONJκαίkaiandevenγαρ gar
_CONJγάρgarforForο o
_T-NSMὁhothe/this/who χριστος christos
_N-NSMΧριστόςchristosChristChristουχ ouch
_PRT-Nοὐounonotεαυτω eautō
_F-3DSMἑαυτοῦheautoumy/your/him-selfhimselfηρεσεν ēresen
_{V-AAI-3S G5656}ἀρέσκωareskōto pleasepleasedαλλα alla
_CONJἀλλάallabut; butκαθως kathōs
_ADVκαθώςkathōsas/just as, asγεγραπται gegraptai
_{V-RPI-3S G5769}γράφωgrafōto writeit is writtenοι oi
_T-NPMὁhothe/this/whoChristονειδισμοι oneidismoi
_N-NPMὀνειδισμόςoneidismosreproach, The reproachesτων tōn
_T-GPMὁhothe/this/who, The reproachesονειδιζοντων oneidizontōn
_{V-PAP-GPM G5723}ὀνειδίζωoneidizōto revileof them that reproachedσε se
_P-2ASσύsuyoutheeεπεπεσαν epepesan
_{V-AAI-3P G5656}ἐπιπίπτωepipiptōto fall/press uponfellεπ ep
_PREPἐπίepiupon/to/againstonεμε eme
_P-1ASἐγώegōI/weme  4 cf. Tłum. Толк. Cokolwiek bowiem napisano, dla nauki naszej napisano, abyśmy przez cierpliwość i przez pociechę z Pisma nadzieję mieli.А все, что писано было прежде, написано нам в наставление, чтобы мы терпением и утешением из Писаний сохраняли надежду. є3ли6ка бо преднапи6сана бhша, въ нaше наказaніе преднаписaшасz, да терпёніемъ и3 ўтэшeніемъ писaній ўповaніе и4мамы. 15,4Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοσα osa
_K-NPNὅσοςhososjust as/how muchwhatsoever thingsγαρ gar
_CONJγάρgarforForπροεγραφη proegrafē
_{V-2API-3S G5648}προγράφωprografōto write/designatewere written aforetime were writtenπαντα]     panta
_A-NPNπᾶςpasall[all]εις eis
_PREPεἰςeistowardforτην tēn
_T-ASFὁhothe/this/who ημετεραν ēmeteran
_S-1PASFἡμέτεροςhēmeterosourourδιδασκαλιαν didaskalian
_N-ASFδιδασκαλίαdidaskaliateachinglearningεγραφη egrafē
_{V-2API-3S G5648}γράφωgrafōto write[to write]ινα ina
_CONJἵναhinain order that/tothatδια dia
_PREPδιάdiathrough/because ofthroughτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/whopatienceυπομονης upomonēs
_N-GSFὑπομονήhupomonēperseverancepatienceκαι kai
_CONJκαίkaiandandδια dia
_PREPδιάdiathrough/because of[through/because of]της tēs
_T-GSFὁhothe/this/whocomfortπαρακλησεως paraklēseōs
_N-GSFπαράκλησιςparaklēsisencouragementcomfortτων tōn
_T-GPFὁhothe/this/whoof the scripturesγραφων grafōn
_N-GPFγραφήgrafēa writingof the scripturesτην tēn
_T-ASFὁhothe/this/whohopeελπιδα elpida
_N-ASFἐλπίςelpishopehopeεχωμεν echōmen
_{V-PAS-1P G5725}ἔχωechōto have/bewe  5 cf. Tłum. Толк. Bóg zaś cierpliwości i pociechy niech wam da, żebyście to samo między sobą rozumieli według Jezusa Chrystusa;Бог же терпения и утешения да дарует вам быть в единомыслии между собою, по учению Христа Иисуса, БGъ же терпёніz и3 ўтэшeніz да дaстъ вaмъ т0жде мyдрствовати дрyгъ ко дрyгу њ хrтЁ ї}сэ, 15,5Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVο o
_T-NSMὁhothe/this/who δε de
_CONJδέdethenNowθεος theos
_N-NSMθεόςtheosGodthe Godτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/who υπομονης upomonēs
_N-GSFὑπομονήhupomonēperseveranceof patienceκαι kai
_CONJκαίkaiandandτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/whoof patienceπαρακλησεως paraklēseōs
_N-GSFπαράκλησιςparaklēsisencouragementconsolationδωη dōē
_{V-2AAO-3S G5630}δίδωμιdidōmito givegrantυμιν umin
_P-2DPσύsuyouyouτο to
_T-ASNὁhothe/this/whoconsolationαυτο auto
_P-ASNαὐτόςautoshe/she/it/self φρονειν fronein
_{V-PAN G5721}φρονέωfroneōto thinkto be likemindedεν en
_PREPἐνenin/on/amongoneαλληλοις allēlois
_C-DPMἀλλήλωνallēlōnone anothertoward anotherκατα kata
_PREPκατάkataaccording toaccording toχριστον christon
_N-ASMΧριστόςchristosChristChristιησουν iēsoun
_N-ASMἸησοῦςiēsousJesus/JoshuaJesus  6 cf. Tłum. Толк. abyście zgodnie jednymi usty chwalili Boga i Ojca Pana naszego Jezusa Chrystusa.дабы вы единодушно, едиными устами славили Бога и Отца Господа нашего Иисуса Христа. да є3динодyшнw є3ди1ными ўсты6 слaвите бGа и3 nц7A гDа нaшегw ї}са хrтA. 15,6Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVινα ina
_CONJἵναhinain order that/toThatομοθυμαδον omothumadon
_ADVὁμοθυμαδόνhomothumadonunitedwith one mindεν en
_PREPἐνenin/on/among ενι eni
_A-DSNεἷςheisoneoneστοματι stomati
_N-DSNστόμαstomamouthmouthδοξαζητε doxazēte
_{V-PAS-2P G5725}δοξάζωdoxazōto glorifyye mayτον ton
_T-ASMὁhothe/this/whoGodθεον theon
_N-ASMθεόςtheosGodGodκαι kai
_CONJκαίkaiand, evenπατερα patera
_N-ASMπατήρpatērfatherthe Fatherτου tou
_T-GSMὁhothe/this/whoofκυριου kuriou
_N-GSMκύριοςkurioslordofημων ēmōn
_P-1GPἐγώegōI/weourιησου iēsou
_N-GSMἸησοῦςiēsousJesus/JoshuaJesusχριστου christou
_N-GSMΧριστόςchristosChristChrist  7 cf. Tłum. Толк. Dlatego przyjmujcie jedni drugich, jak i Chrystus przyjął was ku chwale Boga.Посему принимайте друг друга, как и Христос принял вас в славу Божию. (За?_рз7i.) Тёмже пріeмлите дрyгъ дрyга, ћкоже и3 хrт0съ пріsтъ вaсъ во слaву б9ію. 15,7Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVδιο dio
_CONJδιόdiothereforeWhereforeπροσλαμβανεσθε proslambanesthe
_{V-PMM-2P G5732}προσλαμβάνωproslambanōto takereceive yeαλληλους allēlous
_C-APMἀλλήλωνallēlōnone anotherone anotherκαθως kathōs
_ADVκαθώςkathōsas/just as, asκαι kai
_CONJκαίkaiandalsoο o
_T-NSMὁhothe/this/whoChristχριστος christos
_N-NSMΧριστόςchristosChristChristπροσελαβετο proselabeto
_{V-2AMI-3S G5639}προσλαμβάνωproslambanōto takereceivedημας ēmas
_P-1APἐγώegōI/weusεις eis
_PREPεἰςeistowardtoδοξαν doxan
_N-ASFδόξαdoxaglorythe gloryτου tou
_T-GSMὁhothe/this/who[the/this/who]θεου theou
_N-GSMθεόςtheosGodof God  CHRYSTUS BYŁ SŁUGĄ ŻYDÓW I POGAN.8 cf. Tłum. Толк. Albowiem powiadam, że Jezus Chrystus był sługą obrzezania, dla prawdy bożej, aby utwierdzić obietnice dane ojcom;Разумею то, что Иисус Христос сделался служителем для обрезанных - ради истины Божией, чтобы исполнить обещанное отцам, Глаг0лю же хrтA ї}са служи1телz бhвша њбрёзаніz по и4стинэ б9іей, во є4же ўтверди1ти њбэтов†ніz nтцє1въ: 15,8Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVλεγω legō
_{V-PAI-1S G5719}λέγωlegōto speakI say thatγαρ gar
_CONJγάρgarfor[for]χριστον christon
_N-ASMΧριστόςchristosChristChristδιακονον diakonon
_N-ASMδιάκονοςdiakonosservanta ministerγεγενησθαι gegenēsthai
_{V-RPN G5771}γίνομαιginomaito bewasπεριτομης peritomēs
_N-GSFπεριτομήperitomēcircumcisionof the circumcisionυπερ uper
_PREPὑπέρhuperabove/forforαληθειας alētheias
_N-GSFἀλήθειαalētheiatruththe truthθεου theou
_N-GSMθεόςtheosGodof Godεις eis
_PREPεἰςeistoward, toτο to
_T-ASNὁhothe/this/who βεβαιωσαι bebaiōsai
_{V-AAN G5658}βεβαιόωbebaioōto confirmconfirmτας tas
_T-APFὁhothe/this/whothe promisesεπαγγελιας epangelias
_N-APFἐπαγγελίαepangeliapromisethe promisesτων tōn
_T-GPMὁhothe/this/whounto the fathersπατερων paterōn
_N-GPMπατήρpatērfatherunto the fathers  9 cf. Tłum. Толк. poganie zaś wysławiają miłosierdzie Boga, jak napisano: “Dlatego wyznawać cię będę wśród pogan, Panie, i będę śpiewał imieniowi twemu.”а для язычников - из милости, чтобы славили Бога, как написано: за то буду славить Тебя, (Господи,) между язычниками, и буду петь имени Твоему. ґ kзhкwмъ по млcти, прослaвити бGа, ћкоже є4сть пи1сано: сегw2 рaди и3сповёмсz тебЁ во kзhцэхъ, гDи, и3 и4мени твоемY пою2. 15,9Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVτα ta
_T-NPNὁhothe/this/who δε de
_CONJδέdethenAndεθνη ethnē
_N-NPNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesυπερ uper
_PREPὑπέρhuperabove/forforελεους eleous
_N-GSNἔλεοςeleosmercymercyδοξασαι doxasai
_{V-AAN G5658}δοξάζωdoxazōto glorifythatτον ton
_T-ASMὁhothe/this/whoGodθεον theon
_N-ASMθεόςtheosGodGodκαθως kathōs
_ADVκαθώςkathōsas/just as; asγεγραπται gegraptai
_{V-RPI-3S G5769}γράφωgrafōto writeit is writtenδια dia
_PREPδιάdiathrough/because of, Forτουτο touto
_D-ASNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]εξομολογησομαι exomologēsomai
_{V-FMI-1S G5698}ἐξομολογέομαιexomologeomaito agreeI will confessσοι soi
_P-2DSσύsuyouto theeεν en
_PREPἐνenin/on/amongamongεθνεσιν ethnesin
_N-DPNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesκαι kai
_CONJκαίkaiand, andτω tō
_T-DSNὁhothe/this/whountoονοματι onomati
_N-DSNὄνομαonomanameuntoσου sou
_P-2GSσύsuyouthyψαλω psalō
_{V-FAI-1S G5692}ψάλλωpsallōto sing praisesing  10 cf. Tłum. Толк. I znowu mówi: “Weselcie się narody z ludem jego.”И еще сказано: возвеселитесь, язычники, с народом Его. И# пaки глаг0летъ: возвесели1тесz, kзhцы, съ людьми2 є3гw2. 15,10Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai
_CONJκαίkaiandAndπαλιν palin
_ADVπάλινpalinagainagainλεγει legei
_{V-PAI-3S G5719}λέγωlegōto speakhe saithευφρανθητε eufranthēte
_{V-APM-2P G5682}εὐφραίνωeufrainōto celebrate, Rejoiceεθνη ethnē
_N-VPNἔθνοςethnosGentiles, ye Gentilesμετα meta
_PREPμετάmetawith/after, withτου tou
_T-GSMὁhothe/this/whopeopleλαου laou
_N-GSMλαόςlaosa peoplepeopleαυτου autou
_P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhis  11 cf. Tłum. Толк. I znowu: “Chwalcie wszystkie narody Pana, i wysławiajcie go wszystkie ludý.”И еще: хвалите Господа, все язычники, и прославляйте Его, все народы. И# пaки: хвали1те гDа, вси2 kзhцы, и3 похвали1те є3го2, вси2 лю1діе. 15,11Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai
_CONJκαίkaiandAndπαλιν palin
_ADVπάλινpalinagainagainαινειτε aineite
_{V-PAM-2P G5720}αἰνέωaineōto praise, Praiseπαντα panta
_A-NPNπᾶςpasall, allτα ta
_T-NPNὁhothe/this/whothe Lordεθνη ethnē
_N-NPNἔθνοςethnosGentilesye Gentilesτον ton
_T-ASMὁhothe/this/whoye Gentilesκυριον kurion
_N-ASMκύριοςkurioslordthe Lordκαι kai
_CONJκαίkaiand; andεπαινεσατωσαν epainesatōsan
_{V-AAM-3P G5657}ἐπαινέωepaineōto praiselaudαυτον auton
_P-ASMαὐτόςautoshe/she/it/selfhimπαντες pantes
_A-NPMπᾶςpasall, allοι oi
_T-NPMὁhothe/this/whoye peopleλαοι laoi
_N-NPMλαόςlaosa peopleye people  12 cf. Tłum. Толк. I znowu Izajasz mówi: “Przyjdzie korzeń Jessego, a w tym co powstanie, by rządzić narodami, narody będą n1ieć nadzieję.”Исаия также говорит: будет корень Иессеев, и восстанет владеть народами; на Него язычники надеяться будут. И# пaки и3сaіа глаг0летъ: бyдетъ к0рень їессeовъ, и3 востаsй владёти над8 kзhки: на того2 kзhцы ўповaютъ. 15,12Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVκαι kai
_CONJκαίkaiandAndπαλιν palin
_ADVπάλινpalinagainagainησαιας ēsaias
_N-NSMἩσαΐαςhēsaiasIsaiah, Esaiasλεγει legei
_{V-PAI-3S G5719}λέγωlegōto speaksaithεσται estai
_{V-FDI-3S G5695}εἰμίeimito be, There shall beη ē
_T-NSFὁhothe/this/who ριζα riza
_N-NSFῥίζαrizaroota rootτου tou
_T-GSMὁhothe/this/who ιεσσαι iessai
_N-PRIἸεσσαίiessaiJesseof Jesseκαι kai
_CONJκαίkaiand, andο o
_T-NSMὁhothe/this/whoa rootανισταμενος anistamenos
_{V-PMP-NSM G5734}ἀνίστημιanistēmito arisehe that shall riseαρχειν archein
_{V-PAN G5721}ἄρχωarchōbe firstto reign overεθνων ethnōn
_N-GPNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesεπ ep
_PREPἐπίepiupon/to/against; inαυτω autō
_P-DSMαὐτόςautoshe/she/it/selfhimεθνη ethnē
_N-NPNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesελπιουσιν elpiousin
_{V-FAI-3P-ATT G5692}ἐλπίζωelpizōto hope/expectshall  13 cf. Tłum. Толк. Bóg zaś nadziei niech was napełni wszelką radością i pokojem w wierze, abyście obfitowali w nadziei i w mocy Ducha Świętego.Бог же надежды да исполнит вас всякой радости и мира в вере, дабы вы, силою Духа Святаго, обогатились надеждою. БGъ же ўповaніz да и3сп0лнитъ вaсъ всsкіz рaдости и3 ми1ра въ вёрэ, и3збhточествовати вaмъ во ўповaніи, си1лою д¦а с™aгw. 15,13Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVο o
_T-NSMὁhothe/this/who δε de
_CONJδέdethenNowθεος theos
_N-NSMθεόςtheosGodthe Godτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/who ελπιδος elpidos
_N-GSFἐλπίςelpishopeof hopeπληρωσαι plērōsai
_{V-AAO-3S G5659}πληρόωplēroōto fulfillfillυμας umas
_P-2APσύsuyouyouπασης pasēs
_A-GSFπᾶςpasallallχαρας charas
_N-GSFχαράcharajoywithκαι kai
_CONJκαίkaiandandειρηνης eirēnēs
_N-GSFεἰρήνηeirēnēpeacepeaceεν en
_PREPἐνenin/on/amonginτω tō
_T-DSNὁhothe/this/who πιστευειν pisteuein
_{V-PAN G5721}πιστεύωpisteuōto trust (in)believingεις eis
_PREPεἰςeistoward, thatτο to
_T-ASNὁhothe/this/whoof hopeπερισσευειν perisseuein
_{V-PAN G5721}περισσεύωperisseuōto abound/exceedmay aboundυμας umas
_P-2APσύsuyouyeεν en
_PREPἐνenin/on/amonginτη tē
_T-DSFὁhothe/this/whohopeελπιδι elpidi
_N-DSFἐλπίςelpishopehopeεν en
_PREPἐνenin/on/among, throughδυναμει dunamei
_N-DSFδύναμιςdunamispowerthe powerπνευματος pneumatos
_N-GSNπνεῦμαpneumaspirit/breathof theαγιου agiou
_A-GSNἅγιοςhagiosholyHoly  PISZE DO RZYMIAN JAKO APOSTOŁ POGAN.14 cf. Tłum. Толк. A ja zaś sam przekonany jestem, bracia moi, o was, że i wy pełni jesteście życzliwości, napełnieni wszelką umiejętnością, tak że możecie się wzajemnie napominać.И сам я уверен о вас, братия мои, что и вы полны благости, исполнены всякого познания и можете наставлять друг друга; И#звэщeнъ же є4смь, брaтіе мо‰, и3 сaмъ ѓзъ њ вaсъ, ћкw и3 сaми вы2 п0лни є3стE бlгости, и3сп0лнени всsкагw рaзума, могyще и3 и3ны6z научи1ти: 15,14Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVπεπεισμαι pepeismai
_{V-RPI-1S G5769}πείθωpeithōto persuadeam persuadedδε de
_CONJδέdethenAndαδελφοι adelfoi
_N-VPMἀδελφόςadelfosbrotherbrethrenμου mou
_P-1GSἐγώegōI/weIκαι kai
_CONJκαίkaiandalsoαυτος autos
_P-NSMαὐτόςautoshe/she/it/self εγω egō
_P-1NSἐγώegōI/we, myπερι peri
_PREPπερίperiaboutofυμων umōn
_P-2GPσύsuyouyouοτι oti
_CONJὅτιhotithat/since, thatκαι kai
_CONJκαίkaiandalsoαυτοι autoi
_P-NPMαὐτόςautoshe/she/it/selfmyselfμεστοι mestoi
_A-NPMμεστόςmestosfullfullεστε este
_{V-PAI-2P G5719}εἰμίeimito beyeαγαθωσυνης agathōsunēs
_N-GSFἀγαθωσύνηagathōsunēgoodnessof goodnessπεπληρωμενοι peplērōmenoi
_{V-RPP-NPM G5772}πληρόωplēroōto fulfill, filledπασης pasēs
_A-GSFπᾶςpasallallτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/who[the/this/who]γνωσεως gnōseōs
_N-GSFγνῶσιςgnōsisknowledgewithδυναμενοι dunamenoi
_{V-PNP-NPM G5740}δύναμαιdunamaibe able, ableκαι kai
_CONJκαίkaiandalsoαλληλους allēlous
_C-APMἀλλήλωνallēlōnone anotherone anotherνουθετειν nouthetein
_{V-PAN G5721}νουθετέωnoutheteōto admonishto admonish  15 cf. Tłum. Толк. A napisałem wam, bracia, poniekąd śmielej, jakby wam na pamięć przywodząc, na mocy łaski, która mi jest dana od Boga,но писал вам, братия, с некоторою смелостью, отчасти как бы в напоминание вам, по данной мне от Бога благодати дeрзэе же писaхъ вaмъ, брaтіе мо‰, t чaсти, ћкw воспоминaz вaмъ, за блгdть дaнную ми2 t бGа, 15,15Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVτολμηροτερως tolmēroterōs
_ADV-Cτολμηρότερονtolmēroteronmore boldlythe more boldlyδε de
_CONJδέdethenNeverthelessεγραψα egrapsa
_{V-AAI-1S G5656}γράφωgrafōto write, I have writtenυμιν umin
_P-2DPσύsuyouunto youαπο apo
_PREPἀπόapofrominμερους merous
_N-GSNμέροςmerospartsome sortως ōs
_ADVὡςhōswhich/how, asεπαναμιμνησκων epanamimnēskōn
_{V-PAP-NSM G5723}ἐπαναμιμνῄσκωepanamimnēskōto remindputtingυμας umas
_P-2APσύsuyouyouδια dia
_PREPδιάdiathrough/because of, because ofτην tēn
_T-ASFὁhothe/this/who χαριν charin
_N-ASFχάριςcharisgracethe graceτην tēn
_T-ASFὁhothe/this/whothe graceδοθεισαν dotheisan
_{V-APP-ASF G5685}δίδωμιdidōmito givethat is givenμοι moi
_P-1DSἐγώegōI/weto meαπο apo
_PREPἀπόapofrom[from]του tou
_T-GSMὁhothe/this/whoGodθεου theou
_N-GSMθεόςtheosGodGod  16 cf. Tłum. Толк. żebym był sługą Jezusa Chrystusa wśród pogan, pełniącym świętą służbę około ewangelii bożej, aby ofiara pogan była przyjęta i poświęcona przez Ducha Świętego.быть служителем Иисуса Христа у язычников и совершать священнодействие благовествования Божия, дабы сие приношение язычников, будучи освящено Духом Святым, было благоприятно Богу. во є4же бhти ми2 служи1телю ї}съ хrт0ву во kзhцэхъ, свzщеннодёйствующу бlговэствовaніе б9іе, да бyдетъ приношeніе є4же t kзы6къ бlгопріsтно и3 њсщ7eнно д¦омъ с™hмъ. 15,16Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεις eis
_PREPεἰςeistowardThatτο to
_T-ASNὁhothe/this/who ειναι einai
_{V-PAN G5721}εἰμίeimito beshould beμε me
_P-1ASἐγώegōI/weIλειτουργον leitourgon
_N-ASMλειτουργόςleitourgosministerthe ministerχριστου christou
_N-GSMΧριστόςchristosChristChristιησου iēsou
_N-GSMἸησοῦςiēsousJesus/Joshuaof Jesusεις eis
_PREPεἰςeistowardtoτα ta
_T-APNὁhothe/this/whothe Gentilesεθνη ethnē
_N-APNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesιερουργουντα ierourgounta
_{V-PAP-ASM G5723}ἱερουργέωhierourgeōto minister, ministeringτο to
_T-ASNὁhothe/this/whothe gospelευαγγελιον euangelion
_N-ASNεὐαγγέλιονeuangeliongospelthe gospelτου tou
_T-GSMὁhothe/this/whoof Godθεου theou
_N-GSMθεόςtheosGodof Godινα ina
_CONJἵναhinain order that/to, thatγενηται genētai
_{V-2ADS-3S G5638}γίνομαιginomaito bemight beη ē
_T-NSFὁhothe/this/whothe offering upπροσφορα prosfora
_N-NSFπροσφοράprosforaofferingthe offering upτων tōn
_T-GPNὁhothe/this/whoof the Gentilesεθνων ethnōn
_N-GPNἔθνοςethnosGentilesof the Gentilesευπροσδεκτος euprosdektos
_A-NSFεὐπρόσδεκτοςeuprosdektosacceptableacceptableηγιασμενη ēgiasmenē
_{V-RPP-NSF G5772}ἁγιάζωhagiazōto sanctify, being sanctifiedεν en
_PREPἐνenin/on/amongbyπνευματι pneumati
_N-DSNπνεῦμαpneumaspirit/breaththeαγιω agiō
_A-DSNἅγιοςhagiosholyHoly  17 cf. Tłum. Толк. Mam więc chwałę w Chrystusie Jezusie wobec Boga.Итак я могу похвалиться в Иисусе Христе в том, что относится к Богу, (За?_ри7i.) И$мамъ u5бо похвалY њ хrтЁ ї}сэ въ тёхъ, ±же къ бGу: 15,17Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεχω echō
_{V-PAI-1S G5719}ἔχωechōto have/beI haveουν[     oun
_CONJοὖνountherefore/thenthereforeτην]     tēn
_T-ASFὁhothe/this/whothose things which pertainκαυχησιν kauchēsin
_N-ASFκαύχησιςkauchēsispridewhereof I may gloryεν en
_PREPἐνenin/on/amongthroughχριστω christō
_N-DSMΧριστόςchristosChristChristιησου iēsou
_N-DSMἸησοῦςiēsousJesus/JoshuaJesusτα ta
_T-APNὁhothe/this/who[the/this/who]προς pros
_PREPπρόςprosto/withtoτον ton
_T-ASMὁhothe/this/who[the/this/who]θεον theon
_N-ASMθεόςtheosGodGod  18 cf. Tłum. Толк. Nie. śmiem bowiem nic mówić, czego by Chrystus nie dokonał przeze mnie dla skłonienia ku posłuszeństwu pogan, słowem i czynem,ибо не осмелюсь сказать что-нибудь такое, чего не совершил Христос через меня, в покорении язычников вере, словом и делом, не смёю бо глаг0лати что2, и4хже не содёz хrт0съ мн0ю, въ послушaніе kзhкwвъ, сл0вомъ и3 дёломъ, 15,18Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVου ou
_PRT-Nοὐounonotγαρ gar
_CONJγάρgarforForτολμησω tolmēsō
_{V-FAI-1S G5692}τολμάωtolmaōbe boldI willτι ti
_X-ASNτιςtisoneof any of those thingsλαλειν lalein
_{V-PAN G5721}λαλέωlaleōto speakto speakων ōn
_R-GPNὅς, ἥhhos ēwhichwhichου ou
_PRT-Nοὐounonotκατειργασατο kateirgasato
_{V-ADI-3S G5662}κατεργάζομαιkatergazomaito workout/producehathχριστος christos
_N-NSMΧριστόςchristosChristChristδι di
_PREPδιάdiathrough/because ofbyεμου emou
_P-1GSἐγώegōI/wemeεις eis
_PREPεἰςeistoward, to makeυπακοην upakoēn
_N-ASFὑπακοήhupakoēobedienceobedientεθνων ethnōn
_N-GPNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesλογω logō
_N-DSMλόγοςlogosword, by wordκαι kai
_CONJκαίkaiandandεργω ergō
_N-DSNἔργονergonworkdeed  19 cf. Tłum. Толк. przez moc znaków i cudów, przez moc Ducha Świętego, tak że kraje od Jeruzalem wokoło aż do Illiryku napełniłem ewangelią Chrystusową.силою знамений и чудес, силою Духа Божия, так что благовествование Христово распространено мною от Иерусалима и окрестности до Иллирика. въ си1лэ знaменій и3 чудeсъ, си1лою д¦а б9іz, ћкоже ми2 t їеrли1ма и3 w4крестъ дaже до їллmрjка и3сп0лнити бlговэствовaніе хrт0во. 15,19Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVεν en
_PREPἐνenin/on/amongThroughδυναμει dunamei
_N-DSFδύναμιςdunamispowermightyσημειων sēmeiōn
_N-GPNσημεῖονsēmeionsignsignsκαι kai
_CONJκαίkaiandandτερατων teratōn
_N-GPNτέραςteraswonderswondersεν en
_PREPἐνenin/on/among, byδυναμει dunamei
_N-DSFδύναμιςdunamispowerthe powerπνευματος pneumatos
_N-GSNπνεῦμαpneumaspirit/breathof the Spiritαγιου]     agiou
_A-GSNἅγιοςhagiosholy[holy]ωστε ōste
_CONJὥστεhōsteso; so thatμε me
_P-1ASἐγώegōI/we[I/we]απο apo
_PREPἀπόapofromfromιερουσαλημ ierousalēm
_N-PRIἹερουσαλήμhierousalēmJerusalemJerusalemκαι kai
_CONJκαίkaiand, andκυκλω kuklō
_N-DSMκύκλῳkuklōsurroundinground aboutμεχρι mechri
_ADVμέχριmechriuntiluntoτου tou
_T-GSNὁhothe/this/whoIllyricumιλλυρικου illurikou
_N-GSNἸλλυρικόνillurikonIllyricumIllyricumπεπληρωκεναι peplērōkenai
_{V-RAN G5760}πληρόωplēroōto fulfill, I have fully preachedτο to
_T-ASNὁhothe/this/whothe gospelευαγγελιον euangelion
_N-ASNεὐαγγέλιονeuangeliongospelthe gospelτου tou
_T-GSMὁhothe/this/whoof Christχριστου christou
_N-GSMΧριστόςchristosChristof Christ  20 cf. Tłum. Толк. Tak zaś opowiadałem tę ewangelię nie tam, gdzie znane jest imię Chrystusowe, abym na cudzym fundamencie nie budował, ale jak napisano:Притом я старался благовествовать не там, где уже было известно имя Христово, дабы не созидать на чужом основании, Си1це же потщaхсz благовэсти1ти, не и3дёже и3меновaсz хrт0съ, да не на чужeмъ њсновaніи сози1жду, 15,20Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVουτως outōs
_ADVοὕτω, οὕτωςhhoutō outōsthus(-ly), soδε de
_CONJδέdethenYeaφιλοτιμουμενον filotimoumenon
_{V-PNP-ASM G5740}φιλοτιμέομαιfilotimeomaito aspirehave I strivedευαγγελιζεσθαι euangelizesthai
_{V-PMN G5733}εὐαγγελίζομαιeuangelizomaito speak good newsto preach the gospelουχ ouch
_PRT-Nοὐouno, notοπου opou
_ADVὅπουhopouwhere(-ever)whereωνομασθη ōnomasthē
_{V-API-3S G5681}ὀνομάζωonomazōto namewas namedχριστος christos
_N-NSMΧριστόςchristosChristChristινα ina
_CONJἵναhinain order that/to,μη mē
_PRT-Nμήmēnotlestεπ ep
_PREPἐπίepiupon/to/againstuponαλλοτριον allotrion
_A-ASMἀλλότριοςallotriosanother’sanother man'sθεμελιον themelion
_N-ASMθεμέλιοςthemeliosfoundationfoundationοικοδομω oikodomō
_{V-PAS-1S G5725}οἰκοδομέωoikodomeōto buildI should build  21 cf. Tłum. Толк. “Ci go ujrzą, którym o nim nie opowiadano, a ci poznają, co o nim nie słyszeli.”но как написано: не имевшие о Нем известия увидят, и не слышавшие узнают. но ћкоже є4сть пи1сано: и5мже не возвэсти1сz њ нeмъ, ќзрzтъ, и3 и5же не слhшаша, ўразумёютъ. 15,21Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVαλλα alla
_CONJἀλλάallabutButκαθως kathōs
_ADVκαθώςkathōsas/just asasγεγραπται gegraptai
_{V-RPI-3S G5769}γράφωgrafōto writeit is writtenοψονται opsontai
_{V-FDI-3P G5695}ὁράωhoraōto see, they shall seeοις ois
_R-DPMὅς, ἥhhos ēwhich, To whomουκ ouk
_PRT-Nοὐounonotανηγγελη anēngelē
_{V-2API-3S G5648}ἀναγγέλλωanangellōto reportwasπερι peri
_PREPπερίperiaboutofαυτου autou
_P-GSMαὐτόςautoshe/she/it/selfheκαι kai
_CONJκαίkaiand: andοι oi
_R-NPMὅς, ἥhhos ēwhich ουκ ouk
_PRT-Nοὐounonotακηκοασιν akēkoasin
_{V-2RAI-3P-ATT G5754}ἀκούωakouōto hearthey that haveσυνησουσιν sunēsousin
_{V-FAI-3P G5692}συνίημιsuniēmito understandshall understand  PRZED PODRÓŻĄ PROSI O MODLITWY.22 cf. Tłum. Толк. Dlatego też miałem bardzo wiele przeszkód, żeby do was przybyć, co aż dotąd mię zatrzymywało.Сие-то много раз и препятствовало мне прийти к вам. Тёмже и3 возбранeнъ бhхъ мн0гажды пріити2 къ вaмъ. 15,22Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVδιο dio
_CONJδιόdiothereforeFor which causeκαι kai
_CONJκαίkaiandalsoενεκοπτομην enekoptomēn
_{V-IPI-1S G5712}ἐγκόπτωenkoptōto hinderI have beenτα ta
_T-APNὁhothe/this/who πολλα polla
_A-APNπολύςpolusmuchmuchτου tou
_T-GSNὁhothe/this/who ελθειν elthein
_{V-2AAN G5629}ἔρχομαιerchomaito come/gofrom comingπρος pros
_PREPπρόςprosto/withtoυμας umas
_P-2APσύsuyouyou  23 cf. Tłum. Толк. Lecz teraz, nie mając więcej miejsca w tych krainach, a mając chęć przybycia do was od wielu ubiegłych już lat,Ныне же, не имея такого места в сих странах, а с давних лет имея желание прийти к вам, Нн7э же ктомY мёста не и3мhй въ странaхъ си1хъ, желaніе же и3мhй пріити2 къ вaмъ t мн0гихъ лётъ, 15,23Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVνυνι nuni
_ADVνυνίnuninownowδε de
_CONJδέdethenButμηκετι mēketi
_ADV-Nμηκέτιmēketinever againno moreτοπον topon
_N-ASMτόποςtoposplaceplaceεχων echōn
_{V-PAP-NSM G5723}ἔχωechōto have/behavingεν en
_PREPἐνenin/on/amonginτοις tois
_T-DPNὁhothe/this/who κλιμασιν klimasin
_N-DPNκλίμαklimaregionpartsτουτοις toutois
_D-DPNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]επιποθιαν epipothian
_N-ASFἐπιποθίαepipothialonginga great desireδε de
_CONJδέdethen, andεχων echōn
_{V-PAP-NSM G5723}ἔχωechōto have/behavingτου tou
_T-GSNὁhothe/this/whopartsελθειν elthein
_{V-2AAN G5629}ἔρχομαιerchomaito come/goto comeπρος pros
_PREPπρόςprosto/withuntoυμας umas
_P-2APσύsuyouyouαπο apo
_PREPἀπόapofromtheseικανων ikanōn
_A-GPMἱκανόςhikanossufficient[sufficient]ετων etōn
_N-GPNἔτοςetosyearyears  24 cf. Tłum. Толк. gdy zacznę podróż do Hiszpanii, spodziewam się, że po drodze was ujrzę i że mnie tam odprowadzicie, gdy się najpierw wami choć trochę nacieszę.как только предприму путь в Испанию, приду к вам. Ибо надеюсь, что, проходя, увижусь с вами и что вы проводите меня туда, как скоро наслажусь общением с вами, хотя отчасти. ћкw ѓще поидY во їспaнію, пріидY къ вaмъ. Ўповaю бо мимогрzдhй ви1дэти вaсъ и3 вaми проводи1тисz тaмw, ѓще вaсъ прeжде t чaсти насhщусz. 15,24Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVως ōs
_ADVὡςhōswhich/how αν an
_PRTἄνanif[if]πορευωμαι poreuōmai
_{V-PNS-1S G5741}πορεύωporeuōto goI take my journeyεις eis
_PREPεἰςeistowardintoτην tēn
_T-ASFὁhothe/this/whoSpainσπανιαν spanian
_N-ASFΣπανίαspaniaSpainSpainελπιζω elpizō
_{V-PAI-1S G5719}ἐλπίζωelpizōto hope/expectI trustγαρ gar
_CONJγάρgarfor: forδιαπορευομενος diaporeuomenos
_{V-PNP-NSM G5740}διαπορεύωdiaporeuōto go throughin my journeyθεασασθαι theasasthai
_{V-ADN G5664}θεάομαιtheaomaito seeto seeυμας umas
_P-2APσύsuyouyouκαι kai
_CONJκαίkaiand, andυφ uf
_PREPὑπόhupoby/underbyυμων umōn
_P-2GPσύsuyouyourπροπεμφθηναι propemfthēnai
_{V-APN G5683}προπέμπωpropempōto help on the wayto be brought on my wayεκει ekei
_ADVἐκεῖekeitherethitherwardεαν ean
_CONDἐάνeanifWhensoeverυμων umōn
_P-2GPσύsuyouyouπρωτον prōton
_ADV-Sπρῶτονprōtonfirstfirstαπο apo
_PREPἀπόapofrom μερους merous
_N-GSNμέροςmerospartsomewhatεμπλησθω emplēsthō
_{V-APS-1S G5686}ἐμπίμπλημιempimplēmito fill upI be  25 cf. Tłum. Толк. Teraz więc pójdę do Jeruzalem posługiwać świętym.А теперь я иду в Иерусалим, чтобы послужить святым, Нн7э же грzдY во їеrли1мъ, служsй с™ы6мъ, 15,25Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVνυνι nuni
_ADVνυνίnuninownowδε de
_CONJδέdethenButπορευομαι poreuomai
_{V-PNI-1S G5736}πορεύωporeuōto goI goεις eis
_PREPεἰςeistowarduntoιερουσαλημ ierousalēm
_N-PRIἹερουσαλήμhierousalēmJerusalemJerusalemδιακονων diakonōn
_{V-PAP-NSM G5723}διακονέωdiakoneōto serveto ministerτοις tois
_T-DPMὁhothe/this/who αγιοις agiois
_A-DPMἅγιοςhagiosholyunto the saints  26 cf. Tłum. Толк. Za dobre bowiem uznały Macedonia i Achaja złożyć się nieco na ubogich świętych, którzy są w Jeruzalem.ибо Македония и Ахаия усердствуют некоторым подаянием для бедных между святыми в Иерусалиме. благоволи1ша бо макед0ніа и3 ґхaіа nбщeніе нёкое сотвори1ти къ ни1щымъ с™ы6мъ живyщымъ во їеrли1мэ. 15,26Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVηυδοκησαν ēudokēsan
_{V-AAI-3P G5656}εὐδοκέωeudokeōto delightit hath pleased themγαρ gar
_CONJγάρgarforForμακεδονια makedonia
_N-NSFΜακεδονίαmakedoniaMacedoniaof Macedoniaκαι kai
_CONJκαίkaiandandαχαια achaia
_N-NSFἈχαΐαachaiaAchaiaAchaiaκοινωνιαν koinōnian
_N-ASFκοινωνίαkoinōniaparticipationaτινα tina
_X-ASFτιςtisonecertainποιησασθαι poiēsasthai
_{V-AMN G5670}ποιέωpoieōto do/maketo makeεις eis
_PREPεἰςeistowardforτους tous
_T-APMὁhothe/this/who πτωχους ptōchous
_A-APMπτωχόςptōchospoorthe poorτων tōn
_T-GPMὁhothe/this/who αγιων agiōn
_A-GPMἅγιοςhagiosholysaintsτων tōn
_T-GPMὁhothe/this/whowhich areεν en
_PREPἐνenin/on/amongatιερουσαλημ ierousalēm
_N-PRIἹερουσαλήμhierousalēmJerusalemJerusalem  27 cf. Tłum. Толк. Spodobało się im bowiem i są ich dłużnikami. Gdyż jeśli poganie stali się uczestnikami ich dóbr duchowych, to powinni im też usługiwać w cielesnych.Усердствуют, да и должники они перед ними. Ибо если язычники сделались участниками в их духовном, то должны и им послужить в телесном. Благоволи1ша бо, и3 д0лжни и5мъ сyть. Ѓще бо въ дух0вныхъ и4хъ прич†стницы бhша kзhцы, д0лжни сyть и3 въ плотски1хъ послужи1ти и5мъ. 15,27Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVηυδοκησαν ēudokēsan
_{V-AAI-3P G5656}εὐδοκέωeudokeōto delightIt hath pleased themγαρ gar
_CONJγάρgarforverilyκαι kai
_CONJκαίkaiand; andοφειλεται ofeiletai
_N-NPMὀφειλέτηςofeiletēsdebtordebtorsεισιν eisin
_{V-PAI-3P G5719}εἰμίeimito be[to be]αυτων autōn
_P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheirει ei
_CONDεἰeiififγαρ gar
_CONJγάρgarfor. Forτοις tois
_T-DPNὁhothe/this/who πνευματικοις pneumatikois
_A-DPNπνευματικόςpneumatikosspiritualspiritual thingsαυτων autōn
_P-GPMαὐτόςautoshe/she/it/selftheirεκοινωνησαν ekoinōnēsan
_{V-AAI-3P G5656}κοινωνέωkoinōneōto participatehave been made partakers ofτα ta
_T-NPNὁhothe/this/who εθνη ethnē
_N-NPNἔθνοςethnosGentilesthe Gentilesοφειλουσιν ofeilousin
_{V-PAI-3P G5719}ὀφείλωofeilōto owe, their duty isκαι kai
_CONJκαίkaiandalsoεν en
_PREPἐνenin/on/amonginτοις tois
_T-DPNὁhothe/this/whothe Gentilesσαρκικοις sarkikois
_A-DPNσαρκικόςsarkikosfleshlycarnal thingsλειτουργησαι leitourgēsai
_{V-AAN G5658}λειτουργέωleitourgeōto ministerto ministerαυτοις autois
_P-DPMαὐτόςautoshe/she/it/selfunto them  28 cf. Tłum. Толк. Gdy więc to wykonam i doręczę im ten owoc, poprzez was pójdę do Hiszpanii.Исполнив это и верно доставив им сей плод усердия, я отправлюсь через ваши места в Испанию, СіE u5бо скончaвъ, и3 запечатлёвъ и5мъ пл0дъ сeй, поидY вaми во їспaнію: 15,28Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVτουτο touto
_D-ASNοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]ουν oun
_CONJοὖνountherefore/thenthereforeεπιτελεσας epitelesas
_{V-AAP-NSM G5660}ἐπιτελέωepiteleōto completeWhenκαι kai
_CONJκαίkaiand, andσφραγισαμενος sfragisamenos
_{V-AMP-NSM G5671}σφραγίζωsfragizōto sealhave sealedαυτοις autois
_P-DPMαὐτόςautoshe/she/it/selfto themτον ton
_T-ASMὁhothe/this/whofruitκαρπον karpon
_N-ASMκαρπόςkarposfruitfruitτουτον touton
_D-ASMοὗτοςhoutosthis/he/she/it[this/he/she/it]απελευσομαι apeleusomai
_{V-FDI-1S G5695}ἀπέρχομαιaperchomaito go away, I will comeδι di
_PREPδιάdiathrough/because ofbyυμων umōn
_P-2GPσύsuyouyouεις eis
_PREPεἰςeistowardintoσπανιαν spanian
_N-ASFΣπανίαspaniaSpainSpain  29 cf. Tłum. Толк. Wiem zaś, że przychodząc do was, przyjdę w obfitości błogosławieństwa ewangelii Chrystusowej.и уверен, что когда приду к вам, то приду с полным благословением благовествования Христова. вёмъ же, ћкw грzдhй къ вaмъ, во и3сполнeніи бlгословeніz бlговёстіz хrт0ва пріидY. 15,29Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVοιδα oida
_{V-RAI-1S G5758}εἴδωeidōto knowI am sureδε de
_CONJδέdethenAndοτι oti
_CONJὅτιhotithat/sincethatερχομενος erchomenos
_{V-PNP-NSM G5740}ἔρχομαιerchomaito come/go, when I comeπρος pros
_PREPπρόςprosto/withuntoυμας umas
_P-2APσύsuyouyouεν en
_PREPἐνenin/on/amonginπληρωματι plērōmati
_N-DSNπλήρωμαplērōmafulfillmentthe fulnessευλογιας eulogias
_N-GSFεὐλογίαeulogiapraiseof the blessingχριστου christou
_N-GSMΧριστόςchristosChristof Christελευσομαι eleusomai
_{V-FDI-1S G5695}ἔρχομαιerchomaito come/go, I shall come  30 cf. Tłum. Толк. Proszę was tedy, bracia, przez Pana naszego Jezusa Chrystusa i przez miłość Ducha Świętego, abyście mię wspomagali w modlitwach swoich za mną do Boga,Между тем умоляю вас, братия, Господом нашим Иисусом Христом и любовью Духа, подвизаться со мною в молитвах за меня к Богу, (За?_рf7i.) Молю1 же вы2, брaтіе, гDемъ нaшимъ ї}съ хrт0мъ и3 люб0вію д¦а, споспёшствуйте ми2 въ моли1твахъ њ мнЁ къ бGу, 15,30Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVπαρακαλω parakalō
_{V-PAI-1S G5719}παρακαλέωparakaleōto plead/comfortI beseechδε de
_CONJδέdethenNowυμας[     umas
_P-2APσύsuyouyouαδελφοι]     adelfoi
_N-VPMἀδελφόςadelfosbrother, brethrenδια dia
_PREPδιάdiathrough/because of, for theτου tou
_T-GSMὁhothe/this/whoLordκυριου kuriou
_N-GSMκύριοςkurioslordLordημων ēmōn
_P-1GPἐγώegōI/wemeιησου iēsou
_N-GSMἸησοῦςiēsousJesus/JoshuaJesusχριστου christou
_N-GSMΧριστόςchristosChristChrist'sκαι kai
_CONJκαίkaiand, andδια dia
_PREPδιάdiathrough/because ofsakeτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/whothe loveαγαπης agapēs
_N-GSFἀγάπηagapēlovethe loveτου tou
_T-GSNὁhothe/this/whoof the Spiritπνευματος pneumatos
_N-GSNπνεῦμαpneumaspirit/breathof the Spiritσυναγωνισασθαι sunagōnisasthai
_{V-ADN G5664}συναγωνίζομαιsunagōnizomaito struggle, that ye strive togetherμοι moi
_P-1DSἐγώegōI/wewith meεν en
_PREPἐνenin/on/amonginταις tais
_T-DPFὁhothe/this/whoprayersπροσευχαις proseuchais
_N-DPFπροσευχήproseuchēprayerprayersυπερ uper
_PREPὑπέρhuperabove/forforεμου emou
_P-1GSἐγώegōI/we[I/we]προς pros
_PREPπρόςprosto/withtoτον ton
_T-ASMὁhothe/this/whoGodθεον theon
_N-ASMθεόςtheosGodGod  31 cf. Tłum. Толк. abym był wybawiony od niewiernych, którzy są w Judei i żeby ofiara posługi mojej była przyjemna świętym w Jeruzalem,чтобы избавиться мне от неверующих в Иудее и чтобы служение мое для Иерусалима было благоприятно святым, да и3збaвлюсz t противлsющихсz во їудeи, и3 да слyжба моS, ћже во їеrли1мэ, благопріsтна бyдетъ с™ы6мъ: 15,31Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVινα ina
_CONJἵναhinain order that/toThatρυσθω rusthō
_{V-APS-1S G5686}ῥύομαιruomaito rescueI may be deliveredαπο apo
_PREPἀπόapofromfromτων tōn
_T-GPMὁhothe/this/who απειθουντων apeithountōn
_{V-PAP-GPM G5723}ἀπειθέωapeitheōto disobeythem that do not believeεν en
_PREPἐνenin/on/amonginτη tē
_T-DSFὁhothe/this/who ιουδαια ioudaia
_N-DSFἸουδαίαioudaiaJudeaJudaeaκαι kai
_CONJκαίkaiand; andη ē
_T-NSFὁhothe/this/whoJudaeaδιακονια diakonia
_N-NSFδιακονίαdiakoniaserviceserviceμου mou
_P-1GSἐγώegōI/wemyη ē
_T-NSFὁhothe/this/whoserviceεις eis
_PREPεἰςeistowardforιερουσαλημ ierousalēm
_N-PRIἹερουσαλήμhierousalēmJerusalemJerusalemευπροσδεκτος euprosdektos
_A-NSFεὐπρόσδεκτοςeuprosdektosacceptableacceptedτοις tois
_T-DPMὁhothe/this/whowhichαγιοις agiois
_A-DPMἅγιοςhagiosholyof the saintsγενηται genētai
_{V-2ADS-3S G5638}γίνομαιginomaito bemay be  32 cf. Tłum. Толк. abym przyszedł do was z weselem za wolą bożą i pokrzepił się z wami.дабы мне в радости, если Богу угодно, прийти к вам и успокоиться с вами. да съ рaдостію пріидY къ вaмъ в0лею б9іею и3 ўпок0юсz съ вaми. 15,32Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVινα ina
_CONJἵναhinain order that/toThatεν en
_PREPἐνenin/on/amongwithχαρα chara
_N-DSFχαράcharajoyjoyελθων elthōn
_{V-2AAP-NSM G5631}ἔρχομαιerchomaito come/goI may comeπρος pros
_PREPπρόςprosto/withuntoυμας umas
_P-2APσύsuyouyouδια dia
_PREPδιάdiathrough/because ofbyθεληματος thelēmatos
_N-GSNθέλημαthelēmawill/desirethe willθεου theou
_N-GSMθεόςtheosGodof Godσυναναπαυσωμαι sunanapausōmai
_{V-ADS-1S G5667}συναναπαύομαιsunanapauomaito rest withmay withυμιν umin
_P-2DPσύsuyouyou  33 cf. Tłum. Толк. Bóg zaś pokoju niechaj będzie z wami wszystkimi. Amen.Бог же мира да будет со всеми вами, аминь.БGъ же ми1ра со всёми вaми. Ґми1нь.15,33Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.KJVο o
_T-NSMὁhothe/this/who δε de
_CONJδέdethenNowθεος theos
_N-NSMθεόςtheosGodthe Godτης tēs
_T-GSFὁhothe/this/whoof peaceειρηνης eirēnēs
_N-GSFεἰρήνηeirēnēpeaceof peaceμετα meta
_PREPμετάmetawith/afterwithπαντων pantōn
_A-GPMπᾶςpasallallυμων umōn
_P-2GPσύsuyouyouαμην amēn
_HEBἀμήνamēnamen. Amen