Należy rozróżnić Cerkiew-organizm od cerkwi-organizacji. Tylko do Cerkwi-organizmu mają zastosowanie niektóre jej nazwy, które znajdujemy w Piśmie Świętym: chwalebna, święta, nienaganna (Ef 1, 4), bez skazy (Ef 5, 27), oblubienica Baranka (Ap 19, 7; 21, 9), ciało Chrystusa (Ef 1, 23; Kol 1, 18), filar i prawda (1Tym 3, 15) i wiele innych. Te koncepcje nie mają zastosowania do organizacji cerkiewnej (lub mają zastosowanie z dużymi ograniczeniami) i słusznie wprowadzają w zakłopotanie ludzi i ich odrzucają.
Cerkiew-organizm jest taka sama przez wszystkie wieki, ponieważ w swojej istocie jest wieczna, a cerkiew-organizacja zależy od historycznych uwarunkowań jej istnienia. Cerkiew-organizm jest czystą oblubienicą Chrystusa, przystrojoną dla swojego męża (Ap 21, 2), a organizacja ma wszystkie wady ludzkiego społeczeństwa i zawsze nosi piętno ludzkich słabości. Cerkiew-organizm nie zawiera niczego, co kala, a w cerkwi-organizacji pszenica i kąkol rosną razem i będą rosnąć, zgodnie ze słowami pańskimi, aż do końca czasów (Mt 13, 24-30).
Cerkiew-organizacja często prześladowała świętych Boga, a Cerkiew-organizm uważała ich za swój rdzeń. Jak bardzo cerkiew-organizacja i Cerkiew-organizm się nie pokrywały, widać na wielu przykładach: św. Atanazy Wielki, św. Jan Chryzostom (którzy byli czynnie prześladowani przez cerkiew-organizację), św. Maksym Wyznawca, św. Grzegorz Palamas i inni [od nas możemy dodać św. Atanazego Brzeskiego, zwalczanego przez Piotra Mohyłę – przyp. tłum]. Cerkiew-organizacja wyrzucała ich ze swego grona, pozbawiała biskupstw itd, a w Cerkwi-organizmie są i na wieki pozostaną najwspanialszymi członkami.
Cerkiew-organizm jest filerem i podporą prawdy, a cerkiew-organizacja może ulegać zbłądzeniom, wypełnionym herezjami. I zdarza się, jak widać z poprzednich listów, że niewielka część cerkwi-organizacji jest w Cerkwi-organizmie, w Ciele Prawdy, a większość z niej jest oddzielona, zaś prawda dalej żyje w mniejszej części.
Do widzialnej cerkwi (organizacji) można należeć zewnętrznie, a do Ciała Chrystusowego (Organizmu) – wewnętrznie; a miarę przynależności, określona miarą świętości, jest stopień poznania przez daną osobę Prawdy-Chrystusa.
Tłum. I.M.B.
Źródło: М. А. Новоселов, Письма к друзьям, Письмо восемнадцатое