MENU
Fragment:




Styl fragmentu




*Zezwalaj na cookies aby zapamiętać ustawienia

Druga Księga Królewska

Druga Księga Królewska

CZĘŚC I (l,l 17,41)DZIEJE OBU KRÓLESTW AŻ DO UPADKU SAMARIIOstatnie dni Eliasza. (1,1 2,14) OCHOZJASZ, KRÓL IZRAELSKI, I ELIASZ (1,118). Ochozjasz w chorobie wysyła posłów, by poradzić się Beelzebuba (12). Eliasz przepowiada im śmierć króla (38). Ochozjasz usiłuje dwukrotnie ująć Eliasza, lecz wysłanych żołnierzy zabija piorun (912). Trzeci oddział przyprowadza Eliasza, który zapowiada królowi śmierć (1316). Ochozjasz umiera (l 718).
11 A Moab zbuntował się Izraelowi po śmierci Achaba.2 I spadł Ochozjasz przez kratę z górnej sali swej, którą miał w Samarii, i rozniemógł się; i wyprawił posłów mówiąc do nich: “Idźcie, poradźcie się Beelzebuba, boga Akkaronu, czy będę mógł wyjść z tej niemocy mojej.”3 A Anioł Pański rzekł do Eliasza Tesbity mówiąc: “Wstań, a idź naprzeciwko posłów króla samaryjskiego, i będziesz mówił do nich: Czyż nie ma Boga w Izraelu, że się idziecie radzić Beelzebuba, boga Akkaronu?4 Przeto tak mówił Pan: Z łóżka, na któreś wstąpił, nie zstąpisz, ale śmiercią umrzesz.” I poszedł Eliasz.5 I wrócili się posłowie do Ochozjasza, który im rzekł: “Czemuście się wrócili?”6 A oni mu odpowiedzieli: “Zabiegł nam mąż i rzekł do nas: Idźcie, a wróćcie się do króla, który was posłał, i powiecie mu: To mówi Pan: Czy dlatego, że nie było Boga w Izraelu, posyłasz radzić się Beelzebuba, boga Akkaronu? Przeto z łóżka, na któreś wstąpił, nie zstąpisz, ale śmiercią umrzesz.”7 A on im rzekł: “Jaka była postać i odzienie tego męża, który wam zabiegł i mówił te słowa?”8 A oni odpowiedzieli: “Mąż kosmaty i pasem skórzanym na biodrach opasany.” Rzekł: “Eliasz Tesbita to jest.”9 I posłał do niego rotmistrza pięćdziesiątnika i pięćdziesięciu, którzy byli pod nim. Ten poszedł do niego i siedzącemu na wierzchu góry rzekł: “Człowiecze Boży, król rozkazał, abyś zeszedł!”10 A odpowiadając Eliasz, rzekł pięćdziesiątnikowi: “Jeślim jest człowiek Boży, niech zstąpi ogień z nieba, a niech pochłonie ciebie i pięćdziesięciu twoich!” Zstąpił tedy ogień z nieba i pochłonął go i pięćdziesięciu, którzy z nim byli.11 I po wtóre posłał do niego rotmistrza pięćdziesiątnika drugiego i pięćdziesięciu z nim. Ten rzekł do niego: “Człowiecze Boży, tak mówi król: Pospiesz się, zejdź na dół!”12 Odpowiadając Eliasz rzekł: “Jeślim ja jest człowiek Boży, niech zstąpi ogień z nieba, a niech pochłonie ciebie i pięćdziesięciu twoich!” Zstąpił tedy ogień z nieba i pożarł go i pięćdziesięciu jego.13 Znowu posłał rotmistrza pięćdziesiątnika trzeciego i pięćdziesięciu, którzy z nim byli. Ten przyszedłszy uklęknął na kolana przed Eliaszem i prosząc go rzekł: “Człowiecze Boży, nie chciej gardzić duszą moją i duszami sług twoich, którzy są ze mną.14 Oto ogień zstąpił z nieba i pochłonął dwu rotmistrzów pięćdziesiątników pierwszych i pięćdziesięciu, którzy z nimi byli; ale teraz proszę, abyś się zmiłował nad duszą moją!”15 I rzekł Anioł Pański do Eliasza mówiąc: “Idź z nim, nie bój się!” A tak wstał i poszedł z nim do króla, i rzekł mu:16 “To mówi Pan: Ponieważ wysłałeś posłów radzić się Beelzebuba, boga Akkaronu, jakby nie było w Izraelu Boga, którego byś się mógł pytać o słowo, przeto z łóżka, na któreś wstąpił, nie zstąpisz, ale śmiercią umrzesz.”17 Umarł tedy według słowa Pańskiego, które mówił Eliasz, i został królem Joram, brat jego, zamiast niego, roku wtórego Jorama, syna Jozafata, króla judzkiego; nie miał bowiem syna.18 A reszta czynów Ochozjasza, których dokonał, czy te nie są spisane w księdze czynów dni królów izraelskich

  1. UNIESIENIE ELIASZA (2,114).
Eliasz i Elizeusz przychodzą do Betel; synowie proroccy zapowiadają Elizeuszowi uniesienie Eliasza (13); podobnie w Jerychu (45). Przejście Jordanu (68). Elizeusz prosi o podwójny udział w duchu Eliasza (910). Wóz ognisty (1112). Powrót Elizeusza (1314).
21 I stało się, gdy Pan chciał unieść Eliasza przez wicher do nieba, szli Eliasz i Elizeusz z Galgala. I rzekł Eliasz do Elizeusza:2 “Siedź tu bo mnie Pan posłał aż do Betel.” Rzekł mu Elizeusz: “Żyje Pan i żyje dusza twoja, że cię nie opuszczę!”3 A gdy przyszli do Betel, wyszli synowie proroccy, którzy byli w Betel, do Elizeusza i rzekli mu: “A wiesz, że dziś Pan weźmie pana twego od ciebie ?” On odpowiedział: “I ja wiem; milczcie!”4 I rzekł Eliasz do Elizeusza: “Siedź tu, bo mię Pan posłał do Jerycha.” A on rzekł: “Żyje Pan i żyje dusza twoja, że cię nie opuszczę!”5 A gdy przyszli do Jerycha, przystąpili synowie proroccy, którzy byli w Jerychu, do Elizeusza i rzekli mu: “A wiesz, iż Pan dzisiaj weźmie pana twego od ciebie ? Rzekł im: “I ja wiem; milczcie!”6 I rzekł mu Eliasz: “Siedź tu, bo mię Pan posłał aż do Jordanu.” A on rzekł: “Żyje Pan i żyje dusza twoja, że cię nie opuszczę!”7 A tak szli razem obydwaj, a pięćdziesięciu mężów z synów prorockich szło za nimi i stanęli naprzeciwko z daleka, a oni obaj stali nad Jordanem.8 I wziął Eliasz płaszcz swój, i zwinął go, i uderzył wody, a one się rozstąpiły na obie strony, i przeszli obaj po suszy.9 A gdy przeszli, rzekł Eliasz do Elizeusza: “Żądaj, czego chcesz, abym ci uczynił, pierwej nim będę wzięty od ciebie.” I rzekł Elizeusz: “Proszę, aby się stał we mnie podwójny duch twój.”10 On odpowiedział: “Trudnej rzeczy zażądałeś, wszakże, jeśli mię ujrzysz, gdy będę zabierany od ciebie, stanie ci się, o coś prosił, ale jeśli nie ujrzysz, nie stanie si꒒.11 A gdy szli i idąc rozmawiali, oto wóz ognisty i konie ogniste rozłączyły obydwu, i wstąpił Eliasz przez wicher do nieba.12 A Elizeusz widział i wołał: “Ojcze mój, ojcze mój, wozie Izraela i woźnico jego!” I nie widział go więcej, a ująwszy szaty swe, rozdarł je na dwie części.13 I podniósł płaszcz Eliasza, który z niego spadł, a wróciwszy się stanął na brze gu Jordanu.14 A płaszczem Eliaszowym, który mu był spadł, uderzył wody, a nie rozstąpiły się; i rzekł: “Gdzież jest Bóg Eliasza i teraz?” I uderzył wody, i rozstąpiły się tam i sam, i przeszedł Elizeusz.II. Elizeusz i potomkowie Achaba. (2,15 3,27) POCZĄTKI ELIZEUSZA (2,1525). Synowie prococcy wychodzą na spotkanie Elizeusza (15) i poszukują Efiasza (1618). Elizeusczyni zdrowotnymi wody Jerycha (1922). W drodze do Betel: ukaranie chłopców, naigrawających się z proroka (2324). W Samarii (25).15 A widząc to synowie proroków, którzy byli w Jerychu naprzeciw, rzekli: “Spoczął duch Eliasza na Elizeuszu.” A wyszedłszy naprzeciwko niego, pokłonili się mu twarzą do ziemi.16 I rzekli mu: “Oto przy sługach twoich jest pięćdziesięciu mężów mocnych, którzy mogą iść i szukać pana twego, by go snadź duch Pański nie pochwycił i nie rzucił na jaką górę albo na jaką dolinę.” A on rzekł:17 “Nie posyłajcie.” I przymusili go, aż zezwolił i rzekł: “Poślijcież.” I posłali pięćdziesięciu mężów, którzy gdy szukali przez trzy dni, nie znaleźli.18 I wrócili się do niego a on mieszka w Jerychu i rzekł im: “Czy to wam nie mówiłem. Nie posyłajcie?”19 Rzekli też mężowie miasta do Elizeusza: “Oto mieszkanie miasta tego jest bardzo dobre, jak ty sam, panie, widzisz, ale wody są bardzo złe i ziemia niepłodna.”20 A on rzekł: “Przynieście mi naczynie nowe i włóżcie w nie soli.”21 A gdy je przynieśli, wyszedłszy do źródła wód wpuścił w nie soli, i rzekł: “To mówi Pan: Uzdrowiłem te wody i nie będzie w nich więcej śmierci ani niepłodności.”22 A tak uzdrowione zostały wody aż do dnia tego, według słowa Elizeusza, które mówił.23 I poszedł stamtąd do Betel; a gdy szedł drogą, dzieci małe wyszły z miasta i naśmiewały się z niego mówiąc: “Wstępuj łysku,wstępuj łysku! “24 A gdy się obejrzał, ujrzał je i złorzeczył im w imię Pańskie, i wyszły dwa niedźwiedzie z lasu i rozdrapały z nich czterdzieści i dwoje dzieci.25 I poszedł stamtąd na górę Karmelu, a stamtąd wrócił się do Samarii.JORAM KRÓLEM W IZRAELU; WYPRAWA PRZECIW MOABITOM (3,127). Długość panowania (1). Grzechy przeciw religii (23). Bunt Mesy, króla moabskiego (45); Joram wyrusza przeciw niemu z królami judzkim i edomskim (68). Brak wody; Elizeusz uprasza ją u Boga i obiecuje zwycięstwo (920). Klęska Moabitów (2126). Mesa zabija syna swego w ofierze (27).
31 A Joram, syn Achaba, począł królować nad Izraelem w Samarii roku osiemnastego Jozafata, króla judzkiego: i królował dwanaście lat.2 I czynił zło przed Panem, wszakże nie jak ojciec jego i matka, wyrzucił bowiem słupy Baala, które nasprawiał ojciec jego.3 Wszelako trwał przy grzechach Jeroboama, syna Nabata, który przywiódł do grzechu Izraela, i nie odstąpił od nich.4 A Mesa, król Moabu, chował wiele bydła i płacił królowi izraelskiemu sto tysięcy jagniąt i sto tysięcy baranów z wełną ich.5 A gdy umarł Achab, złamał przymierze, które miał z królem izraelskim.6 Wyszedł tedy król Joram dnia owego z Samarii i dokonał przeglądu wszystkiego Izraela.7 I posłał do Jozafata, króla judzkiego, mówiąc: “Król Moabu odstąpił ode mnie, jedź ze mną przeciw niemu na ojnę.” Ten odpowiedział: “Pojadę.Kto mój jest, twój jest: lud mój, lud twój, i konie moje, konie twoje”8 I rzekł: “Którą drogą pociągniemy?” A on odpowiedział: “Przez puszczę Idumejską.”9 Ciągnęli tedy król izraelski i król judzki i król Edomu, i krążyli drogą siedmiu dni, a nie było wody dla wojska i dla bydląt, które za nimi szły.10 I rzekł król izraelski: “Ach, ach, ach! zgromadził nas Pan,trzech królów, aby wydać w ręce Moabu!” 11 I rzekł Jozafat: “Czy jest tu prorok Pański, żebyśmy prosili Pana przezeń?” I odpowiedział jeden ze sług króla izraelskiego: “Jest tu Elizeusz, syn Safata, który nalewał wody na ręce Eliasza.” 12 I rzekł Jozafat: “Jest u niego słowo Pańskie.” I poszli do niego król izraelski i Jozafat, król judzki, i król Edomu. 13 I rzekł Elizeusz do króla izraelskiego: “Co mnie i tobie jest? Idź do proroków ojca twego i matki twojej!” I rzekł mu król izraelski: “Czemu Pan zgromadził tych trzech królów, aby ich dać w ręce Moabu ?”14 I rzekł do niego Elizeusz: “Żyje Pan zastępów, przed którego oczyma stoję, iż, gdybym się oblicza Jozafata, króla judzkiego nie wstydził, nie dbałbym o ciebie, anibym się obejrzał.15 Lecz teraz przywiedźcie mi harfiarza.” A gdy grał harfiarz, stała się nad nim ręka Pańska, i rzekł:16 “To mówi Pan: Poczyńcie w łożysku potoku tego doły i doły.17 Albowiem to mówi Pan: Nie ujrzycie wiatru ani deszczu, a łożysko to napełni się wodą, i będziecie pić wy i czeladż wasza, i bydlęta wasze.18 A mało to jeszcze w oczach Pańskich: nadto da też Moaba w ręce wasze. 19 I zburzycie wszelkie miasto obronne i wszelkie miasto wyborne, a wszelkie drzewo pożyteczne porąbiecie, i wszystkie źródła wód zatkacie, i wszelką rolę wyborną kamieniami pokryjecie.”20 I stało się rano, gdy jest zwyczaj ofiarę sprawować, oto wody przychodziły drogą Edomu, i napełniła się ziemia wodami.21 A wszyscy Moabici, usłyszawszy, iż ciągnęli królowie walczyć przeciwko nim, zwołali wszystkich pasem rycerskim przepasanych po wierzchu i stanęli na granicach.22 A wstawszy bardzo rano, i gdy już słońce wzeszło naprzeciw wód, ujrzeli Moabici naprzeciwko wody czerwone jak krew; i rzekli; 23 “Krew miecza jest; stoczyli królowie przeciw sobie bitwę, i pobici są jeden od drugiego. Teraz bież do łupów, Moabie!” 24 I przyszli do obozu izraelskiego. A Izrael wstawszy, poraził Moabitów, a oni uciekli przed nimi. Przyszli tedy ci, którzy zwyciężyli,25 i porazili Moabitów, i miastazburzyli, i wszelką rolę co lepszą napełnili, ciskając każdy kamieniami i wszystkie źródła wód zatkali, i wszystkie drzewa pożyteczne wycięli, tak iż tylko mury gliniane zostały; i otoczone zostało miasto od procników i po wielkiej części zburzone26 Gdy to ujrzał król moabski, to jest, że nieprzyjaciele przemogli, wziął z sobą siedmiuset mężów, miecza dobywających, aby się przebić do króla Edomu, lecz nie podołali.27 I porwawszy syna swego pierworodnego, który miał królować zamiast niego, ofiarował całopalenie na murze; i stało się oburzenie wielkie w Izraelu, i zaraz odciągnęli od niego, i wrócili się do ziemi swojej. OLIWA WDOWY (4,17). Wdowa dręczona przez wierzyciela (12). Elizeusz pomnaża jej oliwę dla spłacenia długu (37)
41 A niewiasta jedna z żon prorockich wołała do Elizeusza mówiąc:”Sługa twój, mąż mój, umarł, a ty wiesz, iż sługa twój był bojący się Pana. A oto przyszedł wierzyciel, aby wziąć dwu synów moich za niewolników sobie.”2 Rzekł jej Elizeusz: “Cóż chcesz, żebym ci uczynił? Powiedz mi, co masz w domu swoim ?” A ona odpowiedziała: “Nie mam, służebnica twoja, nic w domu moim, jeno trochę oliwy, którą bym się namaściła.”3 Rzekł jej: “Idź, napożyczaj u wszystkich sąsiadów twoich naczynia próżnego niemało.4 A wnijdź i zamknij drzwi swoje, gdy będziesz wewnątrz, ty i synowie twoi, i nalej stamtąd we wszystkie te naczynia, a gdy pełne będą, weźmiesz “5 A tak poszła niewiasta i zamknęła drzwi za sobą i za synami swymi; oni podawali naczynia, a ona nalewała.6 A gdy już pełne były naczynia, rzekła do syna swego: “Przynieś mi jeszcze naczynie.” A on odpowiedział: “Nie mam.” I stanęła oliwa. 7 I przyszła ona i powiedziała mężowi Bożemu. A on: “Idź, rzecze, sprzedaj oliwę i oddaj wierzycielowi twemu; a ty i synowie twoi żyjcie z reszty.” SUNAMITKA I JEJ SYN (4,R37). Pewna bogata niewiasta w Sunam przyjmuje w gościnę Elizeusza (810); Elizeusz zapowiada jej syna, który przychodzi na świat (1117). Śmierć dziecka (I820), Matka udaje się do proroka (2ł27). Elizeusz wysyła sługę Giezego ze swą laską, lecz Giezy nie może wskrzesić dziecka (2832). Wskrzesza je Elizeusz (33 37).8 I przyszedł dzień jeden, i szedł Elizeusz przez Sunam a była tam niewiasta można, która go zatrzymała, aby jadł chleb; a gdy tamtędy często przechodził, wstępował do niej jeść chleb.9 Rzekła ona do męża swego: “Widzę, że to jest mąż Boży święty, który tędy często przechodzi.10 Uczyńmy mu tedy salę małą i postawmy mu w niej łóżko i stół, i krzesło, i świecznik, żeby mieszkał tam, gdy przyjdzie do nas.” 11 Nadszedł tedy dzień jeden, i przyszedłszy wstąpił do owej sali i odpoczywał tam.12 I rzekł do Giezego, służebnika swego: “Zawołaj tę Sunamitkę!” Gdy ją zawołał, a ona stanęła przed nim, 13 rzekł do sługi swego: “Mów do niej: Otoś nam pilnie we wszystkim służyła, cóż chcesz, abym ci uczynił? Może masz jaką potrzebę i chcesz, abym mówił do króla albo do hetmana wojska ?” Ona odpowiedziała: “Pośród ludu mego mieszkam.”14 I rzekł: “Cóżtedy chce, abym jej uczynił?” I rzekł Giezy: “Nie pytaj, syna bowiem nie ma, a mąż jej stary jest.”15 Kazał tedy, aby ją zawołał. A gdy ją zawołał i stanęła u drzwi,16 rzekł do niej: “O tym czasie i o tejże godzinie, jeśli Bóg da zdrowie, będziesz miała w żywocie syna.” A ona odpowiedziała: “Nie chciej, proszę, panie mój, mężu Boży, nie chciej kłamać służebnicy twojej!”17 I poczęła niewiastai porodziła syna tegoż czasu i godziny, o której powiedział Elizeusz.18 I urosło dziecię. A gdy pewnego dnia wyszedłszy szło do ojca swego do żeńców,19 rzekło ojcu swemu: “Głowa mię boli, głowa mię boli!” A on rzekł słudze: “Weź, a zawiedź go do matki jego.”20 A gdy go wziął i przywiódł do matki jego,21 położyła go na łonie swym aż do południa, i umarł. I weszła na górę i położyła go na łóżku człowieka Bożego, i zamknęła drzwi, 22 a wyszedłszy zawołała męża swego i rzekła: “Poślij, proszę cię, ze mną jednego ze sług i oślicę, żebym prędko poszła aż do człowieka Bożego, i wróciła się.”23 On jej rzekł: “Dlaczegóż idziesz do niego ? Dziś nie jest nów ani sabat.” Ona odpowiedziała: “Pójdę.!”24 I osiodłała oślicę, i przykazała słudze: “Poganiaj i spiesz się, żebyś mi nie zwlekał w drodze,25 a czyń to, co ci każę!” Jechała tedy i przyjechała do męża Bożego na górę Karmelu. A gdy ją ujrzał mąż Boży z naprzeciwka, rzekł do Giezego, sługi swego:26 “Oto Sunamitka owa! Idź tedy naprzeciw niej i powiedz jej: Czy dobrze się powodzi mężowi twemu i synowi twemu?” A ona odpowiedziała: “Dobrze.”27 A gdy przyszła do męża Bożego na górę, uchwyciła się nóg jego; i przystąpił Giezy, aby ją odsunął od niego. I rzekł człowiek Boży: “Daj jej pokój, bo dusza jej w gorzkości jest, a Pan zataił przede mną i nie oznajmił mi.”28 A ona mu rzekła: “Czy to prosiłam syna u pana mego ? Czym ci nie mówiła: Nie śmiej się ze mnie ?”29 A on rzekł do Giezego: “Przepasz biodra twoje i weźmij laskę w rękę twoją, a idź. Jeśli cię spotka człowiek, nie pozdrawiaj go, a jeśli cię kto pozdrowi, nie odpowiadaj mu; i położysz laskę moją na oblicze dziecięcia.” 30 A matka dziecięcia rzekła: “Żyje Pan i żyje dusza twoja, nie opuszczę ciebie!” Wstał tedy i poszedł za nią. 31 A Giezy uprzedził ich i położył laskę na obłiczu dziecięcia, i nie było głosu ani czucia; i wrócił się naprzeciw niego, i powiedział mu mówiąc: “Nie wstałodziecię.”32 Wszedł tedy Elizeusz do domu, a owo dziecię umarłe leżało na łóżku jego.33 A wszedłszy, zamknął drzwi za sobą i za dziecięciem, i modlił się do Pana.34 I wstąpił, i położył się na dziecięciu, i położył usta swe na usta jego i oczy swe na, oczy jego i ręce swe na ręce jego, i nachylił się na nie, i zagrzało się ciałodziecięcia.35 A on wróciwszy się przeszedł się po domu raz tam i sam; i wstąpił, i położył się na nim; i ziewnęło dziecię siedemkroć, i oczy otwarło.36 A on zawoławszy Giezego rzekł mu: “Zawołaj tę Sunamitkę!” A ona wezwana, weszła do niego.37 Rzekł: “Weźmij syna swego!” Przyszła ona i upadła do nóg jego, i pokłoniła się do ziemi, i wzięła syna swego, i wyszła. “ŚMIERĆ W GARNKU” (4,3841). W Galgala w czasie głodu gorzkie zioła podane do jedzenia (3840); Elizeusz czyni potrawę słodką (41).38 A Elizeusz wrócił się do Galgala. A głód był w ziemi, i synowie proroccy mieszkali przed nim. I rzekł jednemu ze sług swoich: “Przystaw garnek wielki i uwarz potrawę synom prorockim.”39 I wyszedł jeden na pole, aby zbierać zioła polne, i znalazł jakby szczep winny leśny, i nazbierał z niego kolokwintów polnych, i napełnił płaszcz swój, a wróciwszy się pokrajał je w garnek do potrawy, bo nie wiedział, co to jest.40 Nalano tedy towarzyszom, aby jedli. A gdy skosztowali potrawy, zawołali mówiąc: “Śmierć w garnku, mężu Boży!” I nie mogli jeść.41 A on: “Przynieście, rzecze mąki.” A gdy przynieśli wsypał w garnek i rzekł: “Nalej gromadzie, aby jedli.” I nie było więcej żadnej gorzkości w garnku. POMNOŻENIE DWUDZIESTU BOCHENKÓW CHLEBA (4,4244).42 A mąż pewien przyszedł z Baalsalisa niosąc mężowi Bożemu chleb pierwocin, dwadzieścia chlebów jęczmiennych, i zboże nowe w torbach swoich. A on rzekł: “Daj ludowi, żeby jadł.”43 I odpowiedział mu sługa jego: “A wieleż to jest, abym położył przed stu mężów?” Znowu on rzekł: “Daj ludowi, żeby jadł, bo to mówi Pan: Będą jeść i zbędzie.” 44 A tak położył przed nich, a oni jedli i zbyło według słowa Pańskiego.ELIZEUSZ UZDRAWIA Z TRĄDU NAMANA (5,1Z7). Naaman trędowaty postanawia udać się po ratunek do proroka w Samarii(I4). Przybywa do króla izraelskieg(57). Elizeusz każe mu się wykąpać siedem razy w Jordanie (810). Naaman rozgniewany wzbrania się, polem stosuje się do rady i zostaje uleczony (I114). Prorok nie przyjmuje darów (I 516). Naaman wyznaje wiarę w Jahwę(1719). Podstęp Giezego w celu uzyskania darów (2024); za karę dotknięty trądem (2527).
51 Naaman, hetman króla syryjskiego, był mężem wielkim u panaswego i wysoko cenionym; przezeń bowiem dał Pan wybawienie Syrii; a był to mąż mężny i bogaty, ale trędowaty.2 A z Syrii wyszli byli łotrzyki i pojmali z ziemi izraelskiej dzieweczkę aluczką; była ona na posłudze u żony Naamanowej,3 i rzekła do pani swojej: “Oby to pan mój był u proroka, który jest w Samarii! Pewnie by go uzdrowił od trądu, który ma.” 4 Wszedł tedy Naaman do pana swego i powiedział mu mówiąc: “Tak a tak mówiła dzieweczka z ziemi izraelskiej.” 5 I rzekł mu król syryjski: “Jedźże, a poślę list do króla izraelskiego.” A gdy pojechał i wziął z sobą dziesięć talentów srebra i sześć tysięcy złotych, i dziesięć szat na zmianę,6 przyniósł list do króla izraelskiego w te słowa: “Gdy otrzymasz ten list, wiedz, iżem posłał do ciebie Naamana, sługę mego, abyś go uzdrowił od trądu jego.”7 A gdy król izraelski list przeczytał, rozdarł szaty swe i rzekł: “Czym to ja jest Bóg, żebym mógł zabić i ożywić, iż ten posłał do mnie, abym uzdrowił człowieka od trądu jego? Przypatrzcie się a obaczcie, że zaczepki szuka przeciw mnie.”8 Gdy to usłyszał Elizeusz, mąż Boży, że król izraelski rozdarł szaty swoje, posłał do niego mówiąc: “Czemużeś rozdarł szaty swe ? Niech przyjdzie do mnie, a niech wie, że jest prorok w Izraelu.”9 Przyjechał tedy Naaman z końmi i wozami, i stanął u drzwi domu Elizeuszowego. 10 I wysłał do niego Elizeusz posłańca mówiąc: “Idź i omyj się siedemkroć w Jordanie, a wróci sig zdrowie ciału twemu i będziesz oczyszczony’’.11 Naaman rozgniewany odchodził mówiąc: “Mniemałem, że wynijdzie do mnie i stojąc wzywać będzie imienia Pana, Boga swego, i dotknie ręką swą miejsca trądu, i uzdrowi mię.12 Czyż nie lepsze są Amana i Farfar, rzeki Damaszku, niźli wszystkie wody izraelskie, żebym się w nich omył i był oczyszczony?” Gdy tedy się obrócił i odjeżdżał gniewny,13 przystąpili do niego słudzy jego i rzekli mu: “Ojcze, chociażby był wielką rzecz prorok powiedział, zaiste musiałbyś uczynić; jako daleko więcej, że teraz rzekł: “Omyj się, a będziesz oczyszczony?”14 Poszedł i omył sig w Jordanie siedemkroć według mowy męża Bożego, i naprawiło sig ciało jego jak ciało dziecigcia maluczkiego, i był oczyszczony15 A wróciwszy się do męża Bożego ze wszystkim swym pocztem, przyszedł i stanął przed nim, i rzekł: “Prawdziwiem poznał, że nie masz innego Boga na wszystkiej ziemi, jeno tylko w Izraelu. Proszę tedy, abyś wziął błogosławieństwo od sługi twego.”16 Lecz on odpowiedział: “Żyje Pan, przed którym stoję, że nie wezmę!” A gdy gwałt czynił, zgoła nie zezwolił.17 I rzekł Naaman: “Jak chcesz; ale proszę, dozwól mi, słudze twemu, że wezmę z ziemi brzemię na dwa muły, bo sługa twój nie będzie więcej czynił całopalenia ani ofiary cudzym bogom, jeno Panu18 A to tylko jest, o co masz prosić Pana za sługą twoim: gdy wnijdzie pan mój do zboru Remmona, aby się kłaniać, i gdy on będzie się wspierał na ręce mojej: jeśli się pokłonię w zborze Remmona, gdy on się pokłoni na owymże miejscu, aby to Pan mnie, słudze twemu, odpuścił!” 19 Ten mu rzekł: “Idź w pokoju!” A tak odjechał od niego w wybornym czasie ziemi.20 I rzekł Giezy, sługa mçża Bożego: “Sfolgował pan mój Naamanowi, temu Syryjczykowi, że nie wziął od niego, co przyniósł. Żyje Pan, że po biegnę za nim i wezmç co od niego!”21 I poszedł Giezy za Naamanem, a gdy on go zobaczył biegnącego do siebie, zeskoczył z wozu naprzeciw niego i rzekł: “Czy wszystko ma się dobrze ?”22 A on rzekł: “Dobrze. Pan mój posłał mię do ciebie mówiąc: Teraz przyszli do mnie dwaj młodzieńcy z gór Efraim spośród synów prorockich; daj im talent srebra i dwie szaty na zmianę.”23 I rzekł Naaman:”Lepiej, że weźmiesz dwa talenty.” I przymusił go, i zawiązał dwa talenty srebra we dwa wory i dwie szaty, i włożył na dwu pachołków swoich, którzy też nieśli przed nim.24 A gdy przyszedł już wieczorem, wziął z ręki ich i sehował w domu, a mężów odprawił i poszli.25 A sam wszedłszy stanął przed panem swym. I rzekł Elizeusz: “Skąd idziesz, Giezy ?” A on odpowiedział: “Nie chodził nigdzie sługa twój.”26 A on rzekł: “Czy serce moje nie było przytomne, kiedy się wrócił człowiek z wozu swego naprzeciw ciebie? Teraz tedy wziąłeś srebro i wziąłeś szaty, aby kupić oliwnice i winnice, i owce, i woły, i sługi, i służebnice.27 Ale i trąd Naamana przylgnie do ciebie i do potomstwa twego aż na wieki.” I wyszedł od niego trędowaty jak śnieg. SIEKIERA WYPŁYWAJĄCA NA WIERZCH (6,17).
61 I rzekli synowie proroccy do Elizeusza: “Oto miejsce, na którym mieszkamy przed tobą, za ciasne jest dla nas.2 Idźmy aż do Jordanu i niechaj weźmie każdy z lasu po jednym drzewie, źebyśmy tam sobie zbudowali miejsce na mieszkanie.” On rzekł: “Idźcie.” 3 I rzekł jeden z nich: “Pójdźże i ty ze sługami twymi.” Odpowiedział: “Ja pójdę.” I poszedł z nimi.4 A gdy przyszli do Jordanu, rąbali drzewo.5 I zdarzyło się, iż gdy jeden rąbał drzewo, spadło żelazo z siekiery w wodę, a on zawołał i rzekł: “Ach, ach, ach, panie mój! i to jeszeze było pożyczone!”6 I rzekł mąż Boży: “Gdzie upadło ?” A on mu ukazał miejsce. Uciął tedy drewno i wpuścił tam, i wypłynęło żelazo. I rzekł: “Weźmij!”7 A on wyciągnął rękę i wziął je.BANDY SYRYJSKIE W IZRAELU (6,-8 23). Król syryjski prowadzi wojnę z Izraelem. Elizeusz udaremnia jego plany (8-12). Król syryjski wysyła żołnierzy, by porwali proroka; jego ufność w Bogu (I3-17). Zaślepionych żołnierzy wprowadza do Samarii (18-20), ale kró lowi poleca, by ich przyjął łaskawie (21-23). 8 A król syryjski walczył przeciw Izraelowi i naradził się ze sługami swymi mówiąc: “Na tym a na tymmiejscu uczyńmy zasadzkę.”9 Posłał tedy mąż Boży do króla izraelskiego mówiąc: “Strzeż się, abyś nie poszedł na owo miejsce, bo tam Syryjczycy są na zasadzce.”10 Posłał tedy król izraelski na miejsce, o którym mu powiedział mąż Boży, i ubiegł ich, i ustrzegł się tam nie raz ani dwa.11 I zatrwożyło się, serce króla syryjskiego o tę rzecz, a zwoławszy sług swoich rzekł im: “Czemu mi nie powiecie, kto jest zdrajcą moim u króla izraelskiego ?”12I rzekł jeden ze służebników jego: “Nie, panie mój królu, ale Elizeusz prorok, który jest w Izraelu, oznajmia królowi izraelskiemu wszystkie słowa, które mówisz w pokoju twoim.”13 I rzekł im: “Idźcie, a dowiedzcie się, gdzie jest, żebym posłał i pojmał go!” I powiedzieli mu mówiąc: “Oto jest w Dotan.”14 A tak posłał tam konie i wozy, i siłę wojska, a ci przyjechawszy w nocy oto czyli miasto.15 A wstawszy rano sługa męża Bożego, wyszedł i ujrzał wojsko dokoła miasta i konie i wozy, i powiedział mu mówiąc: “Ach, ach, ach, panie mój! co uczynimy?” 16 A on odpowiedział: “Nie bój się, bo więcej ich jest z nami niźli z nimi.” 17 A gdy się modlił Elizeusz, mówił: “Panie, otwórz oczy tego, żeby ujrzał!” I otwo rzył Pan oczy sługi i ujrzał, a oto góra pełna koni i wozów ognistych około Elizeusza. 18 A nieprzyjaciele szli ku niemu, Elizeusz zaś modlił się do Pana mówiąc: “Poraź, proszę, ten lud ślepotą!” I według słowa Elizeusza poraził ich Pan, aby nie widzieli. 19 I rzekł do nich Elizeusz: “Nie ta jest droga i nie to jest miasto. Pójdźcie za mną, a ukażę wam męża, którego szukacie.” Zawiódł ich tedy do Samarii.20 A gdy weszli do Samarii, rzekł Elizeusz: “Panie, otwórz oczy tych, aby przejrzeli!” I otworzył Pan oczy ich i ujrzeli, że byli w środku Samarii. 21 I rzekł król izraelski do Elizeusza ujrzawszy ich: “Mam ich zabić, ojcze mój?”22A on rzekł: “Nie zabijesz, boś ich nie pojmał mieczem i łukiém twoim, abyś miał zabijać; ale połóż chleb i wodę przed nich, aby jedli i pili, i poszli do Pana swego.” 23 I położono przed nimi wielkie przygotowanie potraw, i jedli i pili, i puścił ich, i poszli do pana swego; i nie przyszli więcej łotrzy syryjscy do ziemi izraelskiej. OBLĘŻENIE SAMARII PRZEZ SYRYJCZYKÓW (6,24-7,20). Głód w oblężonym mieście (24-30). Elizeusz zapowiada wybawienie (6,31-7,2). Trędowaci stwierdzają ucieczkę nieprzyjaciół i donoszą o tym do Samarii (3-11). Król obawia się zasadzki (12-15). Złupienie obozu nieprzyjaciół i ziszczenie się przepowiedni proroka (16-20).24 I stało się potem, że zebrał Benadad, król syryjski, wszystko wojsko swe i wyciągnął, a oblegał Samarię.25 I był głód wielki w Samarii; i tak długo była w oblężeniu, że sprzedawano oślą głowę za osiemdziesiąt srebrników, a czwartą część miary gnoju gołębiego za pięć srebrników.26 A gdy król izraelski szedł po murze, zawołała nań jedna niewiasta mówiąc: “Ratuj mię, panie mój królu!” 27 A on rzekł: “Nie ratuje cię Pan, skąd ciebie ratować mogę? z gumna albo z prasy?” I rzekł do niej król: “Czegóż chcesz ?”28 Ona odpowiedziała: “Ta niewiasta mówiła mi: Daj syna twego, żebyśmy go zjadły dzisiaj, a syna mego zjemy jutro.29 A tak uwarzyłyśmy syna mego i zjadłyśmy. I rzekłam jej nazajutrz: Daj syna twego, żebyśmy go zjadły. A ona skryła syna swego.30 Gdy to król usłyszał, rozdarł szaty swoje i szedł po murze; i widział wszystek lud włosiennicę, którą odziany był na ciele od spodu.31 I rzekł król: “To niech mi Bóg uczyni i to niech przyczyni, jeśli się ostoi głowa Elizeusza, syna Safata, dzisiaj na nim!”32 – A Elizeusz siedział w domu swym i starcy siedzieli z nim! Posłał tedy przed sobą męża; a pierwej, nim ów poseł przyszedł, rzekł do starców: “A wiecie, że ten syn mężobójcy posłał, aby ucięto głowę moją? A tak patrzcie, gdy przyjdzie posłaniec, zamknijcie drzwi i nie dajcie mu wejść, bo oto odgłos nóg pana jego jest za nim.”33 A gdy jeszcze mówił do nich, ukazał się posłaniec, który szedł do niego, i rzekł: “Oto tak wielkie zło jest od Pana, czegóż mam więcej czekać od Pana ?”
71 A Elizeusz rzekł: “Słuchajcie słowa Pańskiego: To mówi Pan: O tym czasie jutro będzie korzec białej mąki za jeden stater, a dwa korce jęczmienia za jeden stater w bramie Samarii.”2 Jeden z książąt, na którego ręce król się wspierał, odpowiadając człowiekowi Bożemu rzekł: “Chociażby Pan porobił upusty w niebie, czy będzie mogło być to, co powiadasz ?” On rzekł: “Ujrzysz oczyma twymi, ale z tego jeść nie będziesz.”3 Byli tedy czterej mężowie trędowaci u wejścia do bramy, którzy rzekli jeden do drugiego: “Na cóż tu mamy być, aż pomrzemy?4 Czy zechcemy wejść do miasta, głodem umrzemy, czy też tu zostaniemy, musimy umrzeć. Pójdźcież tedy, a zbiegnijmy do obozu syryjslciego. Jeśli nam sfolgują, będziemy żywi, a jeśli będą chcieli zabić, przecież i tak pomrzemy.”5 Wstali tedy w wieczór, aby iść do wojska syryjskiego. A gdy przyszli na kraj obozu syryjskiego, nikogo tam nie znaleźli.6 Albowiem Pan dał słyszeć w obozie syryjskim grzmot wozów i koni, i wojska wielkiego; i rzekli jeden,do drugiego: “Oto król izraelski najął za pieniądze przeciwko nam królów hetejskich i egipskich, i przyszli na nas.7 Wstali tedy i uciekli nocą, i zostawili namioty swe i konie i osły w obozie, i uciekli, chcąc tylko dusze swe zachować.8 Gdy tedy przyszli owi trędowaci na kraj obozu, weszli do jednego namiotu i jedli i pili, i nabrali stamtąd srebra, złota i szat, i poszli, i skryli. I znowu wrócili się do drugiego namiotu, i z niego także nabrawszy skryli.9 I rzekli jeden do drugiego: “Niedobrze czynimy, dzień to bowiem dobrej nowiny jest. Jeśli zamilczymy, a nie będziemy chcieli oznajmić aż do rana, będziemy winni grzechu. Pójdźcie, idźmy a powiedzmy na dworze królewskim.”10A gdy przyszli do bramy miejskiej, powiedzieli im mówiąc: “Poszliśmy do obozu syryjskiego, a żadnegośmy tam człowieka nie znaleźli, jeno konie i osły przywiązane, i namioty rozbite.”11 Poszli tedy wrotni i oznajmili w pałacu króla wewnątrz.12 A on wstał w nocy i rzekł do służebników swoich: “Powiadam wam, co nam uczynili Syryjczycy: wiedzą, że głód cierpimy, i przeto wyszli z obozu i pokryli się w polu mówiąc: Gdy wynijdą z miasta pojmamy ich żywo, a wtedy będziemy mogli wejść do miasta.”13 I odpowiedział jeden ze służebników jego: “Weźmiemy pięć koni, które w mieście zostały (bo te tylko są we wszystkim zgromadzeniu izraelskim, inne bowiem wszystkie są zjedzone), a posławszy będziemy mogli się wywiedzieć.”14Przywiedziono tedy dwa konie, i posłał król do obozu syryjskiego mówiąc: “Idźcie i zobaczcie.”15 A oni jechali za nimi aż do Jordanu, a oto wszystka droga pełna była szat i sprzętów, które w zamieszaniu porzucili Syryjezycy. I wróciwszy się posłowie powiedzieli królowi. 16 wyszedłszy lud obrabował obóz syryjski, i stał się korzec białej mąki po jednym staterze, a dwa korce jęczmienia po staterze jednym, według słowa Pańskiego.17 A owego księcia, na którego ręce się wspierał, postawił król u bramy, a gmin podeptał go u wejścia do bramy, i umarł, wedle tego, jak był powiedział mąż Boży, gdy król przyszedł do niego. I stało się według słowa męża Bożego, które rzekł królowi, kiedy mówił: “Dwa korce jęczmienia bgdą za jeden stater, a korzec białej mąki za jeden stater, o tymże czasie jutro w bramie Samarii”,19 gdy ów książę odpowiedział mężowi Bożemu, i rzekł: “Chociażby Pan uczynił upusty w niebie, czy może się stać, co powiadasz ?” I rzekł mu: “Ujrzysz oczyma twymi, ale z tego jeść nie będziesz.”20 Spotkało go tedy, jak było przepowiedziane, i podeptał go lud w bramie, i umarł. ZE WZGLĘDU NA ELIZEUSZA KRÓL PRZYWRACA DOBRA SUNAMITCE (7,1-6).
81 A Elizeusz rzekł do owej niewiasty, której był syna ożywił, mówiąc: “Wstań, a idź ty i dom twój,i szukaj gościny gdziekolwiek znajdziesz, bo Pan przywołał głód, i przyjdzie na ziemię przez siedem lat.”2 Ona wstała i uczyniła według słowa człowieka Bożego, a poszedłszy z domem swym, była gościem w ziemi filistyńskiej przez wiele dni.3 A gdy przeszło siedem lat, wróciła się niewiasta z ziemi filistyńskiej, i wyszła, aby prosić króla o dom swój i o role swoje.4 A król rozmawiał z Giezym, sługą męża Bożego, mówiąc: “Opowiadaj mi wszystkie wielkie czyny, których dokonał Elizeusz.” 5 A gdy on opowiadał królowi, jak wskrzesił umarłego, ukazała się niewiasta, której był syna ożywił, wołając do króla o dom swój i o role swoje. I rzekł Giezy: “Panie mój królu, ta to jest niewiasta, i to jest syn jej, którego wskrzesił Elizeusz.”6 I spytał król niewiasty, która mu opowiedziała. I dał jej król rzezańca jednego mówiąc: “Przywróć jej wszystko, co jej jest, i wszystkie dochody z ról od dnia, którego opuściła ziemię, aż dotąd.” ELIZEUSZ PRZEPOWIADA HAZAELOWI PANOWANIE NAD SYRIĄ (8,7-15). Elizeusz w Damaszku; Benadad posyła doń Hazaela, by go się poradził w sprawie jego choroby (7-9). Elizeusz przepowiada Hazaelowi, że zostanie królem syryjskim (1014).Hazael zabija Benadada (15).7 Przyszedł też Elizeusz do Damaszku, a Benadad, król syryjski, chorował. I powiedziano mu mówiąc: “Przyszedł tu mąż Boży.8 I rzekł król do Hazaela: “Weźmij z sobą dary i idź naprzeciw męża Bożego, a poradź się Pana przezeń mówiąc: Czy będę mógł wyjść z tej niemocy mojej?”9 A tak poszedł Hazael naprzeciw niego, mając z sobą dary i wszelkie dobra Damaszku, brzemiona czterdziestu wielbłądów. I stanąwszy przed nim rzekł: “Syn twój Benadad, król syryjski, posłał mię do ciebie mówiąc: Czy będę mógł ozdrowieć z tej niemocy mojej ?”10 I rzekł mu Elizeusz: “Idź, powiedz mu: Będziesz zdrów; lecz mi Pan pokazał, że śmiercią umrze.” 11 I stał z nim, i strwożył się aż do zapłonienia twarzy, i płakał mąż Boży.12 Rzekł mu Hazael: “Czemu pan mój płacze ?” A on rzekł: “Ponieważ wiem, co za zło wyrządzisz synom Izraelowym. Miasta ich obronne ogniem spalisz, młodzieńców ich mieczem pomordujesz, dzieci ich porozbijasz, a brzemienne porozcinasz.”13 I rzekł Hazael: “A cóżem ja, sługa twój, pies, żebym miał uczynić rzecz tak wielką ?” I rzekł Elizeusz: “Ukazał mi Pan, że ty będziesz królem syryjskim.”14 A on odszedłszy od Elizeusza przyszedł do pana swego, który rzekł do niego: “Co ci powiedział Elizeusz ?” A on odpowiedział: “Powiedział mi, że przyjdziesz do zdrowia.” 15 A gdy przyszedł dzień drugi, wziął kołdrę i nalał wody, i rozciągnął na obliczu jego, a gdy umarł, królem został Hazael zamiast niego. JORAMt KRÓLEM W JUDZIE (8,16-24).16 Roku piątego Jorama, syna Achaba, króla izraelskiego, i Jozafata, króla judzkiego, został królem Joram, syn jozafata, króla judzkiego.17 Trzydzieści dwa lata mu było, gdy począł królować, a osiem lat królował w Jeruzalem.18 I chodził drogami królów izraelskich, jak chodził dom Achabów; córka bowiem Achaba była żoną jego, i czynił zło przed oczyma Pańskimi.19 A Pan nie chciał wytracić Judy dla Dawida, sługi swego, jak mu był przyrzekł, aby mu dać świecę i synom jego po wszystkie dni.20 Za czasów jego odstąpił Edom, aby nie być pod Judą, i ustanowił sobie króla.21 I przyciągnął Joram do Seiru i wszystkie wozy z nim; i wstał w nocy, i poraził Edomitów, którzy go byli otoczyli, i dowódców wozów, a lud uciekł do przybytków swoich. 22 Odstąpił tedy Edom, żeby nie być pod Judą, aż do dnia dzisiejszego. Odstąpiła wtedy i Lobna owego czasu. 23 A reszta czynów Jorama i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich? 24 I zasnął Joram z ojcami swymi, i pogrzebany został z nimi w mieście Dawidowym, i królem został Ochozjasz, syn jego, zamiast niego. OCHOZJASZ KRCÓLEM W JUDZIE (8,25-29).25 Roku dwunastego Jorama, syna Achaba, króla izraelskiego, został królem Ochozjasz, syn Jorama, króla judzkiego.26 Dwadzieścia dwa lata było Ochozjaszowi, gdy począł królować a rok jeden królował w Jeruzalem; imię matki jego Atalia, córka Amriego, króla izraelskiego.27I chodził drogami domu Achabowego, i czynił zło przed Panem jak dom Achaba, bo był zięciem domu Achabowego.28 Wyciągnął też z Joramem, synem Achaba, na wojnę przeciw Hazaelowi, królowi syryjskiemu do Ramot Galaad, i zranili Syryjczycy Jorama.29 I wrócił się, żeby go leczono, do Jezrahelu, bo go zranili Syryjczycy w Ramot, gdy walczył przeciw Hazaelowi, królowi syryjskiemu. A Ochozjasz, syn Jorama, król judzki, pojechał odwiedzić syna Achaba w Jezrahelu, bo tam chorował.JEHU POMAZANY NA KRÓLA IZRAELSKIEGO (9,1-13). Elizeusz wysyła jednego z synów prorockich, by namaścił Jehu (1-3). Wysłaniec namaszcza Jehu w skrytości (4-6) i zapowiada mu, że wygładzi dom Achaba (7-10). Jehu ogłoszony królem (11-I3).
91 A Elizeusz prorok zawołał jednego z synów prorockich, i rzekł mu: “Przepasz biodra twoje i weźmij tę bańkę oliwy w rękę twą, a idź do Ramot Galaad. 2 A gdy tam przyjdziesz, ujrzysz Jehu, syna Jozafata, syna Namsego; a wszedłszy każesz mu wstać spośród braci jego i wpro wadzisz do wnętrznej komory. 3 A trzymając bańkę oliwy wylejesz na głowę jego i rzeczesz: To mówi Pan: Na maściłem cię królem nad Izraelem. I otworzysz drzwi i uciekniesz, i nie zatrzymasz się tam.” 4 A tak poszedł młodzieniec, pacholę proroka, do Ramot Galaad.5 I wszedł tam, a oto wodzowie wojska siedzieli, i rzekł: “Mam słowo do ciebie wodzu! ” I rzekł Jehu: “Do kogo z nas wszystkich?” A on rzekł: “Do ciebie, wodzu!”6 I wstał, i wszedł do komory, a on wylał oliwę na głowę jego i rzekł: “Toˇmówi Pan, Bóg Izraelów: Namaściłem cię królem nad ludem Pańskim, Izraelem.7 I wytracisz dom Achaba, pana twego, i pomszczę się krwi sług moich proroków i krwi wszystkich sług Pańskich z ręki Jezabeli. 8 I wytracę wszystek dom Achabów, i zabiję z Achaba każdego mężczyznę i zamkniętego i ostatecznego w Izraelu.9 I uczynię dom Achabów jak dom Baasy, syna Achiasa.10 Jezabelę też zjedzą psy na polu Jezrahelskim, a nie będzie, kto by ją pogrzebał.”11 I otworzył drzwi, i uciekł. A Jehu wyszedł do sług pana swego, którzy mu rzekli: “Czy jest dobrze wszystko? Po cóż przyszedł ten szaleniec do ciebie?” On im rzekł: “Wiecie co to za człowiek i co mówił.”12 A oni odpowiedzieli: “Fałsz-ci to, ale raczej nam powiedz.” On im rzekł: “To a to mi powiedział i rzeki: To mówi Pan: Na maściłem cię królem nad Izraelem”13 Pospieszyli się tedy, a wziąwszy każdy płaszez swój położyli pod nogi jego na podobieństwo majestatu, i zatrąbili w trąbę, i mówili: “Królem jest Jehu!” ZABICIE JORAMtA, KRÓLA IZRAELSKIEGO, OCHOZJASZA, KRÓLA JUDZKIEGO, I JEZABEI (9,14-37). Jehu wyrusza do Jezrahelu (14-6). Joram, powiadomiony przez straż, wysyła dwu posłów naprzeciw Jehu (17-20), po czym jedzie sam wraz z Ochozjaszem (21). Jehu go zabija (22-26). Ochozjasz ucieka i również ginie (27-29). Jezabel zabita w Jezrahelu (30-37).14 Jehu tedy, syn Jozafata, syna Namsego, uknuł spisek przeciw Joramowi; a Joram obległ był Ramot Galaad, sam i wszystek Izrael, przeciw Hazaelowi, królowi syryjskiemu,15 i wrócił się, aby się leczyć w Jezrahelu z ran, bo go byli zranili Syryjczycy, gdy walczył przeciw Hazaelowi, królowi syryjskiemu. I rzekł Jehu: “Jeśli się wam podoba, niechaj żaden zbieg nie wychodzi z miasta, żeby nie poszedł i nie oznajmił w Jezrahelu.”16 I wsiadł, i pojechał do Jezrahelu, bo tam chorował Joram, a Ochozjasz, król judzki, przyjechał był nawiedzić Jorama.17 Stróż tedy, który stał na wieży jezrahelskiej, ujrzał oddział Jehu przejeżdżającego i rzekł: “Widzę ja oddział.” I rzekł Joram: “Weźmij wóz i poślij naprzeciw nich, a niech spyta ten, który jedzie: Czy dobrze jest wszystko ?18 ” A tak pojechał, ten który wsiadł na wóz, naprzeciw, niego i rzekł: “To mówi król: Czy spokojne jest wszystko?” I rzekł Jehu: “Co tobie i pokojowi? Mijaj, a jedź za mną!” Powiedział też stróż mówiąc: “Przyjechał poseł do nich, a nie wra ca się.”19 Posłał też drugi wóz z końmi, i przyjechał do nich i rzekł: “To mówi król: Czy jest pokój ?” I rzekł Jehu: “Co tobie i pokojowi? Miń, a jedź za mną!” 20 I powiedział stróż mówiąc: “Przyjechał aż do nich, a nie wraca się; a jazda jest jakoby jazda Jehu, syna Namsego, bo szalenie jedzie.”21 I rzekł Joram: “Zaprzęgaj wóz!” I zaprzęgli wóz jego, i wyjechał Joram, król izraelski, i Ochozjasz, król judzki, każdy na swym wozie, i wyjechali naprzeciwko Jehu, i spotkali go na polu Nabota Jezrahelczyka. 22 A gdy ujrzał Joram Jehu, rzekł: “Jest pokój, Jehu?” A on odpowiedział: “Co za pokój? Jeszcze cudzołóstwa Jezabeli, matki twojej, i czary jej mnogie trwają.”23I zawrócił Joram rękę swą, i uciekając rzekł do Ochozjasza: “Zdrada, Ochozjaszu!” 24 A Jehu naciągnął łuk ręką i postrzelił Jorama między łopatki, i wyszła strzała przez serce jego i upadł zaraz na wozie swoim.25 I rzekł Jehu do Badachera wodza: “Weź i porzuć go na roli Nabota Jezrahelczyka, bo pamiętam, że kiedy ja i ty, siedząc na wozie, jechaliśmy za Achabem, ojcem tego, Pan to brzemig podniósł nań mówiąc:26 Za krew Nabota i za krew synów jego, którą widziałem wczoraj, mówi Pan, oddam tobie na tej roli, mówi Pan! A tak teraz weźmij i porzuć go na roli według słowa Pańskiego.”27 A Ochozjasz, król judzki, widząc to uciekał drogą do domu ogrodowego; i gonił go Jehu, i rzekł: “I tego też zabijcie na wozie jego!” I zranili go na wstępowaniu do Gawer, które jest koło Jeblaam, a on uciekł do Magedda i tam umarł. 28 A słudzy jego włożyli go na wóz jego i zawieźli do Jeruzalem, i pogrzebali go w grobie z ojcami jego w mieście Dawidowym.29 Roku jedenastego Jorama, syna Achaba, został Ochozjasz królem nad Judą.30 I przyjechał Jehu do Jezrahelu. A Jezabel usłyszawszy o wjeździe jego pomalowała oczy swe barwikiem i przyozdobiła głowę swoją, i spojrzała oknem na Jehu,31 wjeżdżającego w bramę, i rzekła: “I możeż być pokój Zambriemu, letóry zabił pana swego?”32 I podniósł Jehu twarz swoją ku oknu, i rzekł: “Kto ona jest?” wychylili się do niego dwaj albo trzej rzezańcy.33 on im rzekł: “Zrzućcie ją na dół!” I zrzucili ją, i pokropiła się ściana krwią, a kopyta końskie podeptały ją.34 A gdy wszedł, żeby jeść i pić, rzekł: “Idźcie, a oglądajcie przeklętą ową i pogrzebcie ją, bo jest córką królewską.” 35 A gdy poszli,aby ją pogrzebać, nie znaleźli jeno czaszkę i nogi, i końce rąk.36 A wróciwszy się powiedzieli mu. I rzekł Jehu: “Słowo Pana jest, które mówił przez sługę swego, Eliasza Tesbitę, mówiąc: Na roli Jezrahelskiej zjedzą psy ciało Jezabeli i będzie37 ciało Jezabeli jak gnój na ziemi na roli Jezrahelu, tak iż będą mówić mimo idący: Taż-to jest owa Jezabel?”III. Eliseusz i dynastia Jehu. (10,1- 13,25)WYTRACENIE DWU RODZIN KRÓLEWSKICH (10,1-17). Starsi miasta Samarii poddają się nowemu królowi (1-5); Jellu każe im zabić siedemdziesięcul synów Achaba (6-1o); zabija tych, co jeszcze pozostali z domu Achaba (11); spotkanych w drodze do Samarii braci Ochozjasza każe również stracić (12-14). Jonadab, syn Rechaba (15-16). Dalsze egzekucje w Samarii(I7).
101 A Achab miał siedemdziesięciu synów w Samarii. Napisał tedy Jehu listy i posłał do Samarii do przełożonych miejskich i do starszych, i do tych, którzy wychowywali synów Achabowych, w te słowa: 2 “Skoro otrzymacie te listy, wy, którzy macie synów pana waszego i wozy, i konie, i miasta mocne, i oręże,3 obierzcie najlepszego, i tego, który się wam spodoba, z synów pana waszego, i tego posadźcie na stolicy ojca jego, a bijcie się o dom pana waszego.”4 Ulękli się oni bardzo i rzekli: “Oto dwaj królowie nie mogli ostać się przed nim, a jakże my sprzeciwić się będziemy mogli?” 5 Posłali tedy przełożeni domu i urzędnicy miasta, i starsi, i wychowawcy do Jehu mówiąc: “Jesteśmy służebnicy twoi, cokolwiek rozkażesz, uczynimy i nie ustanowi my nad sobą króla; cokolwiek ci się podoba, uczyń.”6 I napisał im list po wtóre mówiąc: “Jeśliście moi i mnieście posłuszni, weźcie głowy synów pana waszego i przyjedźcie do mnie jutro tejże godziny do Jezrahelu!” A synów królewskich, siedemdziesięciu mężów, chowano u przedniejszych miasta.7 A gdy przyszły listy do nich, wzięli synów królewskich i zabili siedemdziesięciu mężów, i włożyli głowy ich w kosze, i posłali do niego do Jezrahelu.8 I przyszedł poseł, i oznajmił mu mówiąc: ” Przyniesiono głowy synów królewskich.” On odpowiedział: “Złóżcie je na dwie kupy u wejścia do bramy aż do rana.”9 A gdy rozedniało, wyszedł i stojąc rzekł do wszystkiego ludu:,,Sprawiedliwiście. Jeślim się ja sprzysiągł na pana mego i zabiłem go, któż tych wszystkich pobił ?”10 Obaczcież tedy teraz, iż nie upadło na ziemię żadne ze słów Pańskich, które mówił Pan na dom Achaba, i uczynił Pan, co mówił przez usta sługi swego Elia sza.” 11 Pobił tedy Jehu wszystkich, którzy byli zostali z domu Achabowego w Jezrahelu, i wszystkich panów jego, i znajomych, i kapłanów, tak, że i szczątku po nim nie zostało.12 I wstawszy przyjechał do Samarii. A gdy przyszedł do domu pasterskiego na drodze,13 znalazł braci Ochozjasza, króla judzkiego, i rzekł do nich: “Coście wy zacz?” Oni odpowiedzieli: “Jesteśmy braćmi Ochozjasza, a przyszliśmy pozdrowić synów króla i synów królowej.” 14 Rzekł: “Pojmajcie ich żywych!” A gdy ich pojmali żywych, pościnali ich u studni koło domu, czterdziestu i dwu mężów, i nie zostawił z nich żadnego15 – A od jechawszy stamtąd spotkał Jonadaba, syna Rechaba, idącego naprzeciw niego, i błogosławił mu, i rzekł do niego: “Czy jest serce twoje proste, jak serce moje z sercem twoim?” I rzekł Jonadab: “Jest.” “Jeśli, rzeczc, jest, daj rękę twoją!” I dał mu rękę swoją. A on go wziął na wóz do siebie.16 I rzekł do niego: “Jedź ze mną, a oglądaj żarliwość moją o Pana.” A wziąwszy go na swój wóz, wiózł do Samarii. 17 I pobił wszystkich, którzy byli zostali z Achaba w Samarii, aż do jednego, według słowa, które Pan mówił przez Eliasza. WYTĘPIENIE KULTU BAALA (10, 18-27). Zwołanie wszystkich sług Baala do jego świątyni na wielką uroczystość (18-23). Mord i zburzenie świątyni (24-27).18 Zgromadził tedy Jehu wszystek ludi rzekł do nich: “Achab chwalił Baala mało, ale ja będę go więcej chwalił.19 Teraz tedy wszystkich proroków Baala i wszystkich sług jego, i wszystkich kapłanów jego wezwijcie do mnie, niech żadnego nie będzie, który by nie przyszedł, bo mam wielką ofiarę dla Baala. Kogokolwiek nie będzie dostawało, nie będzie żyw.”A czynił to Jehu zdradliwie, aby wytracić chwalców Baala.20 I rzekł: “Poświęćcie dzień uroczysty Baalowi!”21 I wezwał, i posłał do wszystkich granic izraelskich, i przyszli wszyscy słudzy Baala, nie został ani jeden, który by nie przyszedł. I weszli do zboru Baala, i napełnił się dom Baala od końca aż do końca. 22 I rzekł tym, którzy byli nad szatami: “Przynieście szaty wszystkim sługom Baala!” I przynieśli im szaty.23 I wszedłszy Jehu i Jonadab, syn Rechaba, do zboru Baalowego, rzekł chwalcom Baala: “Przepatrzcie i obaczcie, by tu snać nie był kto z wami ze sług Pańskich, ale żeby byli sami tylko słudzy Baala.”24 A tak weszli, aby czynić ofiary i całopalenia. A Jehu przygotował sobie przed zborem osiemdziesięciu mężów i rzekł im: “Ktokolwiek ucieknie z tych ludzi, których ja przywiodę w ręce wasze, dusza jego będzie za duszę owego!”25 I stało się, gdy się skończyło całopalenie, rozkazał Jehu żołnierzom i dowódcom swoim: “Wnijdźcie i wybijcie ich, a niech żaden nie ujdzie!” I wybili ich żołnierze i dowódcy ostrzem miecza, i wyrzucili. I poszli do miasta zboru Baala 26 i wynieśli bałwana ze zboru Baala, i spalili i skruszyli go.27 Zbór też Baala zburzyli i uczynili z niego ustępy aż do dnia dzisiejszego. PANOWANIE JEHU (10,28-36). Jehu zatrzymuje kult złotych cielców (28-31). Pierwsze umniejszenie królestwa izraelskiego przezHazaela (32-33). Śmierć Jehu (34-36).28 Wygładził tedy Jehu Baala z Izraela.29 Wszakże od grzechów Jeroboama, syna Nabata, który o grzech przyprawił Izraela, nie odstąpił, i nie opuścił ciełców złotych, które były w Betel i w Dan.30 I rzekł Pan do Jehu: “Ponieważeś pilnie czynił, co było prawe i podobało się w oczach moich, i wszystko, co było w sercu moim, uczyniłeś przeciwko domowi Achaba, synowie twoi aż do czwartego pokolenia będą siedzieć na stołicy izraelskiej.”31 Lecz Jehu nie zważał, żeby chodzić w zakonie Pana, Boga izraelowego, ze wszystkiego serca swego, bo nie odstąpił od grzechów Jeroboama, który ku grzechowi przywiódł Izraela.32 W owe dni począł Pan obrzydzać sobie Izraela, i poraził ich Hazael we wszystkich granicach izraelskich, 33 od Jordalnu na wschodniej stronie, wszystką ziemię Galaad, i Gada, i Rubena, i Manassesa, od Aroeru, który jest nad potokiem Arnon, Galaad i Basan.34 A reszta czynów Jehu i wszystko, co zdziałał, i męstwo jego, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni Królów izraelskich?35 I zasnął Jehu z ojcami swymi, i pogrzebali go w Samarii, i królował Joachaz, syn jego, zamiast niego.36 A dni, których królował Jehu nad Izraclem w Samarii, jest dwadzieścia osiem lat. ATALIA KRÓLUJE NAD JUDĄ (II,1-21). Atalia przez mord dochodzi do władzy, ocalenie Joasa (l-3). Kapłan Jojada robi przygotowania do wprowadzenia Joasa na tron (4-8). Namaszczenie Joasa na króla (9-12). Zabicie Atalii (I3-16). Odnowienie przymierza, usunięcie kultu Baala (17-I8a). Joas wprowadzony do pałacu (18b-21).
111 Atalia tedy, matka Ochozjasza, ujrzawszy, że syn jej umarł, powstała i wybiła wszystko potomstwo królewskie.2 A wziąwszy Josaba, córka króla Jorama, siostra Ochozjasza, Joasa, syna Ochozjaszowego, ukradła go spośród synów królewskich, których zabijano, i mamkę jego z łożnicy, i skryła go od oblicza Atalii, żeby go nie zabito. 3 I był przy niej sześć lat potajemnie w domu pańskim; lecz Atalia królowała nad ziemią.4 A siódmego roku posłał Jojada, i zabrawszy rotmistrzów i żołnierzy, wprowadził do siebie do kościoła Pańskiego i uczynił z nimi przymierze, a zaprzysiągłszy ich w domu Pańskim, ukazał im syna królewskiego i przykazał im mówiąc: 5 “To jest, co macie uczynić: 6 Trzecia część spośród was niechaj wejdzie w sabat i niech trzyma straż domu królew skiego. A trzecia część niech będzie u bramy Sur, a trzecia część u bramy, która jest za mieszkaniem tarczników, i będziecie stali na straży domu Messa. 7 A dwie części z was, wszyscy wychodzący w sabat, niechaj stoją na straży domu Pańskiego około króla.8 I obstąpcie go, mając broń w rękach waszych, a kto by wszedł do zagrodzenia kościelnego, niech zabity będzie; i będziecie przy królu wehodzącym i wychodzącym.”9 I uczynili rotmistrzowie wedle wszystkiego, co im rozkazał kapłan Jojada; i wziąwszy każdy mężów swych którzy wchodzili w sabat, z tymi, którzy mieli odejść w sabat, przyszli do Jojady kapłana,10 który im dał oszczepy i oręże króla Dawida, które były w domu Pańskim.11 I stanęli mając każdy broń w ręce swej, po prawej stronie kościoła, aż do lewej strony ołtarza i kościoła, około króla. 12 I wywiódł syna królewskiego, i włożył nań koronę, i świadectwo, i uczynili go królem i namaścili, a klaskając rękoma mówili: “Niech żyje król!”13 – A Atalia usłyszała głos ludu biegnącego, i wszedłszy w tłum do kościoła Pańskiego ujrzała króla,14 stojącego na majestacie według zwyczaju, i śpiewaków i trąby koło niego, i wszystek lud ziemi weselący się i trąbiący w trąby, i rozdarła odzienie swe, i zawołała: “Sprzysiężenie, sprzysiężenie!”15 I rozkazał Jojada rotmistrzom, którzy byli nad wojskiem, i rzekł im: “Wywiedźcie ją z zagrodzenia kościoła, a ktokolwiek pójdzie za nią, niech mieczem zabity będzie!” Bo rzekł był kapłan: “Niech nie będzie zabita w kościele Pańskim.” 16 I włożyli na nią ręce, i wypchnęli drogą, gdzie konie chodzą, koło pałacu, i tam ją zabito.17 Uczynił tedy Jojada przymierze między Panem, a między królem i między ludem, aby był ludem Pańskim, i między królem a ludem. 18 I wszedł wszystek lud ziemi do zboru Baala, i zniszczyli ołtarze jego, i posągi duże pokruszyli, Matana też, kapłana Baala, zabili przed ołtarzem. I postawił ka płan straż w domu Pańskim.19 I wziął rotmistrzów i poczty Ceretów i Feletów, i wszystek lud ziemi, i wyprowadzili króla z domu Pańskiego, i przyszli drogą bramy tarczników do pałacu, i siadł na tronie królewskim.20 I weselił się wszystek lud ziemi, i miasto się uspokoiło, a Atalia zabita została mieczem w domu królewskim. 21 A siedem lat było Joasowi, gdy począł królować. KRÓLOWANIE JOASA NAD JUDĄ (12,1-21). Długość panowania (1). Stosunek do religii(2-3). Składki pieniężne świątyni przeznacza Joas na jej odnowienie (4-15); dochody kapłanów (16). Hazaelowi, zagrażającemu Jerozolimie, okupuje się ze skarbca świątyni i królewskiego (17-18). Spisek przeciw Joasowi i jego śmierć (19-21).
121 Roku siódmego Jehu począł królować Joas i czterdzieści lat królował w Jeruzalem; imię matki jego Sebia z Bersabee.2 I czynił Joas co prawe jest przed Panem, po wszystkie dni, przez które go uczył Jojada kapłan.3 Wszakże wyżyn nie usunął, bo jeszcze lud ofiarował i zapalał na wyżynach kadzidło.4 I rzekł Joas do kapłanów: “Wszystkie pieniądze, które jako poświęcone wnoszone będą do kościoła Pańskiego od przychodzących, i te, które ofiarują na okup duszy i te które dobrowolnie i wolą serca swego wnoszą do kościoła Pańskiego,5 niechaj je biorą kapłani według porządku swego i niech poprawiają budowanie kościelne, jeśli ujrzą, że co poprawić potrzeba.”6 Aż do dwudziestego tedy trzeciego roku króla Joasa nie poprawiali kapłani budowania kościelnego.7 I wezwał krół Joas Jojadę, wielkiego kapłana, i kapłanów mówiąc im: “Czemu nie poprawiacie budowania kościelnego? Nie bierzcież tedy więcej pieniędzy według porządku waszego, ale je na poprawę kościoła oddajcie.”8 I zakazano kapłanom brać dalej pieniądze od ludu i poprawiać budowanie domu.9 I wziął Jojada, najwyższy kapłan, skarbną skrzynię jedną i uczynił na wierzchu otwór i postawił ją przy ołtarzu po prawej stronie wchodzących do domu Pańskiego, i kładli w nią kapłani, którzy strzegli drzwi, wszystkie pieniądze, które przynoszono do kościoła Pańskiego.10 A gdy widzieli, że zbyt dużo jest pieniędzy w skrzyni, przychodził pisarz królewski, i najwyższy kapłan, i wysypywali, i liczyli pieniądze, które się znajdowały w domu Pańskim,11 i dawali je pod liczbą i pod wagą w rękę tych, którzy byli przełożonymi nad murarzami domu Pańskiego, a ci wydawali je na cieśli i murarzy, pracujących w domu Pańskim12 i poprawiających budowę, którzy kamienie łamali, i na kupno drzewa i kamieni, które łamano, tak żeby dokonać poprawy domu Pańskiego we wszyst kim, co nakładu potrzebowało dla wzmocnienia domu. 13 Wszakże nie sprawiano z tych pieniędzy haczyń do wody dla kościoła Pańskiego i widełek, i kadzielnic, i trąb, i wszelkiego naczynia złotego i srebrnego, z pieniędzy, które wnoszono do kościoła Pańskiego;14 tym bowiem, którzy robili, dawano je, aby poprawiany był kościół Pański15 I nie odbierano sprawy od tych ludzi, którzy brali pieniądze, aby je rzemieślnikom rozdawali, ale na wiarę nimi szafowali. 16 Lecz pieniędzy za występek i pienigdzy za grzechy nie wnoszono do kościoła Pańskiego, bo były kapłańskie.17 Przyciągnął tedy Hazael, król syryjski, i dobywał Get i wziął go; i obrócił twarz swą, aby ciągnąć do Jeruzalem.18 Przeto wziął Joas, król judzki, wszystkie rzeczy poświęcone, które byli poświęcili Jozafat i Joram, i Ochozjasz, ojcowie jego, królowie judzcy, i którc był sam ofiarował, i wszystko srebro, które się znaleźć mogło w skarbach kościoła Pańskie go i w pałacu królewskim, i posłał Hazaelowi, królowi syryjskiemu, i odciągnął od Jeruzalem. 19 A reszta czynów Joasa i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich?20 I powstali słudzy jego, i sprzysięgli się między sobą, i zabili Joasa w domu Mello na zstępowaniu do Sella.21 Albowiem Josachar, syn Semata, i Josabad, syn Somera, słudzy jego,zabili go, i umarł; i pogrzebali go z ojcami jego w mieście Dawidowym, i królował Amazjasz, syn jego, zamiast niego. JOACHAZ KRÓLUJE NAD IZRAELEM (I3,1-9). Długość panowania (1); król grzeszy przeciw Jahwie (2). Wojna ze Syryjczykami (37). Śmierć Joachaza (8-9).
131 Roku dwudziestego trzeciego Joasa, syna Ochozjasza, króla judzkiego, począł królować Joachaz, syn Jehu, nad Izraelem w Samarii przez siedemnaście lat. 2 I czynił zło przed Panem i naśladował grzechy Jeroboama, syna Nabata, który do grzechu przywiódł Izraela, i nie odstąpił od nich. 3 I rozgniewała się zapalczywość Pańska na Izraela, i dał ich w ręce Hazaela, króla syryjskiego, i w ręce Benadada, syna Hazaelowego po wszystkie dni.4 A Joachaz modlił się do oblicza Pańskiego i wysłuchał go Pan; bo widział uciśnienie Izraela, że ich starł król syryjski.5 I dał Pan Izraelowi zbawiciela, i wybawiony został z ręki króla syryjskiego; i mieszkali synowie izraelscy w przybytkach swoich jak wczoraj i dziś trzeci dzień. 6 Wszakże nie od stąpili od grzechów domu Jeroboamowego, który przyprawił o grzech Izraela, ale w nich chodzili; bo i gaj pozostał w Samarii.7 I nie zostało Joachazowi z ludu, jeno pięćdziesięciu jezdnych i dziesięć wozów, i dziesięć tysięcy pieszych, bo ich był wytracił król syryjski i obrócił jak proch w młócce na boisku.8 A reszta czynów Joachaza i wszystko, co zdziałał, i męstwo jego, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich?9 I zasnął Joachaz z ojcami swymi, i pogrzebali go w Samarii, a królem został Joas, syn jego, zamiast niego. JOAS KRÓLEM NAD IZRAELEM;ŚMIERĆ ELIZEUSZA (13,10-25). Pogląd ogólny na panowanie Joasa (10-13). Elizeusz przepowiada Joasowi trzykrotne zwycięstwo nad Syryjczykami (14-19). Śmierć Elizeusza; w jego grobie umarły zmartwychwstaje (20-21). Benadad, trzykrotnie zwyciężony przez Joasa, zwraca zabrane miasta (22-25).10 Roku trzydziestego siódmego Joasa, króla judzkiego, począł królować Joas, syn Joachaza, nad Izraelem w Samarii przez szesnaście lat,11 i czynił zło przed oczyma Pańskimi: nie odstąpił od wszystkich grzechów Jeroboama, syna Nabata, który do grzeszenia przywiódł Izraela, ale chodził w nich.12 A reszta czynów Joasa i wszystko, co zdziałał, i męstwo jego, jak walczył przeciw Amazjaszowi, królowi judzkiemu, czy to nie napisane w księdze czynów dni królów izrael skich ?13 I zasnął Joas z ojcami swymi, a Jeroboam zasiadł na stolicy jego. Lecz Joas pogrzebany został w Samarü z królami izraelskimi.14 A Elizeusz zachorował niemocą, z której też umarł. I zjechał do niego Joas, król izraelski, i płakał przed nim, i mówił: “Ojcze mój, ojcze mój, wozie izraelski i woźnico jego!”15 I rzekł mu Elizeusz: “Przynieś łuk i strzały!” A gdy przyniósł do niego łuk i strzały,16 rzekł do króla izraelskiego: “Połóż rękę twoją na łuk!” A gdy on położył rękę swoją, położył Elizeusz ręce swe na rękach królewskich i rzekł: 17 “Otwórz okno wschodnie!” A gdy otworzył, rzekł Elizeusz: “Wystrzel strzałę!” I wystrzelił. I rzekł Elizeusz: “Strzała zbawienia Pańskiego i strzała zbawienia przeciw Syrii; i porazisz Syrię w Afek, aż ją wyniszczysz.”18 I rzekł: “Weźmij strzały!” A gdy je wziął, znowu mu rzekł: “Uderz strzałą w ziemię!” A gdy uderzył trzykroć i stanął,19 rozgniewał się nań mąż Boży i rzekł: “Gdybyś był uderzył pięćkroć albo sześćkroć albo siedemkroć, poraziłbyś Syrię aż do zniszczenia; ale teraz trzykroć tylko ją porazisz.”20 Umarł tedy Elizeusz i pogrzebano go. A łotrzy z Moabu wjechali w ziemię tegoż roku.21 A niektórzy grzebiąc człowieka, ujrzeli łotrów i wrzucili trupa do grobu Elizeusza, a gdy ten dotknął się kości Elizeusza, ożył człowiek i stanął na nogi swoje.22 Hazael tedy, król syryjski, udręczył Izraela po wszystkie dni Joachaza.23 I zmiłował się Pan nad nimi, i nawrócił się ku nim, dla przymierza swego, które miał z Abrahamem i Izaakicm i Jakubem; i nie chciał ich wytracić ani do końca odrzucić aż do tego czasu. 24 A Hazael, król syryjski, umarł, i królował Benadad, syn jego, zamiast niego.25 A Joas, syn Joachaza, odebrał miasta z ręki Benadada, syna Hazaela, które był pobrał z ręki Joachaza, ojca jego, prawem wojennym; po trzykroć go poraził Joas i przywrócił miasta Izraelowi.IV. Upadek hrólestwa izraelskiego.(14,1-17,41)I. AMAZJASZ KRÓLEM JUDZKIM (14, 1-22). Długość panowania, stosunek do kultu Jahwy (1-4). Karze śmiercią morderców swego ojca (5-6). Zwycięstwo nad Edomitami (7). Amazjasz wzywa na wojnę Joasa, króla izraelskiego (8-10); zostaje w Betsames ujęty przez Joasa (11-13a) Zdobycie i złupienie Jerozolimy (13b-14). Śmierć Joasa (I5-16). Amazjasz ginie przez spisek (17-20). Azariasz królem; zdobywa i odbudowuje Elat (21-22).
141 Roku wtórego Joasa, syna Joachaza, króla izraelskiego, począł królować Amazjasz, syn Joasa, króla judzkiego.2 Dwadzieścia pięć lat mu było, gdy począł królować, a dwadzieścia dziewięć lat królował w Jeruzalem; imię matki jego Joadan z Jeruzalem.3 I czynił co prawe jest przed Panem, wszakże nie jak Dawid, ojciec jego. Wedle wszystkiego, co czynił Joas, ojciec jego, postępował,4 jeno to tylko, że wyżyn nie zniósł, bo jeszcze lud ofiarował i palił kadzidło na wyżynach. 5 A gdy objął królestwo, wytracił sługi swe, którzy zamordowali króla, ojca jego.6Lecz synów, zabójców nie pobił, według tego, co napisano w ksigdze zakonu Mojżeszowego, jak przykazał Pan mówiąc: “Nie pomrą ojcowie za synów ani synowie pomrą za ojców, ale każdy w grzechu swym umrze.” 7 Ten poraził Edom w dolinie Żup Solnych, dziesięć tysięcy, i wziął Skałę na wojnie, i nazwał imię jej Jektehel aż do dnia dzisiejszego. 8 Posłał tedy Amazjasz posłów do Joasa, syna Joachaza, syna Jehu, króla izraelskiego, mówiąc: “Przyjedź, a zobaczymy się!”9 I odesłał Joas, król izraelski, do Amazjasza,,króla judzkiego, mówiąc: “Oset Libanu posłał do cedru, który jest na Libanie, mówiąc: Daj córkę twoją synowi memu za żonę. I przeszły zwierzęta leśne, które są na Libanie, i podeptały oset.10Poraziwszy przemogłeś Edom i podniosło się serce twoje. Poprzestań na sławie i siedź w domu twoim. Czemu zło wyzywasz, abyś upadł ty i Juda z tobą? 11 I nie usłuchał Amazjasz. I wyciągnął Joas, król izraelski, i zobaczyli się, on i Amazjasz, król judzki, w Betsames, miasteczku judzkim.12 I pobity został Juda przez Izraela, i uciekli każdy do przybytku swego.13 Lecz Amazjasza, króla judzkiego, syna Joasa, syna Ochozjasza, pojmał Joas, król izraelski, w Betsames i przywiódł go do Jeruzalem i wyburzył mur jerozolim ski od bramy Efraim aż do bramy narożnej, na czterysta łokci.14 I zabrał wszystko złoto i srebro, i wszystkie sprzęty, które się znalazły w domu Pańskim i w skarbach królewskich, i ludzi w zakład, i wrócił się do Samarii.-15 A reszta czynów Joasa, których dokonał, i męstwo jego, którym walczył przeciw Amazjaszowi, królowi judzkiemu, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich ? 16 I zasnął Joas z ojcami swymi, i pogrzebany został w Samarii z królámi izraelskimi, a królem został Jeroboam, syn jego, zamiast niego.17 – A Amazjasz, syn Joasa, król judzki, żył po śmierci Joasa, syna Joachaza, króla izraelskiego, piętnaście lat.18 A reszta czynów Amazjasza, czy nie jest opisana w księdze czynów dni królów judzkich?19 I stało się nań sprzysiężenie w Jeruzalem, ale on uciekł do Lachis. I posłali za nim do Lachis, i tam go zabili.20 I odwieziono go na koniach, i pogrzebany został w Jeruzalem z ojcami swymi w mieście Dawidowym. 21 A wszystek lud judzki wziął Azariasza, który miał szesnaście lat, i uczynili go królem zamiast ojca jego Amazjasza.22 Ten zbudował Elat i przywrócił go Judzie, gdy zasnął król z ojcami swymi. JEROBOAM II KRÓLEM IZRAELSKIM(14,23-29). Długość panowania, król sprzeniewierza się Jahwie (23-24). Jeroboam przywraca dawne granice Izraelowi (25-28). Śmierć Jeroboama (29).23 Roku piętnastego Amazjasza, syna Joasa, króla judzkiego, został królem Jeroboam, syn Joasa, króla izraelskiego, w Samarii na czterdzieści jeden lat; i czynił zło przed Panem. 24 Nie odstąpił od wszystkich grzechów Jeroboama, syna Nabata, który o grzech przyprawił Izraela. 25 Ten przywrócił granice Izraela od wejścia do Emat aż do morza pustyni, według słowa Pana, Boga Izraelowego, które mówił przez sługę swego Jonasa proroka, syna Amaty, pochodzącego z Get, które jest w Ofer.26 Widział bowiem Pan utrapienie Izraela zbyt gorzkie i że wyniszczeni byli aż do zamkniętych w ciemnicy i ostatecznych, a nie było, kto by dopomógł Izraelowi. 27 A nie mówił Pan, że wygładzi imię Izraelowe z podniebia, ale wybawił ich przez rękę Jeroboama, syna Joasa. 28 A reszta czynów Jeroboama i wszystko, co zdziałał, i męstwo jego, którym walczył, i jak przywrócił Damaszek i Emat Judy do Izraela, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich?29 I zasnął Jeroboam z ojcami swymi, królami izraelskimi, a zamiast niego został królem Zachariasz, syn jego. AZARIASZ KRÓLEM JUDZKIM (15,1-7)
151 Roku dwudziestego siódmego Jeroboama, króla izraelskiego, począł królować Azariasz, syn Amazjasza, króla judzkiego.2 Szesnaście lat mu było, gdy począł królować, a pięćdziesiąt dwa lata królował w Jeruzalem; imię matki jego Jechelia z Jeruzalem.3 I czynił, co się podobało przed Panem, wedle wszystkiego, co czynił Amazjasz, ojciec jego.4 Wszakże wyżyn nie rozwalił; jeszcze lud ofiarował i palił kadzidło na wyżynach. 5 A Pan zaraził króla, i był trędowaty aż do dnia śmierci swej, i mieszkał w domu oddzielnym osobno, a Joatan, syn królewski, rządził pałacem i sądził lud ziemi.6 A reszta czynów Azariasza i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich?7 I zasnął Azarjasz z ojcami swymi, i pogrzebali go z przodkami jego w mieście Dawidowym, a królem został Joatan, syn jego zamiast niego.ZACHARIASZ KRÓLEM IZRAELSKIM (15,8-12).8 Roku trzydziestego ósmego Azariasza, króla judzkiego, królował Zachariasz, syn Jeroboama, nad Izraelem w Samarii sześć miesięcy; 9 a czynił zło przed Panem, jak czynili ojcowie jego, nie odstąpił od grzechów Jeroboama, syna Nabata, który przyprawił o grzech Izraela. 10 I sprzysiągł się przeciw niemu Sellum, syn Jabesa, i ranił go jawnie i zamordował, i został królem zamiast niego. 11 A reszta czynów Zachariasza, czy nie jest napisana w księdze czynów dni królów izraelskich ?12 To jest słowo Pana, które mówił do Jehu mówiąc: “Synowie twoi aż do czwartego pokolenia będą siedzieć na stolicy izraelskiej.” I stało się tak. SELLUM KRÓLEM IZRAElSKIM (15,13-16).13 Sellum, syn Jabesa, począł królować roku trzydziestego dziewiątego Azariasza, króla judzkiego, a królował jeden miesiąc w Samarii.14 I przyciągnął Manahem, syn Gadiego, z Tersy i wjechał do Samarii, i ranił Selluma, syna Jabesa, w Samarii, i zamordował go, i został królem zamiast niego.15A reszta czynów Selluma i sprzysiężenie jego, które uczynił dla zasadzki, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich 16 Wtedy Manahem poraził Tapsę i wszystkich, co w niej byli, i granice jej od Tersy, nie chcieli mu bowiem otworzyć; i pobił wszystkie brzemienne jej, i porozcinał je. MANAHEM KRÓLEM IZRAELSKIM; PŁACI HARACZ KRÓLOWI ASYRYJSKIEMU (15,17-22).17 Roku trzydziestego dziewiątego Azariasza, króla judzkiego, został królem Manahem, syn Gadiego, nad Izraelem na dziesięć lat w Samarii.18 I czynił zło przed Panem, nie odstąpił od grzechów Jeroboama, syna Nabata, który do grzechu przywiódł Izraela po wszystkie dni swoje. 19 Przyjeżdżał Ful, król asyryjski, do ziemi, a Manahem dawał Fulowi tysiąc talentów srebra, aby mu był na pomoc i umocnił królestwo jego. 20 I nałożył Manahem daninę srebra na Izraela, na wszystkich możnych i bogatych, po pięćdziesiąt syklów srebra na każdego, aby dać królowi asyryjskiemu, i wrócił się król asyryjski, i nie mieszkał w ziemi.21 A reszta czynów Manahema i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich? 22 I zasnął Manahem z ojcami swymi, a królem został Faceja, syn jego, zamiast niego. FACEJA KRÓLEM W IZRAELU (15,23-26).23 Roku pięćdziesiątego Azariasza, króla judzkiego, począł królować Faceja, syn Manahema, nad Izraelem w Samarii przez dwa lata. 24 I czynił, co było złe przed Panem, nie odstąpił od grzechów Jeroboama, syna Nabata, który do grzechu przywiódł Izraela.25 I sprzysiągł się nań Faceasz, syn Romeliasza, hetman jego, i ranił go w Samarii na wieży domu królewskiego, przy Argob i przy Arie, i z nim pięćdziesięciu mężów z synów Galaadczyków, i zamordował go, i został królem zamiast niego.26 A reszta czynów Facei i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich ? FACEASZ KRÓLUJE NAD IZRAELEM; ASYRYJCZYCY ZAJMUJĄ CZĘŚĆ KRAJU (15,27-31).27 Roku pięćdziesiątego wtórego Azariasza, króla judzkiego, począł królować Faceasz, syn Romeliasza, nad Izraelem w Samarii przez dwadzieścia lat.28 A czynił co było złe przed Panem, nie odstąpił od grzechów Jeroboama, syna Nabata, który o grzech przyprawił Izraela.29 Za dni Faceasza, króla izraelskiego, przyciągnął Teglat Falasar, król asyryjski, wziął Ajon i Abel Dom, Maachę i Janoe, i Kedes, i Asor, i Galaad, i Galileę, i wszystką ziemię Neftali, i przeniósł ich do Asyrii.30 A Ozeasz, syn Eli, sprzysiągł się i zasadzkę uczynił na Faceasza, syna Romeliasza, i usiekł go i zabił, i począł królować zamiast niego, dwudziestego roku Joatama syna Ozjasza.31 A reszta czynów Faceasza i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów izraelskich ? JOATAM KRÓLEM JUDZKIM; NAJAZD SYRYJCZYKÓW I IZRAELITÓW(15,32-38).32 Roku wtórego Faceasza, syna Romeliasza, króla izraelskiego, począł królować Joatam, syn Ozjasza, króla judzkiego.33 Dwadzieścia pięć lat miał, gdy począł królować, a szesnaście lat królował w Jeruzalem: imię matki jego Jerusa, córka Sadoka. 34 I czynił, co się podobało przed Panem; wedle wszystkiego postępował, co był uczynił Ozjasz, ojciec jego.35 Wszakże wyżyn nie zniósł, jeszcze lud ofiarował i palił kadzidło na wyżynach. Ten zbudował bramę domu Pańskiego najwyższą.36 A reszta czynów Joatama, i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich?37 W owe dni począł Pan nasyłać na Judę Razina, króla syryjskiego i Faceasza, syna Romeliaszowego. 38 I zasnął Joatam z ojcami swymi, i pogrzebany został z nimi w mieście Dawida, ojca swego, a królem został Achaz, syn jego, zamiast niego. ACHAZ, KRÓL JUDZKI (I6,1-20). Długość panowania, przestępstwa religijne (1-4). Achaz uprasza pomoc Asyryjczyków przeciw Syryjczykom i Izraelitom (5-9). Achaz buduje w świątyni Jecozolimskiej ołcarz według wzoru, widzianego w Damaszku (10-18). Śmierć Achaza (19-20).
161 Roku siedemnastego Faceasza, syna Romeliasza, począł królować Achaz, syn Joatama, króla judzkiego.2 Dwadzieścia lat było Achazowi, gdy począł królować, a szesnaście lat królował w Jeruzalem; nie czynił, co się podobało przed oczyma Pana, Boga jego, jak Dawid, ojciec jego,3 ale chodził drogą królów izraelskich; nadto i syna swego poświęcił przenosząc przez ogień według bałwanów pogańskich, które rozproszył Pan przed synami izraelskimi.4 Składał też ofiary i kadził na wyżynach i na pagórkach, i pod każdym drzewem gałęzistym.5 – Wtedy przyciągnął Razin, król syryjski, i Faceasz, syn Romeliasza, król izraelski, do Jeruzalem na wojnę, a gdy oblegli Achaza, nie mogli go przemóc.6 Czasu owego przywrócił Razin, król syryjski, Ajlę do Syrii, i wygnał Żydów z Ajli; i przyszli Idumejczycy do Ajli, i mieszkają tam aż po dziś dzień.7 A Achaz wyprawił posłów do Teglat Falasara, króla asyryjskiego, mówiąc: “Jam jest sługa twój i syn twój; przyjedź, a wybaw mię z ręki króla syryjskiego i z ręki króla izraelskiego, którzy powstali przeciwko mnie “8 A zebrawszy srebro i złoto, które się mogło znaleźć w domu Pańskim i w skarbie królewskim, posłał królowi asyryjskiemu dary.9 Ten przystał na jego wolę, bo przyciągnął król asyryjski do Damaszku i zburzył go, i przeniósł lnieszkańców jego do Cyreny, a Razina zabił. 10 I pojechał król Achaz naprzeciw Teglat Falasara, króla asyryjskiego, do Damaszku. A gdy ujrzał ołtarz w Damaszku, posłał król Achaz do Uriasza kapłana wizerunek jego i wyobrażenie według wszelkiej roboty jego.11 kazał z Damaszku król Achaz, tak uczynił kapłan Uriasz, aż przyjechał król Achaz z Damaszku.12 A gdy przyjechał król z Damaszku, ujrzał ołtarz i uczcił go, i wstąpił, i ofiarował całopalenia i ofiarę swą,13 i złożył płynne ofiary, i wylał krew ofiar zapokojnych, które ofiarował na ołtarzu.14 A ołtarz miedziany, który był przed Panem, przeniósł sprzed kościoła Pańskiego, i z miejsca ołtarza i z miejsca kościoła Pańskiego, a postawił go z boku ołtarza na północy.15 Przykazał też król Achaz Uriaszowi kapłanowi mówiąc: “Na wielkim ołtarzu ofiaruj całopalenie poranne i ofiarę wieczorną, i całopalenie królewskíe i ofiarę jego, i całopalenie wszystkiego ludu ziemi i ofiary ich, i płynne ofiary ich, i wszelką krew całopalema i wszelką krew ofiary na nim wylewać będziesz; lecz ołtarz miedziany pozostanie do woli mojej.” 16 Uczynił tedy Uriasz kapłan wedle wszystkiego, co król Achaz rozkazał.17 I odjął król Achaz podstawy ryte i umywalnię, która na nich była, i morze złożył z wołów miedzianych, na których stało, a postawił na posadzce kamieniem wyłożonej.18 Musach też sobotni, który był sprawił w kościele, i wchód królewski zewnętrzny obrócił w kościół Pański z powodu króla asyryjskiego.19 A reszta czynów Achaza, których dokonał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich20 I zasnął Achaz z ojcami swymi i pogrzebany został z nimi w mieście Dawidowym, a Ezechiasz, syn jego, został królem zamiast niego. OZEASZ KRÓLEM IZRAELSKIM; UPADEK SAMARII (17,16).
17

Warsz. King J. 171 Tłum. GrEn. Толк. Roku dwunastego Achaza, króla judzkiego, został królem Ozeasz, syn Eli, w Samarii nad Izraelem na dziesięć lat.В двенадцатый год Ахаза, царя Иудейского, воцарился Осия, сын Илы, в Самарии над Израилем и царствовал девять лет. Въ лёто второенaдесzть ґхaза царS їyдина, цaрствова њсjа сhнъ и3лы2 въ самарjи над8 ї}лемъ дeвzть лётъ, 17,1Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongIn
ἔτει etei
N-DSN
ἔτοςetosyear[2year
δωδεκάτῳ dōdekatō
A-DSN
δωδέκατοςdōdekatostwelfth1 twelfth]
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
Αχαζ achaz
N-PRI
ἈχάζachazAhaz[Beeroth]
βασιλεῖ basilei
N-DSM
βασιλεύςbasileuskingking
Ιουδα iouda
N-PRI
ἸουδάioudaJudea[dullness]
ἐβασίλευσεν ebasileusen
V-AAI-3S
βασιλεύωbasileuōto reign[4reigned
Ωσηε ōsēe
N-PRI
ὩσηέhōsēeHosea[Sepharvaim]
υἱὸς huios
N-NSM
υἱόςhuiosson2son
Ηλα ēla
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
Ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
Σαμαρείᾳ samareia
N-DSF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
ἐπὶ epi
PREP
ἐπίepiupon/to/againstover
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ἐννέα ennea
N-NUI
ἐννέαenneaninenine
ἔτη.     etē
N-APN
ἔτοςetosyearyears.
 
2 Tłum. GrEn. Толк. I czynił zło przed Panem, ale nie jak królowie izraelscy, którzy przed nim byli.И делал он неугодное в очах Господних, но не так, как цари Израильские, которые были прежде него. и3 сотвори2 лукaвое пред8 nчи1ма гDнима, nбaче не ћкоже цaріе ї}лєвы, и5же бёша прeжде є3гw2. 17,2Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐποίησεν epoiēsen
V-AAI-3S
ποιέωpoieōto do/makehe did
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whothe
πονηρὸν ponēron
A-ASN
πονηρόςponērosevil/badwicked
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
ὀφθαλμοῖς ofthalmois
N-DPM
ὀφθαλμόςofthalmoseyeeyes
κυρίου,     kuriou
N-GSM
κύριοςkurioslordof lord,
πλὴν plēn
ADV
πλήνplēnbut/howeveronly
οὐχ ouch
ADV
οὐounonot
ὡς hōs
CONJ
ὡςhōswhich/howas
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
βασιλεῖς basileis
N-NPM
βασιλεύςbasileuskingkings
Ισραηλ,     israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
οἳ hoi
R-NPM
hothe/this/who[that]
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
ἔμπροσθεν emprosthen
PREP
ἔμπροσθενemprosthenbeforebefore
αὐτοῦ.     autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
3 Tłum. GrEn. Толк. Przeciw temu przyciągnął Salmanasar, królasyryjski, i stał się Ozeasz niewolnikiem jego, i oddawał mu dań.Против него выступил Салманассар, царь Ассирийский, и сделался Осия подвластным ему и давал ему дань. И# взhде нaнь саламанассaръ цaрь ґссmрjйскъ. И# бhсть є3мY њсjа рaбъ и3 давaше є3мY дaнь. 17,3Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPἐπ'     ep
PREP
ἐπίepiupon/to/againstAgainst
αὐτὸν auton
D-ASM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἀνέβη anebē
V-AAI-3S
ἀναβαίνωanabainōto ascendthere ascended
Σαλαμανασαρ salamanasar
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileuskingking
Ἀσσυρίων,     assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐγενήθη egenēthē
V-API-3S
γίνομαιginomaito be[2became
αὐτῷ autō
D-DSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
Ωσηε ōsēe
N-PRI
ὩσηέhōsēeHosea[Sepharvaim]
δοῦλος doulos
N-NSM
δοῦλοςdoulosslaveas a servant,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐπέστρεψεν epestrepsen
V-AAI-3S
ἐπιστρέφωepistrefōto turn[they]
αὐτῷ autō
D-DSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
μαναα.     manaa
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
 
4 Tłum. GrEn. Толк. A gdy król asyryjski poznał, że Ozeasz chcąc się wyzwolić posłał posłów do Suy, króla egipskiego, aby nie dawać dani królowi asyryjskiemu, jak zwykł był na każdy rok, obległ go i związanego wsadził do więzienia.И заметил царь Ассирийский в Осии измену, так как он посылал послов к Сигору, царю Египетскому, и не доставлял дани царю Ассирийскому каждый год; и взял его царь Ассирийский под стражу, и заключил его в дом темничный. И# њбрёте цaрь ґссmрjйскъ во њсjи непрaвду, занeже послA послы2 къ сигHру царю2 є3гЂпетску и3 не принесE дaни царю2 ґссmрjйску лёта тогw2. И# њсади2 є3го2 цaрь ґссmрjйскій и3 свzзA є3го2 въ хрaминэ темни1чнэй. 17,4Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
εὗρεν heuren
V-AAI-3S
εὑρίσκωheuriskōto find/meet[4found
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileusking2king
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among6by
τῷ
T-DSM
hothe/this/who1the
Ωσηε ōsēe
N-PRI
ὩσηέhōsēeHosea[Sepharvaim]
ἀδικίαν,     adikian
N-ASF
ἀδικίαadikiaunrighteousness[nut]
ὅτι hoti
CONJ
ὅτιhotithat/sincefor
ἀπέστειλεν apesteilen
V-AAI-3S
ἀποστέλλωapostellōto sendsent
ἀγγέλους angelous
N-APM
ἄγγελοςangelosangelmessengers
πρὸς pros
PREP
πρόςprosto/withto
Σηγωρ sēgōr
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
βασιλέα basilea
N-ASM
βασιλεύςbasileuskingking
Αἰγύπτου aiguptou
N-GSF
ΑἴγυπτοςaiguptosEgypt[reddish]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οὐκ ouk
ADV
οὐounodid not
ἤνεγκεν ēnenken
V-AAI-3S
φέρωferōto bear/leadbring
μαναα manaa
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
τῷ
T-DSM
hothe/this/whoto the
βασιλεῖ basilei
N-DSM
βασιλεύςbasileuskingking
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
τῷ
T-DSM
hothe/this/who1the
ἐνιαυτῷ eniautō
N-DSM
ἐνιαυτόςeniautosyearyear
ἐκείνῳ,     ekeinō
D-DSM
ἐκεῖνοςekeinosthat[solitary]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐπολιόρκησεν epoliorkēsen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
αὐτὸν auton
D-ASM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ho
T-NSM
hothe/this/who[that]
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileusking2king
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἔδησεν edēsen
V-AAI-3S
δέωdeōto bindtied
αὐτὸν auton
D-ASM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
οἴκῳ oikō
N-DSM
οἶκοςoikoshousehouse
φυλακῆς.     fulakēs
N-GSF
φυλακήfulakēprison/watchof prison.
 
5 Tłum. GrEn. Толк. I przeszedł wszystką ziemię jego, i przyjechawszy do Samarii oblegał ją przez trzy lata.И пошел царь Ассирийский на всю землю, и приступил к Самарии, и держал ее в осаде три года. И# пріи1де цaрь ґссmрjйскъ во всю2 зeмлю (є3гw2), и3 взhде въ самарjю, и3 воевA ю5 три2 лBта. 17,5Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἀνέβη anebē
V-AAI-3S
ἀναβαίνωanabainōto ascendascended
ho
T-NSM
hothe/this/whothe
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileuskingking
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
πάσῃ pasē
A-DSF
πᾶςpasallall
τῇ
T-DSF
hothe/this/whothe
γῇ
N-DSF
γῆearthland,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἀνέβη anebē
V-AAI-3S
ἀναβαίνωanabainōto ascendascended
εἰς eis
PREP
εἰςeistowardunto
Σαμάρειαν samareian
N-ASF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐπολιόρκησεν epoliorkēsen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
ἐπ'     ep
PREP
ἐπίepiupon/to/againstunto
αὐτὴν autēn
D-ASF
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τρία tria
A-APN
τρεῖς, τρίαtreis triathreefor three
ἔτη.     etē
N-APN
ἔτοςetosyearyears.
 
6 Tłum. GrEn. Толк. A dziewiątego roku Ozeasza zdobył król asyryjski Samarię i przeniósł Izraela do Asyryjczyków, i posadził ich w Hala i w Habor nad rzeką Gozan, w miastach medyjskich.В девятый год Осии взял царь Ассирийский Самарию, и переселил Израильтян в Ассирию, и поселил их в Халахе и в Хаворе, при реке Гозан, и в городах Мидийских. Въ лёто девsтое њсjи взS цaрь ґссmрjйскій самарjю, и3 заведE ї}льтzнъ во ґссmрjю, и3 посели2 и4хъ на ґлaи и3 на ґвHрэ, рэкaхъ гwзaнскихъ, и3 въ предёлэхъ ми1дскихъ. 17,6Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongIn
ἔτει etei
N-DSN
ἔτοςetosyear[2year
ἐνάτῳ enatō
A-DSN
ἔννατοςennatosninth (hour)1 ninth]
Ωσηε ōsēe
N-PRI
ὩσηέhōsēeHosea[Sepharvaim]
συνέλαβεν sunelaben
V-AAI-3S
συλλαμβάνωsullambanōto seize/conceive/help[4seized
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileusking1 king
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who2of the
Σαμάρειαν samareian
N-ASF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἀπῴκισεν apōkisen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
εἰς eis
PREP
εἰςeistowardinto
Ἀσσυρίους assurious
N-APM
strong:GN-APMstrong:GN-APMstrong:GN-APM 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατῴκισεν katōkisen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
Αλαε alae
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
Αβωρ,     abōr
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
ποταμοῖς potamois
N-DPM
ποταμόςpotamosriverrivers
Γωζαν,     gōzan
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiand[desire]
Ορη orē
N-PRI
ὄροςorosmountainmountains
μηδων mēdōn
N-GPF
strong:GN-GPFstrong:GN-GPFstrong:GN-GPF 
 
7 Tłum. GrEn. Толк. Stało się bowiem, gdy zgrzeszyli synowie Izraelowi Panu, Bogu swemu, który ich wywiódł z ziemi egipskiej z ręki Faraona, króla egipskiego, że zaczęli chwalić bogów cudzych.Когда стали грешить сыны Израилевы пред Господом Богом своим, Который вывел их из земли Египетской, из-под руки фараона, царя Египетского, и стали чтить богов иных, И# (сіE) бhсть, ћкw согрэши1ша сhнове ї}лєвы гDу бGу своемY и3звeдшему и5хъ и3з8 земли2 є3гЂпетскіz, и3з8 под8 руки2 фараHна царS є3гЂпетска, и3 ўбоsшасz богHвъ и3нёхъ, 17,7Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐγένετο egeneto
V-AMI-3S
γίνομαιginomaito beit came to pass
ὅτι hoti
CONJ
ὅτιhotithat/sincethat
ἥμαρτον hēmarton
V-AAI-3P
ἁμαρτάνωhamartanōto sin[4sinned
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/who1the
υἱοὶ huioi
N-NPM
υἱόςhuiosson2sons
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
τῷ
T-DSM
hothe/this/whoagainst the
κυρίῳ kuriō
N-DSM
κύριοςkurioslordlord
θεῷ theō
N-DSM
θεόςtheosGodtheir God,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
ἀναγαγόντι anagagonti
V-AAPMS
ἀνάγωanagōto leadleading
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐκ ek
PREP
ἐκekof/fromfrom out of
γῆς gēs
N-GSF
γῆearthland
Αἰγύπτου aiguptou
N-GSF
ΑἴγυπτοςaiguptosEgypt[reddish]
ὑποκάτωθεν hupokatōthen
ADV
strong:GADVstrong:GADVstrong:GADV 
χειρὸς cheiros
N-GSF
χείρcheirhandhand
Φαραω faraō
N-PRI
ΦαραώfaraōPharaoh[flower]
βασιλέως basileōs
N-GSM
βασιλεύςbasileuskingking
Αἰγύπτου aiguptou
N-GSF
ΑἴγυπτοςaiguptosEgypt[reddish]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐφοβήθησαν efobēthēsan
V-API-3P
φοβέωfobeōto fearthey feared
θεοὺς theous
N-APM
θεόςtheosGod[2gods
ἑτέρους heterous
A-APM
ἕτεροςheterosother1other].
 
8 Tłum. GrEn. Толк. I chodzili według zwyczaju narodów, które wytracił Pan przed oczyma synów Izraelowych, i królów izraelskich, gdyż ci tak samo czynili.и стали поступать по обычаям народов, которых прогнал Господь от лица сынов Израилевых, и по обычаям царей Израильских, как поступали они; и3 ходи1ша по предaніємъ kзhкwвъ, и5хже и3стреби2 гDь t лицA сынHвъ ї}левыхъ, и3 цaріе ї}лєвы є3ли1цы сотвори1ша, 17,8Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐπορεύθησαν eporeuthēsan
V-API-3P
πορεύωporeuōto gothey went
τοῖς tois
T-DPN
hothe/this/whoby the
δικαιώμασιν dikaiōmasin
N-DPN
δικαίωμαdikaiōmarighteous actordinances
τῶν tōn
T-GPN
hothe/this/whoof the
ἐθνῶν,     ethnōn
N-GPN
ἔθνοςethnosGentilesnations
ὧν hōn
R-GPM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἐξῆρεν exēren
V-AAI-3S
ἐξαίρωexairōto expellord removed
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord removed
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromin front
προσώπου prosōpou
N-GSN
πρόσωπονprosōponfacein front
υἱῶν huiōn
N-GPM
υἱόςhuiossonsons
Ισραηλ,     israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whoof the
βασιλεῖς basileis
N-NPM
βασιλεύςbasileuskingkings
Ισραηλ,     israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ὅσοι hosoi
A-NPM
ὅσοςhososjust as/how muchas many as
ἐποίησαν,     epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey did.
 
9 Tłum. GrEn. Толк. I obrazili synowie Izraelowi czynami nieprawymi Pana, Boga swego; i nabudowali sobie wyżyn we wszystkich miastach swoich, od wieży stróżów aż do miasta obronnego.и стали делать сыны Израилевы дела неугодные Господу Богу своему, и построили себе высоты во всех городах своих, начиная от сторожевой башни до укрепленного города, и3 є3ли1цы сокрhша сhнове ї}лєвы словесA, не тaкw на гDа бGа своего2: и3 создaша себЁ высHкаz во всёхъ градёхъ свои1хъ, t столпA стрегyщихъ дaже до грaда твeрда, 17,9Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ὅσοι hosoi
A-NPM
ὅσοςhososjust as/how much[to proclaim]
ἠμφιέσαντο ēmfiesanto
V-AAI-3P
ἀμφιέννυμιamfiennumito clothe[4clothed
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/who1the
υἱοὶ huioi
N-NPM
υἱόςhuiosson2sons
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
λόγους logous
N-APM
λόγοςlogoswordwords
οὐχ ouch
ADV
οὐouno[Carmi]
οὕτως houtōs
ADV
οὕτω, οὕτωςhhoutō outōsthus(-ly)[Chaldean]
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toagainst
κυρίου kuriou
N-GSM
κύριοςkurioslordlord
θεοῦ theou
N-GSM
θεόςtheosGodtheir God.
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ᾠκοδόμησαν ōkodomēsan
V-AAI-3P
οἰκοδομέωoikodomeōto buildthey built
ἑαυτοῖς heautois
D-DPM
ἑαυτοῦheautoumy/your/him-selfto themselves
ὑψηλὰ hupsēla
A-APN
ὑψηλόςhupsēloshighhigh
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
πάσαις pasais
A-DPF
πᾶςpasallall
ταῖς tais
T-DPF
hothe/this/who 
πόλεσιν polesin
N-DPF
πόλιςpoliscitytheir cities,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom
πύργου purgou
N-GSM
πύργοςpurgostower[2tower
φυλασσόντων fulassontōn
V-PAPGP
φυλάσσωfulassōto keep/guard1guard]
ἕως heōs
PREP
ἕωςheōsuntilunto
πόλεως poleōs
N-GSF
πόλιςpoliscity[2city
ὀχυρᾶς ochuras
A-GSF
strong:GA-GSFstrong:GA-GSFstrong:GA-GSF 
 
10 Tłum. GrEn. Толк. I naczynili sobie słupów i gajów na wszelkim pagórku wysokim i pod wszelkim drzewem gajowym,и поставили у себя статуи и изображения Астарт на всяком высоком холме и под всяким тенистым деревом, и3 постaвиша себЁ кумjры и3 дубрaвы на всsцэмъ холмЁ выс0цэ и3 под8 всsкимъ дрeвомъ чaщнымъ, 17,10Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐστήλωσαν estēlōsan
V-AAI-3P
strong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3P 
ἑαυτοῖς heautois
D-DPM
ἑαυτοῦheautoumy/your/him-selfto themselves
στήλας stēlas
N-APF
strong:GN-APFstrong:GN-APFstrong:GN-APF 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἄλση alsē
N-APN
strong:GN-APNstrong:GN-APNstrong:GN-APN 
ἐπὶ epi
PREP
ἐπίepiupon/to/againstupon
παντὶ panti
A-DSM
πάντῃpantēalways[poplar]
βουνῷ bounō
N-DSM
βουνόςbounoshill[2hill
ὑψηλῷ hupsēlō
A-DSM
ὑψηλόςhupsēloshigh1high],
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ὑποκάτω hupokatō
ADV
ὑποκάτωhupokatōunderunderneath
παντὸς pantos
A-GSN
πᾶςpasallevery
ξύλου xulou
N-GSN
ξύλονxulonwoodtree
ἀλσώδους alsōdous
A-GSN
strong:GA-GSNstrong:GA-GSNstrong:GA-GSN 
 
11 Tłum. GrEn. Толк. i palili tam kadzidło na ołtarzach według obyczaju narodów, które był przeniósł Pan od oblicza ich; i czynili co najgorsze rzeczy drażniąc Pana,и стали там совершать курения на всех высотах, подобно народам, которых изгнал от них Господь, и делали худые дела, прогневляющие Господа, и3 кадsху тaмw на всёхъ выс0кихъ, ћкоже kзhцы, ±же ўдали2 гDь t лицA и5хъ, и3 сотвори1ша џбщники, и3 начaша ћвэ прогнэвлsти гDа, 17,11Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐθυμίασαν ethumiasan
V-AAI-3P
strong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3P 
ἐκεῖ ekei
ADV
ἐκεῖekeitherethere
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
πᾶσιν pasin
A-DPM
πᾶςpasallall
ὑψηλοῖς hupsēlois
A-DPM
ὑψηλόςhupsēloshighhigh ,
καθὼς kathōs
ADV
καθώςkathōsas/just asas
τὰ ta
T-APN
hothe/this/whothe
ἔθνη,     ethnē
N-APN
ἔθνοςethnosGentilesnations
ha
R-APN
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἀπῴκισεν apōkisen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord moved far away
ἐκ ek
PREP
ἐκekof/fromfrom
προσώπου prosōpou
N-GSN
πρόσωπονprosōponfacetheir face.
αὐτῶν,     autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey made
κοινωνοὺς koinōnous
N-APM
κοινωνόςkoinōnosparticipantpartners,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐχάραξαν echaraxan
V-AAI-3P
strong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3P 
τοῦ tou
T-GSN
hothe/this/whothe
παροργίσαι parorgisai
V-AAR
παροργίζωparorgizōto angerto provoke [3to anger
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslord2 lord].
 
12 Tłum. GrEn. Толк. i służyli plugastwom, o których im Pan przykazał, aby nie czynili tej rzeczy.и служили идолам, о которых говорил им Господь: "не делайте сего"; и3 послужи1ша јдwлwмъ, њ ни1хже речE и5мъ гDь: не сотвори1те глаг0ла сегw2 гDеви. 17,12Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐλάτρευσαν elatreusan
V-AAI-3P
λατρεύωlatreuōto ministerthey served
τοῖς tois
T-DPN
hothe/this/whoto the
εἰδώλοις,     eidōlois
N-DPN
εἴδωλονeidōlonidolidols
οἷς hois
R-DPM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
εἶπεν eipen
V-AAI-3S
ἔπω, ἐρῶ, εἶπονepō erō eiponto saylord said
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord said
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
Οὐ ou
ADV
οὐounoDo not
ποιήσετε poiēsete
V-FAI-2P
ποιέωpoieōto do/makedo
τὸ to
T-ASN
hothe/this/who 
ῥῆμα rēma
N-ASN
ῥῆμαrēmawordthis thing!
τοῦτο touto
D-ASN
τοῦτοtoutothat[drowsiness]
κυρίῳ.     kuriō
N-DSM
κύριοςkurioslord[before]
 
13 Tłum. GrEn. Толк. I świadczył Pan w Izraelu i w Judzie przez usta wszystkich proroków i widzących mówiąc: “Nawróćcie się od dróg waszych bardzo złych, a strzeżcie przykazań moich i ustaw według wszystkiego zakonu, który nakazałem ojcom waszym, i jakie posłałem do was przez usta sług moich, proroków.”тогда Господь чрез всех пророков Своих, чрез всякого прозорливца предостерегал Израиля и Иуду, говоря: возвратитесь со злых путей ваших и соблюдайте заповеди Мои, уставы Мои, по всему учению, которое Я заповедал отцам вашим и которое Я преподал вам чрез рабов Моих, пророков. И# засвидётельствова гDь во ї}ли и3 во їyдэ, и3 рукaми всёхъ прbрHкъ свои1хъ всsкагw прозорли1вагw, гlz: њбрати1тесz t путjй вaшихъ лукaвыхъ, и3 сохрани1те зaповэди мо‰ и3 њправд†ніz мо‰, и3 вeсь зак0нъ, є3г0же заповёдахъ nтцє1мъ вaшымъ, є3ли6ка послaхъ и5мъ рукaми рaбъ мои1хъ прbр0кwвъ. 17,13Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
διεμαρτύρατο diemarturato
V-AMI-3S
διαμαρτύρομαιdiamarturomaito testify solemnlylord testified
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord testified
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongby
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongby
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
Ιουδα iouda
N-PRI
ἸουδάioudaJudea[dullness]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
χειρὶ cheiri
N-DSF
χείρcheirhandhand
πάντων pantōn
A-GPM
πᾶςpasallof all
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
προφητῶν profētōn
N-GPM
προφήτηςprofētēsprophethis prophets,
αὐτοῦ,     autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
παντὸς pantos
A-GSM
πᾶςpasallevery
ὁρῶντος,     horōntos
V-PAPGS
ὁράωhoraōto seeseers,
λέγων legōn
V-PAPRS
λέγωlegōto speaksaying,
Ἀποστράφητε apostrafēte
V-AAM-2P
ἀποστρέφωapostrefōto turn awayTurn
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom
τῶν tōn
T-GPF
hothe/this/who 
ὁδῶν hodōn
N-GPF
ὁδόςhodosroad[3ways
ὑμῶν humōn
P-GP
ὑμῶνhumōnof you[lamp]
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
πονηρῶν ponērōn
A-GPM
πονηρόςponērosevil/bad2wicked],
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
φυλάξατε fulaxate
V-AAM-2P
φυλάσσωfulassōto keep/guardguard
τὰς tas
T-APF
hothe/this/who 
ἐντολάς entolas
N-APF
ἐντολήentolēcommandmentmy commandments,
μου mou
P-GS
μοῦmouof me[Jesimiel]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τὰ ta
T-APN
hothe/this/who 
δικαιώματά dikaiōmata
N-APN
δικαίωμαdikaiōmarighteous actmy ordinances,
μου mou
P-GS
μοῦmouof me[Jesimiel]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
πάντα panta
A-ASM
πᾶςpasallevery
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
νόμον,     nomon
N-ASM
νόμοςnomoslawlaw!
ὃν hon
R-ASM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἐνετειλάμην eneteilamēn
V-AMI-1S
ἐντέλλωentellōto orderI gave charge
τοῖς tois
T-DPM
hothe/this/who 
πατράσιν patrasin
N-DPM
πατήρpatērfatheryour fathers,
ὑμῶν,     humōn
P-GP
ὑμῶνhumōnof you[lamp]
ὅσα hosa
A-APN
ὅσοςhososjust as/how muchas many as
ἀπέστειλα apesteila
V-AAI-1S
ἀποστέλλωapostellōto sendI sent
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
χειρὶ cheiri
N-DSF
χείρcheirhandhand
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
δούλων doulōn
N-GPM
δοῦλοςdoulosslaveof my servants
μου mou
P-GS
μοῦmouof me[Jesimiel]
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/whothe
προφητῶν.     profētōn
N-GPM
προφήτηςprofētēsprophetprophets.
 
14 Tłum. GrEn. Толк. Lecz oni nie słuchali, ale zatwardzili kark swój wedle karku ojców swoich, którzy nie chcieli być posłuszni Panu, Bogu swemu. Но они не слушали и ожесточили выю свою, как была выя отцов их, которые не веровали в Господа, Бога своего; И# не послyшаша, и3 њжесточи1ша вhю свою2 пaче вhи nтє1цъ свои1хъ, и5же не вёроваша гDу бGу своемY: 17,14Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οὐκ ouk
ADV
οὐounothey did not
ἤκουσαν ēkousan
V-AAI-3P
ἀκούωakouōto hearhearken,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐσκλήρυναν esklērunan
V-AAI-3P
σκληρύνωsklērunōto hardenthey hardened
τὸν ton
T-ASN
hothe/this/who 
νῶτον nōton
N-ASN
νῶτονnōtonbacktheir back
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ὑπὲρ huper
PREP
ὑπέρhuperabove/forabove
τὸν ton
T-ASN
hothe/this/whothe
νῶτον nōton
N-ASN
νῶτονnōtonbackback
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
πατέρων paterōn
N-GPM
πατήρpatērfatherof their fathers,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
15 Tłum. GrEn. Толк. I odrzucili prawa jego i przymierze, które uczynił z ojcami ich, i przestrogi, którymi ich ostrzegał, i poszli za nikczemnościami, i sprawowali się nikczemnie naśladując narody, które były dokoła nich, o których przykazał im był Pan, aby nie czynili, jak one czyniły.и презирали уставы Его, и завет Его, который Он заключил с отцами их, и откровения Его, какими Он предостерегал их, и пошли вслед суеты и осуетились, и вслед народов окрестных, о которых Господь заповедал им, чтобы не поступали так, как они, и3 tверг0ша завётъ є3гw2 и3 њправд†ніz, ±же завэщA nтцє1мъ и5хъ и3 свидёній є3гw2, є3ли6ка засвидётельствова и5мъ, не сохрани1ша, и3 и3д0ша в8слёдъ сyетныхъ и3 њсуети1шасz, и3 в8слёдъ kзhкwвъ сyщихъ w4крестъ и5хъ, њ ни1хже заповёда гDь и5хъ, є4же не сотвори1ти по семY: 17,15Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandeven
τὰ ta
T-APN
hothe/this/who 
μαρτύρια marturia
N-APN
μαρτυρίαmarturiatestimony[Joram]
αὐτοῦ,     autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ὅσα hosa
A-APN
ὅσοςhososjust as/how muchas many as
διεμαρτύρατο diemarturato
V-AMI-3S
διαμαρτύρομαιdiamarturomaito testify solemnlyhe testified
αὐτοῖς,     autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
οὐκ ouk
ADV
οὐouno[Carmi]
ἐφύλαξαν efulaxan
V-AAI-3P
φυλάσσωfulassōto keep/guard[thicket]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐπορεύθησαν eporeuthēsan
V-API-3P
πορεύωporeuōto gothey went
ὀπίσω opisō
PREP
ὀπίσωopisōafterafter
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/whothe
ματαίων mataiōn
A-GPM
μάταιοςmataiosfutilevain ,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐματαιώθησαν emataiōthēsan
V-API-3P
ματαιόωmataioōto make futileacted in folly,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ὀπίσω opisō
PREP
ὀπίσωopisōafterafter
τῶν tōn
T-GPN
hothe/this/who 
ἐθνῶν ethnōn
N-GPN
ἔθνοςethnosGentilesnations
τῶν tōn
T-GPN
hothe/this/whothe
περικύκλῳ perikuklō
ADV
strong:GADVstrong:GADVstrong:GADV 
αὐτῶν,     autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ὧν hōn
R-GPM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἐνετείλατο eneteilato
V-AMI-3S
ἐντέλλωentellōto orderlord gave charge
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τοῦ tou
T-GSN
hothe/this/whothe
μὴ
ADV
μήnotto not do
ποιῆσαι poiēsai
V-AAR
ποιέωpoieōto do/maketo not do
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
ταῦτα·     tauta
D-APN
ταῦταtautathis[reward]
 
16 Tłum. GrEn. Толк. I opuścili wszystkie przykazania Pana, Boga swego, i uczynili sobie dwa lite cielce i gaje, i kłaniali się wszystkiemu wojsku niebieskiemu i służyli Baalowi,и оставили все заповеди Господа Бога своего, и сделали себе литые изображения двух тельцов, и устроили дубраву, и поклонялись всему воинству небесному, и служили Ваалу, и3 њстaвиша зaпwвэди гDа бGа своегw2 и3 сотвори1ша себЁ двЁ ю4ницы сли6ты, и3 сотвори1ша дубрaвы, и3 поклони1шасz всeй си1лэ небeснэй и3 послужи1ша ваaлу: 17,16Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPἐγκατέλιπον enkatelipon
V-AAI-3P
ἐγκαταλείπωenkataleipōto leave behindthey abandoned
τὰς tas
T-APF
hothe/this/whothe
ἐντολὰς entolas
N-APF
ἐντολήentolēcommandmentcommandments
κυρίου kuriou
N-GSM
κύριοςkurioslordof lord
θεοῦ theou
N-GSM
θεόςtheosGodtheir God,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey made
ἑαυτοῖς heautois
D-DPM
ἑαυτοῦheautoumy/your/him-selffor themselves
χώνευμα,     chōneuma
N-ASN
strong:GN-ASNstrong:GN-ASNstrong:GN-ASN 
δύο duo
N-NUI
δύοduotwoof two
δαμάλεις,     damaleis
N-APF
δάμαλιςdamalisheiferheifers,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey made
ἄλση alsē
N-APN
strong:GN-APNstrong:GN-APNstrong:GN-APN 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
προσεκύνησαν prosekunēsan
V-AAI-3P
προσκυνέωproskuneōto worshipdid obeisance to
πάσῃ pasē
A-DSF
πᾶςpasallall
τῇ
T-DSF
hothe/this/whothe
δυνάμει dunamei
N-DSF
δύναμιςdunamispower[treasurer]
τοῦ tou
T-GSM
hothe/this/whoof the
οὐρανοῦ ouranou
N-GSM
οὐρανόςouranosheavenheaven,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐλάτρευσαν elatreusan
V-AAI-3P
λατρεύωlatreuōto ministerthey served
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
Βααλ baal
N-PRI
ΒάαλbaalBaal[Babylonian]
 
17 Tłum. GrEn. Толк. i poświęcali synów swych i córki swe przez ogień, i bawili się wieszczbami i wróżbami, i oddali się, aby czynić zło przed Panem, aby go drażnić.и проводили сыновей своих и дочерей своих чрез огонь, и гадали, и волшебствовали, и предались тому, чтобы делать неугодное в очах Господа и прогневлять Его. и3 превождaху сhны сво‰ и3 дщє1ри сво‰ чрез8 џгнь, и3 волхвовaху волхвовaніемъ и3 вражaху: и3 продaшасz, є4же твори1ти лукaвое пред8 nчи1ма гDнима, є4же прогнёвати є3го2. 17,17Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
διῆγον diēgon
V-IAI-3P
διάγωdiagōto livethey led
τοὺς tous
T-APM
hothe/this/who 
υἱοὺς huious
N-APM
υἱόςhuiossontheir sons
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τὰς tas
T-APF
hothe/this/who 
θυγατέρας thugateras
N-APF
θυγάτηρthugatērdaughtertheir daughters
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongthrough
πυρὶ puri
N-DSN
πῦρpurfirefire.
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐμαντεύοντο emanteuonto
V-IMI-3P
μαντεύομαιmanteuomaito divinethey used oracles
μαντείας manteias
N-APF
strong:GN-APFstrong:GN-APFstrong:GN-APF 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οἰωνίζοντο oiōnizonto
V-IMI-3P
strong:GV-IMI-3Pstrong:GV-IMI-3Pstrong:GV-IMI-3P 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐπράθησαν eprathēsan
V-API-3P
πιπράσκωpipraskōto sellthey were sold
τοῦ tou
T-GSN
hothe/this/who 
ποιῆσαι poiēsai
V-AAR
ποιέωpoieōto do/maketo do
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whothe
πονηρὸν ponēron
A-ASN
πονηρόςponērosevil/badwicked
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
ὀφθαλμοῖς ofthalmois
N-DPM
ὀφθαλμόςofthalmoseyeeyes
κυρίου kuriou
N-GSM
κύριοςkurioslordof lord,
παροργίσαι parorgisai
V-AAR
παροργίζωparorgizōto angerto provoke him to anger.
αὐτόν.     auton
D-ASM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
18 Tłum. GrEn. Толк. I rozgniewał się Pan bardzo na Izraela i zniósł ich od oblicza swego, i nie zostało, jeno tylko pokolenie Juda. И прогневался Господь сильно на Израильтян, и отверг их от лица Своего. Не осталось никого, кроме одного колена Иудина. И# разгнёвасz гDь на ї}лz ѕэлw2 и3 tри1ну и4хъ t лицA своегw2, и3 не њстaсz, т0кмw є3ди1но колёно їyдино. 17,18Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐθυμώθη ethumōthē
V-API-3S
θυμόωthumoōto angerlord was enraged
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord was enraged
σφόδρα sfodra
ADV
σφόδραsfodraveryexceedingly
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongwith
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἀπέστησεν apestēsen
V-AAI-3S
ἀφίστημιafistēmito leavehe removed
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom
τοῦ tou
T-GSN
hothe/this/who 
προσώπου prosōpou
N-GSN
πρόσωπονprosōponfacehis face.
αὐτοῦ,     autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiand[desire]
οὐχ ouch
ADV
οὐounoHe did not
ὑπελείφθη hupeleifthē
V-API-3S
ὑπολείπωhupoleipōto leaveleave behind
πλὴν plēn
ADV
πλήνplēnbut/howeverexcept
φυλὴ fulē
N-NSF
φυλήfulētribetribe
Ιουδα iouda
N-PRI
ἸουδάioudaJudea[dullness]
μονωτάτη.     monōtatē
A-NSFS
μόνοςmonosalonealone.
 
19 Tłum. GrEn. Толк. Ale ani sam Juda nie strzegł przykazań Pana, Boga swego, ale chodził w błędach Izraela, które był popełnił.И Иуда также не соблюдал заповедей Господа Бога своего, и поступал по обычаям Израильтян, как поступали они. И# їyда тaкожде не сохрани2 зaповэдій гDа бGа своегw2: и3 хождaху по њправдaніємъ ї}лєвымъ, ±же сотвори1ша, и3 tверг0шасz гDа. 17,19Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαί kai
CONJ
καίkaiandAnd
γε ge
PRT
γέgeindeedindeed
Ιουδας ioudas
N-NSM
ἸούδαςioudasJudah/Judas/Jude[common]
οὐκ ouk
ADV
οὐounodid not
ἐφύλαξεν efulaxen
V-AAI-3S
φυλάσσωfulassōto keep/guardguard
τὰς tas
T-APF
hothe/this/whothe
ἐντολὰς entolas
N-APF
ἐντολήentolēcommandmentcommandments
κυρίου kuriou
N-GSM
κύριοςkurioslordof lord
τοῦ tou
T-GSM
hothe/this/who 
θεοῦ theou
N-GSM
θεόςtheosGodhis God,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐπορεύθησαν eporeuthēsan
V-API-3P
πορεύωporeuōto gothey went
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongby
τοῖς tois
T-DPN
hothe/this/whothe
δικαιώμασιν dikaiōmasin
N-DPN
δικαίωμαdikaiōmarighteous actordinances
Ισραηλ,     israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
οἷς hois
R-DPM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἐποίησαν,     epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey did,
 
20 Tłum. GrEn. Толк. I odrzucił Pan wszystko potomstwo Izraelowe, i utrapił ich, i wydał ich w ręce łupieżców, aż ich odrzucił od oblicza swego;И отвратился Господь от всех потомков Израиля, и смирил их, и отдавал их в руки грабителям, и наконец отверг их от лица Своего. И# разгнёвасz гDь на всE сёмz ї}лево и3 поколебA |, и3 дадE | въ рyки расхищaющымъ | д0ндеже tвeрже | t лицA своегw2. 17,20Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἀπεώσαντο apeōsanto
V-AAI-3P
ἀπωθέωapōtheōto reject[Azaliah]
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whoof the ones
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslordlord was enraged
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amonginto
παντὶ panti
A-DSN
πάντῃpantēalways[poplar]
σπέρματι spermati
N-DSN
σπέρμαspermaseedseed
Ισραηλ,     israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐσάλευσεν esaleusen
V-AAI-3S
σαλεύωsaleuōto shakehe shook
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἔδωκεν edōken
V-AAI-3S
δίδωμιdidōmito givegave
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
χειρὶ cheiri
N-DSF
χείρcheirhandhand
διαρπαζόντων diarpazontōn
V-PAPGP
διαρπάζωdiarpazōto robtearing them in pieces,
αὐτούς,     autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἕως heōs
PREP
ἕωςheōsuntiluntil
οὗ hou
R-GSM
οὐouno[Carmi]
ἀπέρριψεν aperripsen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom
προσώπου prosōpou
N-GSN
πρόσωπονprosōponfacehis face.
αὐτοῦ.     autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
21 Tłum. GrEn. Толк. już od owego czasu, którego się oderwał Izrael od domu Dawidowego, i ustanowili sobie królem Jeroboama, syna Nabata; Jeroboam bowiem oddzielił Izraela od Pana i przywiódł ich do grzechu wielkiego.Израильтяне отторглись от дома Давидова и воцарили Иеровоама, сына Наватова; и отклонил Иеровоам Израильтян от Господа, и вовлек их в великий грех. Ћкw tт0ржесz ї}ль t д0му давjдова, и3 постaвиша себЁ царS їеровоaма сhна навaтова: и3 tри1ну їеровоaмъ ї}лz t гDа и3 введE и5хъ во грёхъ вели1кій. 17,21Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPὅτι hoti
CONJ
ὅτιhotithat/sinceExcept that
πλὴν plēn
ADV
πλήνplēnbut/howeverExcept that
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ἐπάνωθεν epanōthen
ADV
strong:GADVstrong:GADVstrong:GADV 
οἴκου oikou
N-GSM
οἶκοςoikoshousehouse
Δαυιδ dauid
N-PRI
Δαυείδ, Δαυίδ, Δαβίδdaueid dauid dabidDavid[Bunni]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐβασίλευσαν ebasileusan
V-AAI-3P
βασιλεύωbasileuōto reignthey gave reign to
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
Ιεροβοαμ ieroboam
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
υἱὸν huion
N-ASM
υἱόςhuiossonson
Ναβατ,     nabat
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐξέωσεν exeōsen
V-AAI-3S
ἐξωθέωexōtheōto expelJeroboam banished
ιεροβοαμ ieroboam
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ἐξόπισθεν exopisthen
PREP
strong:GPREPstrong:GPREPstrong:GPREP 
κυρίου kuriou
N-GSM
κύριοςkurioslordlord,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐξήμαρτεν exēmarten
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἁμαρτίαν hamartian
N-ASF
ἁμαρτίαhamartiasin[2sin
μεγάλην·     megalēn
A-ASF
μέγαςmegasgreat1a great].
 
22 Tłum. GrEn. Толк. I chodzili synowie Izraelowi we wszystkich grzechach Jeroboama, które czynił, a nie odstąpili od nich,И поступали сыны Израилевы по всем грехам Иеровоама, какие он делал, не отставали от них, И# хождaху сhнове ї}лєвы по всемY грэхY їеровоaмлю, є3г0же сотвори2: не tступи1ша t негw2, 17,22Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐπορεύθησαν eporeuthēsan
V-API-3P
πορεύωporeuōto go[4went
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/who1the
υἱοὶ huioi
N-NPM
υἱόςhuiosson2sons
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
πάσῃ pasē
A-DSF
πᾶςpasallall
ἁμαρτίᾳ hamartia
N-DSF
ἁμαρτίαhamartiasinsins
Ιεροβοαμ,     ieroboam
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 

R-DSF
hothe/this/who[that]
ἐποίησεν,     epoiēsen
V-AAI-3S
ποιέωpoieōto do/makehe did --
οὐκ ouk
ADV
οὐounothey did not
ἀπέστησαν apestēsan
V-AAI-3P
ἀφίστημιafistēmito leaveabstain
ἀπ'     ap
PREP
ἀπόapofromfrom
αὐτῆς,     autēs
D-GSF
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
23 Tłum. GrEn. Толк. aż Pan zniósł Izraela od oblicza swego, jak był powiedział przez usta wszystkich sług swoich, proroków; i przeniesiony został Izrael z ziemi swej do Asyrii, aż do dnia tego.доколе Господь не отверг Израиля от лица Своего, как говорил чрез всех рабов Своих, пророков. И переселен Израиль из земли своей в Ассирию, где он и до сего дня. д0ндеже tвeрже гDь ї}лz t лицA своегw2, ћкоже гlа гDь рук0ю всёхъ р†бъ свои1хъ прbр0кwвъ. И# преселeнъ бhсть ї}ль t земли2 своеS во ґссmрjаны, дaже до днE сегw2. 17,23Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPἕως heōs
PREP
ἕωςheōsuntiluntil
οὗ hou
R-GSM
οὐouno[Carmi]
μετέστησεν metestēsen
V-AAI-3S
μεθίστημιmethistēmito movelord removed
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord removed
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom
προσώπου prosōpou
N-GSN
πρόσωπονprosōponfacehis face,
αὐτοῦ,     autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καθὼς kathōs
ADV
καθώςkathōsas/just as[delight]
ἐλάλησεν elalēsen
V-AAI-3S
λαλέωlaleōto speaklord spoke
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord spoke
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongby
χειρὶ cheiri
N-DSF
χείρcheirhandhand
πάντων pantōn
A-GPM
πᾶςpasallof all
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
δούλων doulōn
N-GPM
δοῦλοςdoulosslavehis servants
αὐτοῦ autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/whothe
προφητῶν,     profētōn
N-GPM
προφήτηςprofētēsprophetprophets.
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἀπῳκίσθη apōkisthē
V-API-3S
strong:GV-API-3Sstrong:GV-API-3Sstrong:GV-API-3S 
ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
ἐπάνωθεν epanōthen
ADV
strong:GADVstrong:GADVstrong:GADV 
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/who 
γῆς gēs
N-GSF
γῆearthits land
αὐτοῦ autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
εἰς eis
PREP
εἰςeistowardinto
Ἀσσυρίους assurious
N-APM
strong:GN-APMstrong:GN-APMstrong:GN-APM 
ἕως heōs
PREP
ἕωςheōsuntiluntil
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/who 
ἡμέρας hēmeras
N-GSF
ἡμέραhēmeradaythis day.
ταύτης.     tautēs
D-GSF
οὗτοςhoutosthis/he/she/itthis day.
 
24 Tłum. GrEn. Толк. A król asyryjski przywiódł ludzi z Babilonu i z Kuty, i z Awy, i z Ematu, i z Sefarwaim, i osadził ich w miastach samaryjskićh na miejsce synów izraelskich; ci posiedli Samarię i mieszkali w miastach jej.И перевел царь Ассирийский людей из Вавилона, и из Куты, и из Аввы, и из Емафа, и из Сепарваима, и поселил их в городах Самарийских вместо сынов Израилевых. И они овладели Самариею, и стали жить в городах ее. И# приведE цaрь ґссmрjйскій и3з8 вавmлHна и4же t хyfы и3 t ґjа, и3 t є3мafа и3 сепфаруjма, и3 вселeни бhша во градёхъ самарjйскихъ вмёстw сынHвъ ї}левыхъ, и3 наслёдиша самарjю и3 всели1шасz во градёхъ є3S. 17,24Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἤγαγεν ēgagen
V-AAI-3S
ἄγωagōto bring[3led
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileusking1 king
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
ἐκ ek
PREP
ἐκekof/fromfrom out of
Βαβυλῶνος babulōnos
N-GSF
ΒαβυλώνbabulōnBabylon[spoil]
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
ἐκ ek
PREP
ἐκekof/fromfrom out of
Χουνθα chountha
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom out of
Αια aia
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom out of
Αιμαθ aimath
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
Σεπφαρουαιν,     sepfarouain
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατῳκίσθησαν katōkisthēsan
V-API-3P
strong:GV-API-3Pstrong:GV-API-3Pstrong:GV-API-3P 
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
πόλεσιν polesin
N-DPF
πόλιςpoliscitycities
Σαμαρείας samareias
N-GSF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
ἀντὶ anti
PREP
ἀντίantiforinstead of
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/whothe
υἱῶν huiōn
N-GPM
υἱόςhuiossonsons
Ισραηλ israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐκληρονόμησαν eklēronomēsan
V-AAI-3P
κληρονομέωklēronomeōto inheritthey inherited
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/whothe
Σαμάρειαν samareian
N-ASF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
και kai
CONJ
καίkaiandand
κατῴκησαν katōkēsan
V-AAI-3P
κατοικέωkatoikeōto dwell[trembling]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
ταῖς tais
T-DPF
hothe/this/who 
πόλεσιν polesin
N-DPF
πόλιςpoliscityits cities.
αὐτῆς.     autēs
D-GSF
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
25 Tłum. GrEn. Толк. A gdy tam zaczęli mieszkać, nie bojąc się Pana, wypuścił Pan na nich lwy, które ich zabijały. И как в начале жительства своего там они не чтили Господа, то Господь посылал на них львов, которые умерщвляли их. И# бhсть въ начaлэ сэдёніz и5хъ, не ўбоsшасz гDа, и3 пусти2 на нS гDь львы2, и3 бsху ўбивaюще |. 17,25Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐγένετο egeneto
V-AMI-3S
γίνομαιginomaito beit came to pass
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
ἀρχῇ archē
N-DSF
ἀρχήarchēbeginningbeginning
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/who 
καθέδρας kathedras
N-GSF
καθέδραkathedraseatof their of sitting down,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
οὐκ ouk
ADV
οὐounothey did not
ἐφοβήθησαν efobēthēsan
V-API-3P
φοβέωfobeōto fearfear
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
κύριον,     kurion
N-ASM
κύριοςkurioslordlord.
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἀπέστειλεν apesteilen
V-AAI-3S
ἀποστέλλωapostellōto sendlord sent
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord sent
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongamong
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τοὺς tous
T-APM
hothe/this/whothe
λέοντας,     leontas
N-APM
λέωνleōnlionlions,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
ἀποκτέννοντες apoktennontes
V-PAPRP
ἀποκτείνωapokteinōto killbeing killed
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongby
αὐτοῖς.     autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
26 Tłum. GrEn. Толк. I dano znać królowi asyryjskiemu, i rzeczono: “Narody, któreś przeprowadził i posadził w miastach samaryjskich, nie znają praw Boga ziemi, i wypuścił Pan na nich lwy, a oto ich mordują, przeto iż nie znają chwały Boga ziemi.”И донесли царю Ассирийскому, и сказали: народы, которых ты переселил и поселил в городах Самарийских, не знают закона Бога той земли, и за то Он посылает на них львов, и вот они умерщвляют их, потому что они не знают закона Бога той земли. И# рёша царю2 ґссmрjйску, глаг0люще: kзhки, и5хже превeлъ и3 пресади1лъ є3си2 во градёхъ самарjйскихъ, не разумёша судA бGа земли2, и3 послA гDь на ни1хъ львы2, и3 сE, сyть ўбивaюще и5хъ, ћкw не разумёша судA бGа земли2. 17,26Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
εἶπον eipon
V-AAI-3P
λέγωlegōto speaksaying,
τῷ
T-DSM
hothe/this/whoto the
βασιλεῖ basilei
N-DSM
βασιλεύςbasileuskingking
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
λέγοντες legontes
V-PAPRP
λέγωlegōto speak[dry land]
Τὰ ta
T-NPN
hothe/this/whoThe
ἔθνη,     ethnē
N-NPN
ἔθνοςethnosGentilesnations
ha
R-APN
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἀπῴκισας apōkisas
V-AAI-2S
strong:GV-AAI-2Sstrong:GV-AAI-2Sstrong:GV-AAI-2S 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἀντεκάθισας antekathisas
V-AAI-2S
strong:GV-AAI-2Sstrong:GV-AAI-2Sstrong:GV-AAI-2S 
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
πόλεσιν polesin
N-DPF
πόλιςpoliscitycities
Σαμαρείας,     samareias
N-GSF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
οὐκ ouk
ADV
οὐounothey know not
ἔγνωσαν egnōsan
V-AAI-3P
γινώσκωginōskōto knowthey know not
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whothe
κρίμα krima
N-ASN
κρίμαkrimajudgmentdistinguishing
τοῦ tou
T-GSM
hothe/this/whothe
θεοῦ theou
N-GSM
θεόςtheosGodof God
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/who 
γῆς,     gēs
N-GSF
γῆearthland.
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἀπέστειλεν apesteilen
V-AAI-3S
ἀποστέλλωapostellōto sendhe sent
εἰς eis
PREP
εἰςeistowardto
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τοὺς tous
T-APM
hothe/this/whoof the
λέοντας,     leontas
N-APM
λέωνleōnlionlions,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἰδού idou
INJ
ἰδούidoulook!behold,
εἰσιν eisin
V-PAI-3P
εἰσίeisithey are[Gilonite]
θανατοῦντες thanatountes
V-PAPRP
θανατόωthanatoōto killkilling them,
αὐτούς,     autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καθότι kathoti
ADV
καθότιkathotias/just asin so far as
οὐκ ouk
ADV
οὐounothey do not
οἴδασιν oidasin
V-RAI-3P
εἴδωeidōto knowknow
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whothe
κρίμα krima
N-ASN
κρίμαkrimajudgmentdistinguishing
τοῦ tou
T-GSM
hothe/this/whoof the
θεοῦ theou
N-GSM
θεόςtheosGodGod
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/whoof the
γῆς.     gēs
N-GSF
γῆearthland.
 
27 Tłum. GrEn. Толк. I rozkazał król asyryjski mówiąc: “Zawiedźcie tam jednego z kapłanów, których stamtąd jako więźniów przywiedliście, a niech idzie i mieszka z nimi, i nauczy ich praw Boga ziemi.”И повелел царь Ассирийский, и сказал: отправьте туда одного из священников, которых вы выселили оттуда; пусть пойдет и живет там, и он научит их закону Бога той земли. И# заповёда цaрь ґссmрjйскій глаг0лz: tведи1те тaмw є3ди1нагw жерцA t плэнeныхъ, да и4дутъ и3 да вселsтсz тaмw, и3 да просвэти1тъ и5хъ суд0мъ бGа земли2. 17,27Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἐνετείλατο eneteilato
V-AMI-3S
ἐντέλλωentellōto order[4gave charge
ho
T-NSM
hothe/this/who1the
βασιλεὺς basileus
N-NSM
βασιλεύςbasileusking2king
Ἀσσυρίων assuriōn
N-GPM
strong:GN-GPMstrong:GN-GPMstrong:GN-GPM 
λέγων legōn
V-PAPRS
λέγωlegōto speaksaying,
Ἀπάγετε apagete
V-AAM-2P
ἀπάγωapagōto lead awayLead away
ἐκεῖθεν ekeithen
ADV
ἐκεῖθενekeithenfrom there[embryo]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
πορευέσθωσαν poreuesthōsan
V-PMM-3P
πορεύωporeuōto golet him go
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατοικείτωσαν katoikeitōsan
V-PAM-3P
κατοικέωkatoikeōto dwelllet him dwell
ἐκεῖ ekei
ADV
ἐκεῖekeitherethere
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
φωτιοῦσιν fōtiousin
V-FAI-3P
φωτίζωfōtizōto illuminatehe shall enlighten
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whoof the
κρίμα krima
N-ASN
κρίμαkrimajudgmentdistinguishing
τοῦ tou
T-GSM
hothe/this/whoon the
θεοῦ theou
N-GSM
θεόςtheosGodGod
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/whoof the
γῆς.     gēs
N-GSF
γῆearthland.
 
28 Tłum. GrEn. Толк. Gdy tedy przyszedł jeden z tych kapłanów, którzy byli zagnani w niewolę ze Samarii, mieszkał w Betel i nauczał ich, jak mieli chwalić Pana.И пришел один из священников, которых выселили из Самарии, и жил в Вефиле, и учил их, как чтить Господа. И# tвед0ша є3ди1наго t жерцє1въ и5хже взsша t самарjи, и3 сёде въ веfи1ли, и3 бЁ просвэщaz жрeцъ и5хъ, ћкw да ўбоsтсz гDа. 17,28Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἤγαγον ēgagon
V-AAI-3P
ἄγωagōto bringthey brought
ἕνα hena
A-ASM
εἷςheisoneone
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/whoof the
ἱερέων,     hiereōn
N-GPM
ἱερεύςhiereuspriestpriests
ὧν hōn
R-GPM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἀπῴκισαν apōkisan
V-AAI-3P
strong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3P 
ἀπὸ apo
PREP
ἀπόapofromfrom
Σαμαρείας,     samareias
N-GSF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐκάθισεν ekathisen
V-AAI-3S
καθίζωkathizōto seathe settled
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
Βαιθηλ baithēl
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἦν ēn
V-IAI-3S
ἦνēnwas[pledge]
φωτίζων fōtizōn
V-PAPRS
φωτίζωfōtizōto illuminateenlightening
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
πῶς pōs
ADV
πωςpōshowhow
φοβηθῶσιν fobēthōsin
V-APS-3P
φοβέωfobeōto fearthey should fear
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
κύριον.     kurion
N-ASM
κύριοςkurioslordlord.
 
29 Tłum. GrEn. Толк. – I każdy naród uczynił sobie boga swego, i postawili ich w zborach wysokich, które pobudowali Samarytanie, każdy naród w miastach swych, w których mieszkał.Притом сделал каждый народ и своих богов и поставил в капищах высот, какие устроили Самаряне, - каждый народ в своих городах, где живут они. И# бёша творsще кjйждо kзhкъ б0ги сво‰: и3 постaвиша | во хрaмэхъ на выс0кихъ, и5хже сотвори1ша самарsне, кjйждо kзhкъ во градёхъ свои1хъ, въ ни1хже живsху. 17,29Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
ποιοῦντες poiountes
V-PAPRP
ποιέωpoieōto do/make4making
ἔθνη ethnē
N-APN
ἔθνοςethnosGentiles1nation
ἔθνη ethnē
N-APN
ἔθνοςethnosGentiles2 nation]
θεοὺς theous
N-APM
θεόςtheosGodtheir gods.
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἔθηκαν ethēkan
V-AAI-3P
τίθημιtithēmito placethey put
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
οἴκῳ oikō
N-DSM
οἶκοςoikoshousehouses
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
ὑψηλῶν,     hupsēlōn
A-GPM
ὑψηλόςhupsēloshighhigh ,
ὧν hōn
R-GPM
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/make[3made
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whoof the
Σαμαρῖται,     samaritai
N-NPM
strong:GN-NPMstrong:GN-NPMstrong:GN-NPM 
ἔθνη ethnē
N-NPN
ἔθνοςethnosGentilesnation
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
ταῖς tais
T-DPF
hothe/this/who1the
πόλεσιν polesin
N-DPF
πόλιςpoliscitytheir cities
αὐτῶν,     autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
αἷς hais
R-DPF
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
κατῴκουν katōkoun
V-IAI-3P
κατοικέωkatoikeōto dwellthey dwelt.
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
αὐταῖς·     autais
D-DPF
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
30 Tłum. GrEn. Толк. Mężowie bowiem Babilońscy uczynili Sochotbenot, a mężowie Kutyjscy uczynili Nergela, a mężowie z Ematu uczynili Asimę.Вавилоняне сделали Суккот-Беноф, Кутийцы сделали Нергала, Емафяне сделали Ашиму, И# мyжіе вавmлHнстіи сотвори1ша сокхHfъ венjfъ, и3 мyжіе хyfwвы сотвори1ша гігeль, и3 мyжіе є3мafwвы сотвори1ша ґсімafъ, 17,30Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
ἄνδρες andres
N-NPM
ἀνήρanērmanmen
Βαβυλῶνος babulōnos
N-GSF
ΒαβυλώνbabulōnBabylon[spoil]
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makemade
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who 
Σοκχωθβαινιθ,     sokchōthbainith
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
ἄνδρες andres
N-NPM
ἀνήρanērmanmen
Χουθ chouth
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makemade
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who 
Νηριγελ,     nērigel
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
ἄνδρες andres
N-NPM
ἀνήρanērmanmen
Αιμαθ aimath
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makemade
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who 
Ασιμαθ,     asimath
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
 
31 Tłum. GrEn. Толк. Hewejczycy znowu uczynili Nebahaza i Tartaka, a ci, którzy byli z Sefarwaim, palili synów swoich w ogniu Adramelechowi i Anamelechowi, bogom sefarwaimskim;Аввийцы сделали Нивхаза и Тартака, а Сепарваимцы сожигали сыновей своих в огне Адрамелеху и Анамелеху, богам Сепарваимским. и3 є3veє сотвори1ша ґвлазeръ и3 fарfaкъ и3 сепфаруjмъ, є3гдA сожигaху сhны сво‰ nгнeмъ ґндрамелeху и3 ґнемелeху, богHмъ сепфару‡мскимъ. 17,31Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
Ευαῖοι euaioi
N-NPM
strong:GN-NPMstrong:GN-NPMstrong:GN-NPM 
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makemade
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who 
Εβλαζερ eblazer
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who 
Θαρθακ,     tharthak
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
Σεπφαρουαιν.     sepfarouain
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
κατέκαιον katekaion
V-IAI-3P
κατακαίωkatakaiōto burnincinerated
τοὺς tous
T-APM
hothe/this/who 
υἱοὺς huious
N-APM
υἱόςhuiossontheir sons
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongby
πυρὶ puri
N-DSN
πῦρpurfirefire
τῷ
T-DSM
hothe/this/who 
Αδραμελεχ adramelech
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
Ανημελεχ anēmelech
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
θεοῖς theois
N-DPM
θεόςtheosGodgods
σεπφαρουαιν sepfarouain
N-PRI
strong:GN-PRIstrong:GN-PRIstrong:GN-PRI 
 
32 Tłum. GrEn. Толк. a mimo to chwalili Pana i z najpodlejszych uczynili kapłanów wyżyn i ustanowili ich w zborach wysokich.Между тем чтили и Господа, и сделали у себя священников высот из среды своей, и они служили у них в капищах высот. И# бsху боsщесz гDа: и3 всели1ша мeрзwсти сво‰ во хрaмэхъ на выс0кихъ, и5хже сотвори1ша въ самарjи, кjйждо kзhкъ во грaдэ, въ нeмже живsху. 17,32Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
φοβούμενοι foboumenoi
V-PMPRP
φοβέωfobeōto fearfearing
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslordlord,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατῴκισαν katōkisan
V-AAI-3P
strong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3Pstrong:GV-AAI-3P 
τὰ ta
T-APN
hothe/this/whoof the
βδελύγματα bdelugmata
N-APN
βδέλυγμαbdelugmaabomination[Bunah]
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongin
τοῖς tois
T-DPM
hothe/this/whothe
οἴκοις oikois
N-DPM
οἶκοςoikoshousehouses
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/whoof the
ὑψηλῶν,     hupsēlōn
A-GPM
ὑψηλόςhupsēloshighhigh ;
ha
R-APN
ὅς, ἥhhos ēwhich[to trade]
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey made
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
Σαμαρείᾳ,     samareia
N-DSF
ΣαμάρειαsamareiaSamaria[covering]
ἔθνος ethnos
N-NSN
ἔθνοςethnosGentiles[whelp]
ἔθνος ethnos
N-NSN
ἔθνοςethnosGentiles[whelp]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
πόλει polei
N-DSF
πόλιςpoliscity[fear]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]

R-DSF
hothe/this/who[that]
κατῴκουν katōkoun
V-IAI-3P
κατοικέωkatoikeōto dwell[trembling]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
αὐτῇ·     autē
D-DSF
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
φοβούμενοι foboumenoi
V-PMPRP
φοβέωfobeōto fear[twilight]
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who[that]
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslord[before]
καὶ kai
CONJ
καίkaiand[desire]
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey offered
ἑαυτοῖς heautois
D-DPM
ἑαυτοῦheautoumy/your/him-selffor themselves
ἱερεῖς hiereis
N-APM
ἱερεύςhiereuspriestpriests
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who[that]
ὑψηλῶν.     hupsēlōn
A-GPM
ὑψηλόςhupsēloshighhigh .
καὶ kai
CONJ
καίkaiand[desire]
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/make[extortioner]
ἑαυτοῖς heautois
D-DPM
ἑαυτοῦheautoumy/your/him-selffor themselves
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/among[gold]
οἴκῳ oikō
N-DSM
οἶκοςoikoshouse[vigor]
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who[that]
ὑψηλῶν hupsēlōn
A-GPM
ὑψηλόςhupsēloshigh[to fall]
 
33 Tłum. GrEn. Толк. I gdy Pana chwalili, bogom też swoim służyli według zwyczaju narodów, z których ich przeniesiono do Samarii.Господа они чтили, и богам своим они служили по обычаю народов, из которых выселили их. И# бёша боsщесz гDа и3 сотвори1ша себЁ жерцы2 въ выс0кихъ, и3 сотвори1ша себЁ въ хрaминэ выс0кихъ и3 гDа боsхусz, и3 јдwлwмъ свои1мъ служaху по њбhчаю kзhкwвъ toнyдуже пресели1ша и5хъ. 17,33Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPτὸν ton
T-ASM
hothe/this/who[2the
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslord3 lord
ἐφοβοῦντο efobounto
V-IMI-3P
φοβέωfobeōto fear1They were fearing],
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τοῖς tois
T-DPM
hothe/this/who 
θεοῖς theois
N-DPM
θεόςtheosGod[2their gods
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐλάτρευον elatreuon
V-IAI-3P
λατρεύωlatreuōto minister1they served],
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whothe
κρίμα krima
N-ASN
κρίμαkrimajudgmentdistinguishing
τῶν tōn
T-GPN
hothe/this/whoof the
ἐθνῶν,     ethnōn
N-GPN
ἔθνοςethnosGentilesnations
ὅθεν hothen
ADV
ὅθενhothenwhencefrom where
ἀπῴκισεν apōkisen
V-AAI-3S
strong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3Sstrong:GV-AAI-3S 
αὐτοὺς autous
D-APM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐκεῖθεν.     ekeithen
ADV
ἐκεῖθενekeithenfrom therefrom there.
 
34 Tłum. GrEn. Толк. Aż po dziś dzień trzymają się zwyczaju starego: nie boją się Pana ani strzegą ustaw jego, sądów i zakonu, i rozkazania, które dał Pan synom Jakuba, którego nazwał Izraelem,До сего дня поступают они по прежним своим обычаям: не боятся Господа и не поступают по уставам и по обрядам, и по закону и по заповедям, которые заповедал Господь сынам Иакова, которому дал Он имя Израиля. Дaже до днE сегw2 тjи творsху по њбhчаю и4хъ: не боsхусz гDа, и3 не творsху по њправдaніємъ и4хъ, и3 по судY и4хъ, и3 по зак0ну, и3 по зaпwвэди, ю4же заповёда гDь сынHмъ ї†кwвлимъ, и3дёже и3 наречE и4мz є3мY ї}ль. 17,34Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPἕως heōs
PREP
ἕωςheōsuntilUntil
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/who 
ἡμέρας hēmeras
N-GSF
ἡμέραhēmeradaythis day
ταύτης tautēs
D-GSF
οὗτοςhoutosthis/he/she/itthis day
αὐτοὶ autoi
D-NPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐποίουν epoioun
V-IAI-3P
ποιέωpoieōto do/makedo
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
τὸ to
T-ASN
hothe/this/who 
κρίμα krima
N-ASN
κρίμαkrimajudgmenttheir distinguishing .
αὐτῶν·     autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
αὐτοὶ autoi
D-NPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
φοβοῦνται fobountai
V-PMI-3P
φοβέωfobeōto fearfearing
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
αὐτοὶ autoi
D-NPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ποιοῦσιν poiousin
V-PAI-3P
ποιέωpoieōto do/makethey do not do
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
τὰ ta
T-APN
hothe/this/whothe
δικαιώματα dikaiōmata
N-APN
δικαίωμαdikaiōmarighteous acttheir ordinances,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/who 
κρίσιν krisin
N-ASF
κρίσιςkrisisjudgmenttheir judgment,
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
νόμον nomon
N-ASM
νόμοςnomoslawlaw,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
κατὰ kata
PREP
κατάkataaccording toaccording to
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/whothe
ἐντολήν,     entolēn
N-ASF
ἐντολήentolēcommandmentcommandment
ἣν hēn
R-ASF
ἦνēnwas[pledge]
ἐνετείλατο eneteilato
V-AMI-3S
ἐντέλλωentellōto orderlord gave charge
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord,
τοῖς tois
T-DPM
hothe/this/whothe
υἱοῖς huiois
N-DPM
υἱόςhuiossonsons
Ιακωβ,     iakōb
N-PRI
ἸακώβiakōbJacob[vision]
οὗ hou
R-GSM
οὐounoThey are not
ἔθηκεν ethēken
V-AAI-3S
τίθημιtithēmito placehe established
τὸ to
T-ASN
hothe/this/whoto the
ὄνομα onoma
N-ASN
ὄνομαonomanamehis name
αὐτοῦ autou
D-GSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
Ισραηλ,     israēl
N-PRI
ἸσραήλisraēlIsrael[window]
 
35 Tłum. GrEn. Толк. i ustanowił z nimi przymierze, i rozkazał im mówiąc: “Nie bójcie się bogów cudzych i nie kłaniajcie się im, ani ich chwalcie i nie ofiarujcie im;Заключил Господь с ними завет и заповедал им, говоря: не чтите богов иных, и не поклоняйтесь им, и не служите им, и не приносите жертв им, И# положи2 гDь съ ни1ми завётъ и3 заповёда и5мъ, гlz: не ўб0йтесz богHвъ и3нhхъ и3 не поклони1тесz и5мъ, и3 не послужи1те и5мъ и3 не пожри1те и5мъ: 17,35Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
διέθετο dietheto
V-AMI-3S
διατίθημιdiatithēmito make a covenantlord ordained
κύριος kurios
N-NSM
κύριοςkurioslordlord ordained
μετ'     met
PREP
μετάmetawith/afterwith
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
διαθήκην diathēkēn
N-ASF
διαθήκηdiathēkēcovenanta covenant,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐνετείλατο eneteilato
V-AMI-3S
ἐντέλλωentellōto orderhe gave charge
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
λέγων legōn
V-PAPRS
λέγωlegōto speaksaying,
οὐ ou
ADV
οὐounoYou shall not fear
φοβηθήσεσθε fobēthēsesthe
V-FPI-2P
φοβέωfobeōto fearYou shall not fear
θεοὺς theous
N-APM
θεόςtheosGod[2gods
ἑτέρους heterous
A-APM
ἕτεροςheterosother1other],
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οὐ ou
ADV
οὐounoyou shall not do obeisance to
προσκυνήσετε proskunēsete
V-FAI-2P
προσκυνέωproskuneōto worshipyou shall not do obeisance to
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οὐ ou
ADV
οὐounoyou shall not serve
λατρεύσετε latreusete
V-FAI-2P
λατρεύωlatreuōto ministeryou shall not serve
αὐτοῖς autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
Οὐ ou
ADV
οὐounoyou shall not sacrifice
θυσιάσετε thusiasete
V-FAI-2P
strong:GV-FAI-2Pstrong:GV-FAI-2Pstrong:GV-FAI-2P 
αὐτοῖς,     autois
D-DPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
 
36 Tłum. GrEn. Толк. ale Pana, Boga waszego, który was wywiódł z ziemi egipskiej w mocy wielkiej i w ramieniu wyciągniętym, tego się bójcie i jemu się kłaniajcie, i jemu ofiarujcie.но Господа, Который вывел вас из земли Египетской силою великою и мышцею простертою, - Его чтите и Ему поклоняйтесь, и Ему приносите жертвы, но т0кмw гDеви, и4же и3зведE вы2 и3з8 земли2 є3гЂпта крёпостію вели1кою и3 мhшцею выс0кою: тогw2 ўб0йтесz, и3 томY покл0нитесz, и3 томY пожри1те: 17,36Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPὅτι hoti
CONJ
ὅτιhotithat/sinceFor
ἀλλ'     all
CONJ
ἀλλάallabut[be gone]
ē
CONJ
hothe/this/whoto the
τῷ
T-DSM
hothe/this/who[that]
κυρίῳ,     kuriō
N-DSM
κύριοςkurioslordlord,
ὃς hos
R-NSM
ὅς, ἥhhos ēwhichwho
ἀνήγαγεν anēgagen
V-AAI-3S
ἀνάγωanagōto leadled
ὑμᾶς humas
P-AP
ὑμᾶςhumasyou[offspring]
ἐκ ek
PREP
ἐκekof/fromfrom out of
γῆς gēs
N-GSF
γῆearthland
Αἰγύπτου aiguptou
N-GSF
ΑἴγυπτοςaiguptosEgypt[reddish]
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongwith
ἰσχύι ischui
N-DSF
ἰσχύςischusstrength[2strength
μεγάλῃ megalē
A-DSF
μέγαςmegasgreat1great]
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
ἐν en
PREP
ἐνenin/on/amongwith
βραχίονι brachioni
N-DSM
βραχίωνbrachiōnarm[2arm
ὑψηλῷ,     hupsēlō
A-DSM
ὑψηλόςhupsēloshigh1a high],
αὐτὸν auton
D-ASM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
φοβηθήσεσθε fobēthēsesthe
V-FPI-2P
φοβέωfobeōto fearyou shall fear,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
αὐτῷ autō
D-DSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
προσκυνήσετε proskunēsete
V-FAI-2P
προσκυνέωproskuneōto worshipyou shall do obeisance,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
αὐτῷ autō
D-DSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
θύσετε thusete
V-FAI-2P
θύωthuōto sacrificeyou shall sacrifice.
 
37 Tłum. GrEn. Толк. Ustaw też i sądów, i zakonu, i przykazania, które wam napisał, strzeżcie, abyście je pełnili po wszystkie dni, a bogów cudzych się nie bójcie.и уставы, и учреждения, и закон, и заповеди, которые Он написал вам, старайтесь исполнять во все дни, и не чтите богов иных; И# њправд†ніz є3гw2, и3 суды2 є3гw2, и3 зак0нъ є3гw2, и3 зaпwвэди, ±же написA вaмъ твори1ти, храни1те во вс‰ дни6, и3 не ўб0йтесz богHвъ и3нhхъ: 17,37Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
τὰ ta
T-APN
hothe/this/who 
δικαιώματα dikaiōmata
N-APN
δικαίωμαdikaiōmarighteous acthis ordinances,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τὰ ta
T-APN
hothe/this/whothe
κρίματα krimata
N-APN
κρίμαkrimajudgmentjudgments,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
νόμον nomon
N-ASM
νόμοςnomoslawlaw
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τὰς tas
T-APF
hothe/this/whothe
ἐντολάς,     entolas
N-APF
ἐντολήentolēcommandmentcommandments,
ἃς has
R-APF
ὅς, ἥhhos ēwhichwhich
ἔγραψεν egrapsen
V-AAI-3S
γράφωgrafōto writehe wrote
ὑμῖν,     humin
P-DP
ὑμῖνhuminto you[spark]
φυλάσσεσθε fulassesthe
V-PMI-2P
φυλάσσωfulassōto keep/guardyou shall guard
ποιεῖν poiein
V-PAR
ποιέωpoieōto do/maketo do
πάσας pasas
A-APF
πᾶςpasallall
τὰς tas
T-APF
hothe/this/whothe
ἡμέρας hēmeras
N-APF
ἡμέραhēmeradaydays,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οὐ ou
ADV
οὐounoyou shall not
φοβηθήσεσθε fobēthēsesthe
V-FPI-2P
φοβέωfobeōto fearfear
θεοὺς theous
N-APM
θεόςtheosGod[2gods
ἑτέρους·     heterous
A-APM
ἕτεροςheterosother1other].
 
38 Tłum. GrEn. Толк. I przymierza, które uczynił z wami, nie zapominajcie, i nie chwalcie cudzych bogów,и завета, который Я заключил с вами, не забывайте, и не чтите богов иных, и3 завёта, є3г0же завэщA съ вaми, не забывaйте: и3 не ўб0йтесz богHвъ и3нhхъ, 17,38Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
τὴν tēn
T-ASF
hothe/this/whothe
διαθήκην,     diathēkēn
N-ASF
διαθήκηdiathēkēcovenantcovenant
ἣν hēn
R-ASF
ἦνēnwas[pledge]
διέθετο dietheto
V-AMI-3S
διατίθημιdiatithēmito make a covenanthe ordained
μεθ'     meth
PREP
μετάmetawith/afterwith
ὑμῶν,     humōn
P-GP
ὑμῶνhumōnof you[lamp]
οὐκ ouk
ADV
οὐounoyou shall not
ἐπιλήσεσθε epilēsesthe
V-FMI-2P
ἐπιλανθάνωepilanthanōto forgetforget;
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οὐ ou
ADV
οὐounoyou shall not
φοβηθήσεσθε fobēthēsesthe
V-FPI-2P
φοβέωfobeōto fearfear
θεοὺς theous
N-APM
θεόςtheosGod[2gods
ἑτέρους,     heterous
A-APM
ἕτεροςheterosother1other].
 
39 Tłum. GrEn. Толк. ale Pana, Boga waszego, bójcie się, a on was wyrwie z ręki wszystkich nieprzyjaciół waszych.” только Господа Бога вашего чтите, и Он избавит вас от руки всех врагов ваших. но т0кмw гDа вaшегw ўб0йтесz, и3 т0й и4зметъ вы2 t всёхъ вр†гъ вaшихъ. 17,39Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPὅτι hoti
CONJ
ὅτιhotithat/sinceFor
ἀλλ'     all
CONJ
ἀλλάallabut[be gone]
ē
CONJ
hothe/this/whothe
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/who 
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslordlord
θεὸν theon
N-ASM
θεόςtheosGodyour God --
ὑμῶν humōn
P-GP
ὑμῶνhumōnof you[lamp]
φοβηθήσεσθε,     fobēthēsesthe
V-FPI-2P
φοβέωfobeōto fearyou shall fear;
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
αὐτὸς autos
D-NSM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἐξελεῖται exeleitai
V-FMI-3S
ἐξαιρέωexaireōto take out/selectwill rescue
ὑμᾶς humas
P-AP
ὑμᾶςhumasyou[offspring]
ἐκ ek
PREP
ἐκekof/fromfrom
πάντων pantōn
A-GPM
πᾶςpasallof all
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
ἐχθρῶν echthrōn
N-GPM
ἐχθρόςechthrosenemyyour enemies.
ὑμῶν·     humōn
P-GP
ὑμῶνhumōnof you[lamp]
 
40 Tłum. GrEn. Толк. Lecz oni nie słuchali, ale według zwyczaju swego dawnego postępowali.Но они не послушали, а поступали по прежним своим обычаям. И# не послyшаша сегw2, но по њбhчаємъ свои6мъ прє1жднимъ твори1ша. 17,40Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
οὐκ ouk
ADV
οὐounothey hearkened not,
ἀκούσεσθε akousesthe
V-FMI-2P
ἀκούωakouōto hearthey hearkened not,
ἐπὶ epi
PREP
ἐπίepiupon/to/against[Hadadezer]
τῷ
T-DSN
hothe/this/who 
κρίματι krimati
N-DSN
κρίμαkrimajudgment[common]
αὐτῶν,     autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ho
R-ASN
hothe/this/who 
αὐτοὶ autoi
D-NPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ποιοῦσιν.     poiousin
V-PAI-3P
ποιέωpoieōto do/makeacted.
 
41 Tłum. GrEn. Толк. Narody owe bały się wprawdzie Pana, wszakże i bałwanom swym służyły, bo i synowie ich i wnuki tak czynią i po dziś dzień, jak ojçowie ich czynili.Народы сии чтили Господа, но и истуканам своим служили. Да и дети их и дети детей их до сего дня поступают так же, как поступали отцы их.И# бsху kзhцы сjи боsщесz гDа, и3 и3зв†zннымъ свои6мъ служaще: тaкожде и3 сhнове и4хъ и3 сhнове сынHвъ и4хъ, ћкоже сотвори1ша nтцы2 и5хъ, тaкw творsтъ и3 до сегw2 днE.17,41Text. Trans.Orig. Vocab.Vocab Trans.Eng Vocab.ABPκαὶ kai
CONJ
καίkaiandAnd
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
τὰ ta
T-APN
hothe/this/who 
ἔθνη ethnē
N-APN
ἔθνοςethnosGentiles2nations
ταῦτα tauta
D-APN
ταῦταtautathis[reward]
φοβούμενοι foboumenoi
V-PMPRP
φοβέωfobeōto fearfearing
τὸν ton
T-ASM
hothe/this/whothe
κύριον kurion
N-ASM
κύριοςkurioslordlord,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
τοῖς tois
T-DPM
hothe/this/who[2
γλυπτοῖς gluptois
A-DPM
strong:GA-DPMstrong:GA-DPMstrong:GA-DPM 
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ἦσαν ēsan
V-IAI-3P
ἦνēnwas[pledge]
δουλεύοντες,     douleuontes
V-PAPRP
δουλεύωdouleuōbe a slave1they served];
καί kai
CONJ
καίkaiandeven
γε ge
PRT
γέgeindeedindeed
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/who 
υἱοὶ huioi
N-NPM
υἱόςhuiossontheir sons,
καὶ kai
CONJ
καίkaiandand
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/whothe
υἱοὶ huioi
N-NPM
υἱόςhuiossonsons
τῶν tōn
T-GPM
hothe/this/who 
υἱῶν huiōn
N-GPM
υἱόςhuiossonof their sons --
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
καθὰ katha
ADV
καθάkathaas/just as[to divide]
ἐποίησαν epoiēsan
V-AAI-3P
ποιέωpoieōto do/make4did
οἱ hoi
T-NPM
hothe/this/who 
πατέρες pateres
N-NPM
πατήρpatērfather5their fathers
αὐτῶν autōn
D-GPM
αὐτόςautoshe/she/it/self[wall]
ποιοῦσιν poiousin
V-PAI-3P
ποιέωpoieōto do/make2do]
ἕως heōs
PREP
ἕωςheōsuntilunto
τῆς tēs
T-GSF
hothe/this/who 
ἡμέρας hēmeras
N-GSF
ἡμέραhēmeradaythis day.
ταύτης.     tautēs
D-GSF
οὗτοςhoutosthis/he/she/it1these]

181 Roku trzeciego Ozeasza, syna Eli, króla izraelskiego, począł królować Ezechiasz, syn Achaza, króla judzkiego.2 Dwadzieścia pięć lat mu było, gdy począł królować, a dwadzieścia dziewięć lat królował w Jeruzalem; imię matki jego Abi, córka Zachariasza. 3 I czynił dobrze przed Panem, według wszystkiego, co czynił Dawid, ojciec jego. 4 Ten rozrzucił wyżyny i skruszył bałwany, i powycinał gaje, i połamał węża miedzianego, którego był uczynił Mojżesz, bo aż do owego czasu synowie Izraelowi palili mu kadzidło; i nazwał imię jego Nohestan. 5 W Panu, Bogu Izraelowym, pokładał nadzieję; i tak nie było po nim podobnego jemu ze wszystkich królów judzkich, lecz ani wśród tych, którzy przed nim byli;6 i stał przy Panu, i nie odstąpił od tropów jego, i zachował przykazania jego, które dał Pan Mojżeszowi.7 Stąd i Pan był z nim, i we wszystkim, do czego się obrócił, mądrze się sprawował. Zbun tował się też przeciw królowi asyryjskiemu i nie służył mu. 8 Ten poraził Filistynów aż do Gazy i wszystkie granice ich, od wieży stróżów aż do miasta obronnego.9 Roku czwartego króla Ezechiasza, który był rokiem siódmym Ozeasza, syna Eli królá izraelskiego, przyciągnął Salmanasar, król asyryjski, do Samarii i dobywał jej,10 i wziął ją. Bo po trzech latach, roku szóstego Ezechiasza, to jest roku dziewiątego Ozeasza, króla izraelskiego, wzięto Samarię.11 I przeniósł król asyryjski Izraela do Asyryjczyków, i posadził ich w Hala i w Habor, rzekach Gozanu, miastach medyjskich,12 bo nie słuchali głosu Pana, Boga swego, ale przestąpili przymierze jego; wszystkiego, co rozkazał Mojżesz, sługa Pański nie słuchali ani nie czynili. NAJAZD SENNACHERYBA (18,13-19, 37). Sennacheryb przyciąga z wojskiem, by stłumić bunt, Ezechiasz płaci haracz (18,13-16). Wojna trwa dalej; wysłańcy Sennacheryba przybywają do Jerozolimy, grożąc ministrom Ezechiasza (17-25) i ludowi (26-35). Ezechiasz wysyła o poradę do Izajasza; ten przepowiada klęskę Asycyjczyków (18,36-14,7). Nowe poselstwo Sennacheryba (8-13). Modlitwa Ezechiasza w świątyni (14-19). Proroctwo Izajasza: Syjon gardzi królem asyryjskim (20-21), który bluźnił Jahwie (22-24), podczas, gdy on to wszystko przygotowywał, a teraz sprawi, że Sennacheryb zawróci ze wstydem do swego kraju (25-28). Znak wybawienia (29-31); pomoc Boża (32-34). Sennacheryb ustępuje, zabijają go jego synowie (35-37)13 Roku czternastego króla Ezechiasza przyciągnął Sennacheryb, król asyryjski, na wszystkie miasta Judy obronne i zajął je.14 Wtedy wyprawił Ezechiasz, król judzki, posłów do króla asyryjskiego do Lachis mówiąc: “Zgrzeszyłem, odstąp ode mnie, a wszystko, co na mnie włożysz, poniosę.” A tak włożył król asyryjski na Ezechiasza, króla judzkiego, trzysta talentów srebra i trzydzieści talentów złota.15 I dał Ezechiasz wszystko srebro, które się znalazło w domu Pańskim i w skarbach królewskich.16 Natenczas połamał Ezechiasz drzwi kościoła Pańskiego i blachy złote, które był sam przybił, i dał je królowi asyryjskiemu.17 A król asyryjski posłał Tartana i Rabsarisa i Rabsaka z Lachisu do króla Ezechiasza z potężnym wojskiem do Jeruzalem; ci wyciągneli i przyjechali do Jeruzalem, i stanęli u rur stawu wyższego, który jest na drodze roli folusznika. 18 I zawołali króla. I wyszedł do nich Eliakim, syn Helkiasza, przełożony nad domem, i Sobna pisarz, i Joahe, syn Asafa, kanclerz.19 I rzekł do nich Rabsak: “Mówcie Ezechiaszowi: Tak mówi król wielki, król asyryjski: Co to za ufanie, na którym się wspierasz ? 20 Podobnoś uradził; żeby się do bitwy gotować. W kimże ufasz, że się śmiesz buntować?21 Czy masz nadzieję w lasce trzcinowej złamanej, w Egipcie, która, jeśli się nią człowiek podeprze, złamie się i wnijdzie w rękę jego, i przekole ją? Tak-ci jest Faraon, król egipski, dla wszystkich, którzy w nim ufają. 22 A jeśli mi rzeczecie: W Panu, Bogu naszym, nadzieję mamy, czy nie ten to jest, którego wyżyny i ołtarze zniósł Ezechiasz i przykazał Judzie i Jeruzalem: Przed tym ołtarzem kłaniać się będziecie w Jeruzalem? 23 Teraz tedy przejdźcie do pana mego, króla asyryjskiego, i dam wam dwa tysiące koni, a obaczcie, czy możecie mieć jeźdźców na nie.24 A jak się możecie oprzeć księciu jednemu z najmniejszych sług pana mego? Czy masz nadzieję w Egipcie dla wozów i jezdnych?25 Czyż bez woli Pańskiej przyciągnąłem na to miejsce, aby je zburzyć? Pan mi rzekł: Jedź do tej ziemi, a spustosz ją!”26 I rzekli Eliakim, syn Helkiasza, I Sobna, i Joahe do Rabsaka: “Prosimy, abyś do nas, służebników twoich mówił po syryjsku, bo rozumiemy ten język; a nie mów do nas po żydowsku, gdy słyszy lud, który jest na murze.” 27 I odpowiedział im Rabsak mówiąc: “Czy do pana twego i do ciebie posłał mię pan mój, abym te słowa mówił, a nie raczej do mężów, którzy siedzą na murze, żeby jeść plu gastwa swe i pić mocz swój z wami ?”28 Stanął tedy Rabsak i zawołał głosem wielkim po żydowsku, rzekł: “Słuchajcie słów króla wielkiego, króla asyryjskiego! 29 To mówi król: Niech was nie zwodzi Ezechiasz, bo was nie będzie mógł wydrzeć z ręki mojej.30 I niech wam nie dodaje ufności w Panu mówiąc: Wyrywając wybawi nas Pan i nie będzie dane miasto to w rękę króla asyryjskiego.31 Nie słuchajcie Ezechiasza! To bowiem mówi król asyryjski: Uczyńcie ze mną, co wam jest pożyteczne, a wynijdźcie do mnie; i będzie jeść każdy z winnicy swej i z figowego drzewa swego, i będziecie pić wodę ze studzien waszych, 32 aż przyjdę i przeniosę was do ziemi, która jest podobna do ziemi waszej, do ziemi żyznej i obfitującej winem, ziemi chleba i winnic, ziemi oliw i oliwy i miodu, i będziecie żyć, a nie pomrzecie. Nie słuchajcież Ezechiasza, który was zwodzi mówiąc: Pan wybawi nas33 Czy wybawili bogowie narodów ziemię swą z ręki króla asyryjskiego?34 Gdzież jest bóg Ematu i Arfadu, gdzie jest bóg Sefarwaim, Any i Awy? Czy wybawili Samarię z ręki mojej? 35 którzyż to są ze wszech bogów ziem, którzy wyrwali ziemię swą z ręki mojej, żeby mógł wyrwać Pan Jeruzalem z ręki mojej ?”36 Milczał tedy lud, a nie odpowiedział mu nic, bo otrzymali rozkazanie od króla, aby mu nie odpowiadali.37 I przyszedł Eliakim, syn Helkiasza, przełożony nad domem, i Sobna pisarz i Joahe, syn Asafa, kanclerz, do Ezechiasza z rozdartymi szatami i powiedzieli mu słowa Rabsaka.
191 Gdy to usłyszał król Ezechiasz, rozdarł szaty swoje i oblókł się w wór, i wszedł do domu Pańskiego.2 I posłał Eliakima, przełożonego nad domem, i Sobnę pisarza, i starszych z kapłanów, obleczonych w wory, do Izajasza proroka, syna Amosa.3 Ci rzekli: “Tak mówi Ezachiasz: Dniem utrapienia i łajania i bluźnierstwa jest dzień ten; przyszli synowie aż do porodzenia, a siły nie ma rodząca.4 Może usłyszy Pan, Bóg twój, wszystkie słowa Rabsaka, którego przysłał król asyryjski, pan jego, aby hańbił Boga żywego, i strofował słowy, które słyszał Pan, Bóg twój. Uczyń tedy modlitwę za ostatki, które się znalazły.”5 Przyszli tedy słudzy króla Ezechiasza do Izajasza.6 I rzekł im Izajasz: ‘”To powiecie panu waszemu; To mówi Pan: Nie bój się słów, któreś słyszał, którymi mi bluźnili słudzy króla asyryjskiego.7 Oto ja puszczę nań ducha, i usłyszy nowinę i wróci się do ziemi swojej, i położę go mieczem w ziemi jego.”8 Wrócił się tedy Rabsak i znałazł króla asyryjskiego dobywającego Lobny; usłyszał bowiem, że był odciągnął od Lachisu.9 A gdy usłyszał mówiących o Taraku królu etiopskim: “Oto wyjechał, aby walczyć przeciw tobie,” i wyruszył przeciw niemu,- wyprawił posłów do Ezechiasza mówiąc:10 “To powiedzcie Ezechiaszowi, królowi judzkiemu: Niech cię nie zwodzi Bóg twój, w którym masz ufanie, i nie mów: Nie będzie podane Jeruzalem w ręce króla asyryjskiego.11 Albowiem ty sam słyszałeś, co uczynili królowie asyryjscy wszystkim ziemiom, jak je spustoszyli; a więc ty sam będziesz mógł być wybawiony?12 Czy wybawili bogowie narodów każdego z tych, których zburzyli ojcowie moi, to jest Gozan i Haran, i Resef, i synów Edenu, którzy byli w Telasar ?13 Gdzie jest król Ematu i król Arfadu, i król miasta Sefarwaim, Any i Awy ?”14 Gdy tedy otrzymał Ezechiasz list z ręki posłów i przeczytał go, wstąpił do domu Pańskiego i rozciągnął go przed Panem.15 I modlił się przed oczyma jego mówiąc: “Panie, Boże Izraelów, który siedzisz na cherubach, tyś sam jest Bogiem wszystkich królów ziemi, tyś uczynił niebo i ziemię.16 Nakłoń ucha twego a usłysz; otwórz, Panie, oczy twoje a wejrzyj; usłysz wszystkie słowa Sennacheryba, który przysłał, aby nam hańbić Boga żywego.17 Prawdziwieć, Panie, królowie asyryjscy spustoszyli narody i ziemie wszystkich,18 i bogów ich wrzucili w ogień, bo nie byli bogami, ale robotą rąk człowieczych, z drzewa i z kamienia, i wygubili ich.19 Teraz tedy, Panie, Boże nasz, wybaw nas z ręki jego, aby poznały wszystkie królestwa ziemi, iżeś ty jest Pan, Bóg jedyny.”20 I posłał Izajasz, syn Amosa, do Ezechiasza mówiąc: “To mówi Pan Bóg Izraelów: O coś się modlił do mnie względem Sennacheryba, króla asyryjskiego, słyszałem.21 To jest słowo, które mówił Pan o nim: Wzgardziła tobą i śmiała się z ciebie panna, córka syjońska; kiwała za tobą głową córka jerozolimska22 Kogożeś hańbił i komuś bluźnił ? przeciw komu głos swój podnosiłeś i wyniosłeś ku górze oczy twoje ? Przeciw świętemu Izraelowemu!23 Przez usta sług twych hańbiłeś Pana i rzekłeś: W mnóstwie wozów moich wstąpiłem na wysokości gór, na wierzch Libanu, i wyciąłem wysokie cedry jego i wyborne jodły jego; i wszedłem aż do granic jego, i las Karmelu jego jam wyrąbał.24 I wypiłem wody cudze, i wysuszyłem stopami nóg moich wszystkie wody zamknięte.25 Czyś to nie słyszał, com uczynił od początku? Od dni starodawnych utworzyłem je, a teraz przywiodłem, i będą ruinami pagórków miasta obronne walczących.26 A ci, którzy siedzą w nich, słabi ręką, zadrżeli i zawstydzili się, stali się jak siano polne i jak zielona trawa na dachu, która uschła, zanim dojrzała.27 Mieszkanie twoje i wyjście twoje, i wejście twoje, i drogę twoją jam przedtem poznał, i popędliwość twoją przeciwko mnie.28 Szalałeś przeciwko mnie, a pycha twoja wstąpiła do uszu moich;.założę tedy kolce na nozdrza twoje, a wędzidło na usta twoje, a wrócę cię na drogę, którąś przyszedł. 29 A tobie, Ezechiaszu, to będzieznakiem. Jedz tego roku, co znajdziesz, a drugiego roku, co się samo urodzi, ale trzeciego roku siejcie i żnijcie, sadźcie winnice i jedzcie owoce ich30 A cokolwiek zostanie z domu Judy, puści korzeń na dół i uczyni owoc ku górze.31 Z Jeruzalem bowiem wynijdą ostatki i to, co ma być zachowane, z góry Syjońskiej. Zawistna miłość Pana zastępów uczyni to. Przeto to mówi Pan o królu asyryjskim: Nie wnijdzie do tego miasta ani nie wystrzeli na nie strzały, ani go odzierży tareza, ani otoczą go szańce.33 Drogą, którą przyszedł, wróci się, a do tego miasta nie wnijdzie, mówi Pan.34 I obronię to miasto i zachowam je dla mnie i dla Dawida, sługi mego “35 Stało się tedy owej nocy, przyszedł Anioł Pański i pobił w obozie asyryjskim sto osiemdziesiąt pięć tysięcy. A wstawszy rano ujrzał wszystkie ciała umarłych, i odstąpiwszy odjechał i wrócił się Sennacheryb,36 asyryjski, i mieszkał w Niniwie.37 A gdy się kłaniał w kościele Nesrochowi, bogu swemu, Adramelech i Sarasar, synowie jego, zabili go mieczem i uciekli do ziemi Armeńskiej, i królem został Asarhaddon, syn jego, zamiast niego. CHOROBA I UZDROWIENIE EZECHIASZA (20,1-11). Śmiertelna choroba Ezachiaszasza, jego modlitwa (13). Izajasz przepowiada mu uzdrowienie i wybawienie z rąk króla asyryjskiego (4-7); znak (8-11).
201 W owe dni rozniemógł się Ezechiasz aż na śmierć, i przyszedł do niego Izajasz, syn Amosa, prorok, i rzekł mu: “To mówi Pan Bóg: Rozporządź domem twoim, bo umrzesz ty, a nie będziesz żyw.”2 A on obrócił twarz swoją ku ścianie i modlił się do Pana mówiąc: 3 “Proszę, Panie, wspomnij, proszę, jak chodziłem przed tobą w prawdzie i w sercu doskonałym, a czyniłem, co się przed tobą podobało.” Płakał tedy Ezechiasz płaczem wielkim. A zanim wyszedł Izajasz do pół sieni, stało się słowo Pańskie do niego mówiąc: 5 “Wróć się, a powiedz Ezachiaszowi, wodzowi ludu mego: To mówi Pan, Bóg Dawida, ojca twego: słyszałem modlitwę twoją i widziałem łzy twoje; a oto uzdrowiłem cię, dnia trzeciego pójdziesz do kościoła Pańskiego.6 I przydam do dni twoich piętnaście lat, ale i z ręki króla asyryjskiego wybawię ciebie i to miasto; i obronię to miasto dla mnie i dla Dawida sługi mego.”7 I rzekł Izajasz: “Przynieście wiązankę fig!” A gdy przynieśli i położyli na wrzód jego, został uzdrowiony.8 A Ezechiasz rzekł był do Izajasza: “Co za znak będzie, że mię Pan uzdrowi i że trzeciego dnia pójdę do kościoła Pańskiego?”9 Rzekł mu Izajasz: “Ten będzie znak od Pana, że uczyni Pan słowo, które powiedział: Chcesz, by cień postąpił o dziesięć linii, czy żeby się wrócił o dziesięć stopni?”10 Odpowiedział Ezechiasz: “Łatwo cieniowi postąpić o dziesięć linii, i nie tego ja chcę, żeby się stało; ale żeby się wrócił wstecz o dziesięć stopni.”11 Wzywał tedy Izajasz prorok Pana, i wrócił cień przez linie, po których już był zstąpił na zegarze Achaza, dziesięć stopni wstecz. POSELSTWO BERODACH BALADANA (20,12-21). Posłowie króla babilońskiego w Jeruzalem; Ezechiasz uradowany pokazuje im swe skarby (12-13). Izajasz odwiedza Ezechiasza (14-15) i przepowiada niewolę babilońską (16-19). Śmierć Ezechiasza (20-21).12 Czasu owego posłał Berodach Baladan, syn Baladana, król babiloński, listy i dary do Ezechiasza, bo słyszał, iż zaniemógł Ezechiasz.13 I był rad Ezechiasz z ich przyjścia, i ukazał im dom wonnych rzeczy i złoto, i srebro, i przyprawy wonne rozmaite, olejki też i dom sprzętów swoich, i wszystko, co mógł mieć w skarbach swoich. Nie było niczego, czego by im nie pokazał Ezechiasz w domu swym i we wszystkiej władzy swej.14 – I przyszedł Izajasz prorok do króla Ezechiasza, i rzekł mu: “Co mówili ci mężowie? albo skąd przyjechali do ciebie?” Rzekł mu Ezechiasz: “Z ziemi dalekiej przyjechali do mnie, z Babilonu.”15 A on odpowiedział: “Cóż widzieli w domu twoim?” Rzekł Ezechiasz: “Wszystko, co jest w domu moim, widzieli; nie masz, czego bym im nie ukazał w skarbach moich.”16 Wtedy rzekł Izajasz Ezechiaszowi: “Słuchaj słowa Pańskiego:17 Oto dni przyjdą, i wszystko, co jest w domu twoim i co schowali ojcowie twoi aż do dnia tego, zabiorą do Babilonu, nie zostanie się nic, mówi Pan.18 Ale i z synów twoich, którzy wynijdą z ciebie, których zrodzisz, wezmą, i będą rzezańcami w pałacu króla babilońskiego.”19 I rzekł Ezechiasz do Izajasza: “Dobre słowo Pańskie, któreś powiedział; niech będzie pokój i prawda za dni moich.”20 – A reszta czynów Ezechiasza i wszystko męstwo jego i jak uczynił staw i rury, i przywiódł wodę do miasta czy tego nie opisano w księdze czynów dni królów judzkich?21 I zasnął Ezechiasz z ojcami swymi, a królem został Manasses, syn jego zamiast niego. MANASSES (21,1-18). Długość panowania (1). Manasses udaremnia całą reformę religijną Ezechiasza (2-9). Za tę bezbotność prorocy przepowiadają upadek królestwa (10-15). Manasses rozlewa krew niewinną (16). Śmierć Manassesa (17-18).
211 Dwanaście lat miał Manasses, gdy począł królować, a pięćdziesiąt pięć lat królował w Jeruzalem; imię matki jego Hafsiba.2 I czynił zło przed oczyma Pańskimi według bałwanów narodów, które wytracił Pan przed synami Izraelowymi.3 I obrócił się i pobudował wyżyny, które był rozrzucił Ezechiasz, ojciec jego, i wystawił ołtarze Baalowi, i naczynił gajów, jak był uczynił Achab, król izraelski, i kłaniał się wszystkiemu wojsku niebieskiemu i służył mu.4 I nabudował ołtarzów w domu Pańskim, o którym mówił Pan: “W Jeruzalem położę imię moje.”5 I nabudował ołtarzów wszystkiemu wojsku niebieskiemu w obu dziedzińcach kościoła Pańskiego.6 I przewiódł syna swego przez ogień; wieszczył też i przestrzegał wróżby, i naczynił wróżbitów, i namnożył wieszczków, aby czynić zło przed Panem i drażnić go.7 Postawił też bałwana gaju, którego uczynił, w kościele Pańskim, o którym mówił Pan do Dawida i do Salomona, syna jego: “W tym kościele i w Jeruzalem, którem wybrał ze wszystkich pokoleń Izraelowych, położę imię moje na wieki.8 A więcej nie dopuszczę ruszyć się nodze Izraela z ziemi, którą dałem ojcom ich, wszakże jeśli będą czynem strzec wszystkiego, com im przykazał, i wszystkiego zakonu, który im rozkazał Mojżesz, sługa mój.”9 Lecz oni nie słuchali, ale zwiedzeni zostali przez Manassesa, aby czynić zło większe niż narody, które wyniszczył Pan przed obliczem synów Izraelowych.10 – I mówił Pan przez usta sług swoich, proroków, mówiąc:11 “Ponieważ Manasses, król judzki, czynił obrzydłości te, gorsze niż wszystkie, które czynili przed nim Amorejczycy, i przywiódł też lud judzki do grzeszenia w plugastwach swoich, 12 przeto to mówi Pan, Bóg Izraelów: Oto ja przywiodę zło na Jeruzalem i na Judę, tak że ktokolwiek usłyszy, zadzwoni w obojgu uszach jego.13 I wyciągnę na Jeruzalem sznur Samarii i wagę domu Achaba, i zmażę Jeruzalem, jak mażą tablice; a zmazawszy wywrócę i nieraz przeciągnę rylcem przez powierzchnię jego. 14 A resztę dziedzictwa mego opuszczę i dam je w ręce nieprzyjaciół jego, i będą na spustoszenie i na łupiestwo wszystkim przeciwnikom swoim,15 dlatego, że czynili zło przede mną i trwali drażniąc mię, od dnia, którego wyszli ojcowie ich z Egiptu, aż do dnia tego.” 16 Nadto i krwi niewinnej wylał Manasses bardzo wiele, aż napełnił Jeruzalem po usta, oprócz grzechów swoich, którymi do grzeszenia przywiódł Judę, aby czynić zło przed Panem.17 – A reszta czynów Manassesa i wszystko, co zdziałał, i grzech jego, którym zgrzeszył, czy tego nie opisano w księdze czynów dni królów judzkich ?18 I zasnął Manasses z ojcami swymi, i pogrzebany został w ogrodzie domu swego, w ogrodzie Ozy, a królem został Amon, syn jego, zamiast niego. AMON (21,1925).19 Dwadzieśáa dwa lata miał Amon, gdy począł królować, dwa lata też królował w Jeruzalem; imię matki jego Messalemet, córka Harusa, z Jeteby.20 A czynił zło przed oczyma Pańskimi, jak był czynił Manasses, ojciec jego.21 I chodził po wszystkiej drodze, którą chodził ojciec jego, i służył plugastwom, którym służył ojciec jego,22 i kłaniał się im, i opuścił Pana, Boga ojców swoich, a nie chodził drogą Pańską. I uczynili nań zasadzkę słudzy jego, i zabili króla w domu jego.23 A lud ziemi pobił wszystkich, którzy się byli sprzysięgli na króla Amona, i uczynili sobie królem Jozjasza, syna jego, zamiast niego.24 A reszta czynów Amona, których dokonał, czy tego nie opisano w księdze czynów dni królów Judy? 25 I pogrzebali go w grobie jego w ogrodzie Ozy, a Jozjasz, syn jego, został królem zamiast niego.II. Od Jozjasza aż do upadku Jerozolimy. (22,1-25,30) JOZJASZ, JEGO POBOŻNOŚĆ (22,1-2).
221 Osiem lat było Jozjaszowi, gdy począł królować, trzydzieści lat i rok królował w Jeruzalem; imię matki jego Idyda, córka Hadája z Besekat.2 A czynił, co się podobało przed Panem, i chodził wszystkimi drogami Dawida, ojca swego, nie ustąpił na prawo ani na lewo. ODNALEZIENIE KSIĘGI PRAWA (22,3-20). Król wysyła Safana do Helkiasza w sprawie wypłat za roboty w świątyni (3-7). Helkiasz powiadamia Safana o znalezieniu księgi Prawa (8). Safan zanosi księgę do króla (9-1O). Jozjasz czyta księgę i bardzo zasmucony, posyła do Holdy prorokini o radę (11-14). Holda przepowiada spełnienie gróźb, zawartych w księdze, lecz dopiero po śmierci króla (15-20).3 A roku osiemnastego króla Jozjasza, posłał król Safana, syna Aslii, syna Messullama, pisarza kościoła Pańskiego, mówiąc mu: 4 “Idź do Helkiasza, kapłana wielkiego, aby zebrano pieniądze, które wniesiono do koścloła Pańskiego, które zebrali odźwierni kościelni od ludu, 5 i żeby były dane rzemieślnikom przez przełożonych domu Pańskiego, a ci niech je rozdadzą tym, co robią w kościele Pańskim, na poprawę budowania kościelnego,6 to jest cieślom i murarzom i tym, którzy naprawiają, co się zepsuło; i żeby nakupiono drzewa i kamieni z miejsc, gdzie kamienie łamią, na poprawę kościoła Pańskiego.7 Wszakże niech im nie dają pod liczbą srebra, które biorą, ale niech mają w swej mocy i pod wiarą.”8 I rzekł Helkiasz, kapłan wielki, do Safana pisarza: “Znalazłem księgę zakonu w domu Pańskim.” I dał Helkiasz księgę Safanowi, który ją przeczytał.9 Przyszedł też Safan pisarz do króla i zdał mu sprawę o tym, co mu był kazał, i rzekł: “Zebrali słudzy twoi pieniądze, które się znalazły w domu Pańskim, i dali, aby rozdane były rzemieślnikom przez przełożonych nad robotami kościoła Pańskiego.”10 Powiedział też Safan pisarz królowi mówiąc: “Dał mi księgę Helkiasz kapłan.” A gdy ją czytał Safan przed królem 11 i usłyszał krół słowa księgi zakonu Pańskiego, rozdarł szaty swoje.12 I rozkazał Helkiaszowi kapłanowi i Ahikamowi, synowi Safana, i Acho borowi, synowi Michy, i Safanowi pisarzowi i Asajowi, słudze królewskiemu, mówiąc: 13 “Idźcie, a poradźcie się Pana względem mnie i względem ludu i względem wszystkiego Judy, dla słów księgi tej, którą znaleziono, bo wielki gniew Pański zapalił się przeciw nam, iż nie słuchali ojcowie nasi słów tej księgi, żeby czynić wszystko, co nam napisano.”14 Poszli tedy Helkiasz kapłan i Ahikam, i Achobor, i Safan, i Asaja do Holdy prorokini, żony Selluma, syna Tekui, syna Araasa, stróża szat, która mieszkała w Jeruzalem na Wtórej, i mówili do niej.15 A ona im odpowiedziała: “To mówi Pan, Bóg Izraelów: Powiedzcie mężowi, który was posłał do mnie:16 To mówi Pan: Oto ja przywiodę zło na to miejsce i na mieszkańców jego, wszystkie słowa zakonu, które czytał król judzki, bo mię opuścili,17 a ofiarowali bogom cudzym drażniąc mię wszystkimi uczynkami rąk swoich; i zapali się gniew mój na tym miejscu i nie będzie zgaszony.18 A królowi judzkiemu, który was posłał abyście się radzili Pana, tak powiecie: To mówi Pan, Bóg Izraelów: Za to, żeś usłuchał słów księgi i ulękło się serce twoje,19 i ukorzyłeś się przed Panem usłyszawszy słowa przeciw miejscu temu i mieszkańcom jego, to jest, że się mają stać na zdumienie i na przekleństwo; a rozdarłeś szaty swoje i płakałeś przede mną, a jam usłyszał, mówi Pan:20 przeto zbiorę cię do ojców twoich i będziesz złożony do grobu twego w pokoju, aby nie widziały oczy twoje wszystkiego zła, które przywiodę na to miejsce.” REFORMA RELIGIJNA JOZJASZA (23,1-27). Odnowienie przymierza na zasadzie prawa Pańskiego (1-3). Jozjasz każe usunąć przedmioty kultu bałwochwalczego z samej świątyni (4) i inne urządzenia pogańskie znosi i bezcześci, kapłanów Jahwy zaś zwołuje do Jerozolimy (5-10); następnie niszczy przedmioty kultu asyryjskiego w dziedzińcach świątyni i w pałacu królewskim (11-12). Tę samą reformę przeprowadza poza Jerozolimą (13-14), rozciągając ją również na Betel i inne miasta Samarii (15-20). Każe urządzić uroczystą Paschę (21-23). Walczy z prywatnym kultem pogańskim i zabobonem (24). Pobożność króla nie jest zdolna zatamować gniewu Jahwy z powodu grzechów Manassesa (25-27).
231 I donieśli królowi, co powiedziała. A on posłał i zebrali się do niego wszyscy starsi judzcy i jerozolimscy.2 I wstąpił król do kościoła Pańskiego i wszyscy mężowie judzcy, i wszyscy, którzy mieszkali w Jeruzalem, z nim, kapłani i prorocy, i wszystek lud od małego aż do wielkiego, i czytał, a wszyscy słuchali, wszystkie słowa księgi przymierza, którą znaleziono w domu Pańskim.3 I stanął król na stopniu i zawarł przymierze przed Panem, żeby chodzili za Panem i strzegli przykazań jego, i świadectw, i ustaw ze wszystkiego serca i ze wszystkiej duszy, i żeby wznowili słowa przymierza tego, które były napisane w owej księdze.4 I przykazał król Helkiaszowi, kapłanowi wielkiemu, i kapłanom wtórego rzędu, i odźwiernym, aby wyrzucili z kościoła Pańskiego wszystkie sprzęty, które były sprawione dla Baala, i w gaju i dla wszystkiego wojska niebieskiego, i spalił je za Jeruzalem w dolinie Cedron, a popiół ich zaniósł do Betel.5 I wygładził wieszczków, których ustanowili królowie judzcy na ofiarowanie na wyżynach po miastach judzkich i wokoło Jeruzalem; i tych, którzy palili kadzidło Baalowi i słońcu, i księżycowi, i dwunastu znakom, i wszystkiemu wojsku niebieskiemu. 6 I kazał wynieść gaj z domu Pańskiego poza Jeruzalem do doliny Cedron, i spalił go tam i w proch obrócił, i rozsypał na groby pospolitego ludu. 7 Zburzył też domki nierządników, które były w domu Pańskim, dla których niewiasty tkały jakby domki gaju8 I zgromadził wszystkich kapłanów z miast judzkich, i splugawił wyżyny, gdzie9 ofiarowali kapłani, od Gabaa aż do Bersabee, i zniszczył ołtarze bram u wejścia do bramy Jozuego, książęcia miasta, które były po lewej stronie bramy miejskiej. Wszakże nie wstępowali kapłani wyżyn do ołtarza Pańskiego w Jeruzalem, ale tylko jedli przaśniki między braćmi swymi.10 Splugawił też Tofet, który jest w dolinie syna Ennom, aby nikt nie poświęcał syna swego albo córki Molochowi przez ogień.11 Zniósł też konie, które byli dali królowie judzcy słońcu, u wejścia do kościoła Pańskiego, obok gmachu Natanmelecha rzezańca, który był w Farurim; a wozy słońca spalił ogniem.12 Ołtarze też, które były na dachu sali Achaza, które uczynili królowie judzcy, i ołtarze, które uczynił Manasses w obu dziedzińcach kościoła Pańskiego, pokaził król; i pospieszył stamtąd, i rozproszył popiół ich w potok Cedron.13 – Wyżyny też, które były w Jeruzalem po prawej stronie góry Zgorszenia, a które zbudował Salomon, król izraelski, dla Astarot, bałwana sydońskiego, i dla Chamosa, zgorszenia Moabu, i dla Melchoma, obrzydłości synów Ammona, splugawił król.14 I pokruszył słupy, i powycinał gaje, i napełnił miejsca ich kośćmi umarłych.-15 Nadto i ołtarz, który był w Betel, i wyżynę którą uczynił Jeroboam, syn Nabata, który o grzech przyprawił Izraela, i ten ołtarz i wyżynę zniszczył i spalił i starł na proch, i gaj też spalił.16 A obróciwszy się Jozjasz, ujrzał tam groby, które były na górze, i posłał i wziął kości z grobów, i spalił je na ołtarzu, i splugawił go według słowa Pańskiego, które mówił mąż Boży, który te rzeczy przepowiedział.17 I rzekł: “Co to za pomnik, który widzę ?” Odpowiedzieli mu mieszkańcy miasta owego: “Grób to jest człowieka Bożego, który przyszedł z Judy i przepowiedział te rzeczy, któreś uczynił nad ołtarzem z Betel “18 I rzekł: “Poniechajcie go, żaden niech nie rusza kości jego!” I kości jego zostały nieporuszone z kośćmi proroka, który był przyszedł z Samarii.19 Nadto jeszcze wszystkie zbory wyżyn, które były w miastach samaryjskich, a które postawili królowie izraelscy ku rozdrażnieniu Pana, zniósł Jozjasz, i uczynił im wedle wszystkiego, co był uczynił w Betel.20 I pozabijał wszystkich kapłanów wyżyn, którzy tam byli nad ołtarzami, i spalił na nich kości człowiecze, i wrócił się do Jeruzalem.21 I przykazał wszystkiemu ludowi mówiąc: “Czyńcie Paschę Panu, Bogu waszemu, wedle tego, jak napisano w księdze przymierza tego.”22 Bo nie było takiej Paschy od dni Sędziów, którzy sądzili Izraela, i po wszystkie dni królów izraelskich i królów judzkich,23 jak ta Pascha, którą osiemnastego roku króla Jozjasza sprawiono Panu w Jeruzalem.24 Ale i wróżbitów i wieszczków, i wyobrażenia bałwanów, i plugastwa, i obrzydliwości, które były w ziemi judzkiej i w Jeruzalem, zniósł Jozjasz, aby utwierdzić słowa zakonu, które są napisane w księdze, którą znalazł Helkiasz kapłan w kościele Pańskim.25 – Nie było jemu podobnego króla przed nim, który by się nawrócił do Pana wszystkim sercem swoim i wszystką duszą swą, i ze wszystkiej mocy swej według wszystkiego zakonu Mojżeszowego, ani po nim powstał jemu podobny. 26 Wszakże jednak nie odwrócił się Pan od gniewu zapalczywości swojej wielkiej, którą się rozgniewała zapalczywość jego na Judę, z powodu rozdrażnienia, którym go rozdrażnił Manasses.27 Rzekł tedy Pan: “I Judę też odrzucę od oblicza mego, jak odrzuciłem Izraela, i porzucę to miasto, które obrałem, Jeruzalem, i dom, o którym mówiłem: Będzie tam imię moje.” JOZJASZ GINIE W MAGEDDO (23, 28-30).28 A reszta czynów Jozjasza i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich?29 Za jego czasów przyciągnął Faraon Nechao, król egipski, przeciw królowi asyryjskiemu nad rzekę Eufrat; i wyjechał król Jozjasz przeciw niemu, i zabity został w Mageddo, gdy go ujrzał. 30 I przywieźli go słudzy jego umarłego z Magedda, i przynieśli do Jeruzalem, i pogrzebali go w grobie jego. A lud ziemi wziął Joachaza, syna Jozjasza, i namaścili go, i uczynili królem zamiast ojca jego. JOACHAZ KRÓLEM; ZAPROWADZONY JAKO JENIEC DO EGIPTU (23,31-35).31 Dwadzieścia trzy lata miał Joachaz, gdy począł królować, a trzy miesiące królował w Jeruzalem; imię matki jego Amital, córka Jerenliasza z Lobny.32 I czynił zło przed Panem według wszystkiego, co czynili ojcowie jego.33 I związał go Faraon Nechao w Rebli, która jest w ziemi Emat, aby nie królował w Jeruzalem, i nałożył grzywnę na ziemię, sto talentów srebra i talent złota. 34 A królem ustanowił Faraon Neehao Eliakima, syna Jozjasza, zamiast Jozjasza, ojca jego, i odmienił imię jego na Joakim; Joachaza zaś wziął i zawiódł do Egiptu, gdzie umarł. 35 A srebro i złoto dał Joakim Faraonowi, nakazawszy w ziemi pogłówne, aby je składano według rozkazania Faraona; i od każdego według zamożności jego wyciągał, tak srebro jak i złoto od ludu ziemi, aby dać Faraonowi Nechaowi.JOAKIM (23,36-24,7). Długość panowania, występki przeciw Jahwie (23,36-37). Bunt przeciw Nabuchodonozorowi kara (24, 1-4). Koniec panowania (5-7).36 Dwadzieścia pięć lat miał Joakim, gdy począł królować, a jedenaście lat królował w Jeruzalem; imię matki jego Zebida, córka Fadaji z Rumy.37 I czynił zło przed Panem wedle wszystkiego, co czynili ojcowie jego.
241 Za jego czasów przyciągnął Nabuchodonozor, król babiloński i stał mu się Joakim niewolnikiem przez trzy lata, i znowu zbuntował się przeciw niemu.2 I posłał nań Pan łotrów chaldejskich i łotrów syryjskich, i łotrów moabskich, i łotrów synów Ammona, i puścił ich na Judę, aby go wytracili według słowa Pańskiego, które rzekł przez usta sług swoich, proroków.3 A to się stało przez słowo Pańskie przeciw Judzie, aby go zniósł przed sobą dla wszystkich grzechów Manassesa, które popełnił,4 i dla krwi niewinnej, którą wylał, i napełnił Jeruzalem krwią niewinnych; i dla tego powodu nie chciał Pan dać się ubłagać.5 – A reszta czynów Joakima i wszystko, co zdziałał, czy to nie jest opisane w księdze czynów dni królów judzkich? I zasnął Joakim z ojcami swymi,6 a Joachin, syn jego, został królem zamiast niego. A król egipski nie wychodził już więcej z ziemi swojej, bo był zabrał król babiloński wszystko, co było króla egipskiego, od rzeki egipskiej aż do rzeki Eufrat. JOACHIN (24,8-17). Długość panowania, występki przeciw Jahwic (8-9). Oblężenie Jerozolimy, król się poddaje (10-12); złupienie miasta, uprowadzenie w niewolę (13-16). Sedecjasz ustanowiony królem (17).8 Osiemnaście lat było Joachinowi, gdy począł królować, a trzy miesiące kró lował w Jeruzalem; imię matki jego Nohesta, córka Elnatana z Jeruzalem.9 A czynił zło przed Panem według wszystkiego, co był uczynił ojciec jego.10 – W owym czasie przyciągnęli słudzy Nabuchodonozora, króla babilońskiego, do Jeruzalem i otoczono miasto szańcami.11 I przyjechał Nabuchodonozor, król babiloński, do miasta ze sługami swymi, aby go dobywali.12 I wyszedł Joachin, król judzki, do króla babilońskiego, sam i matka jego, i słudzy jego, i książęta jego, i rzezańcy jego; i przyjął go król babiloński roku ósmego królowania swego.13 I wyniósł stamtąd wszystkie skarby domu Pańskiego i skarby domu królewskiego; i potłukł wszystkie naczynia złote, które sprawił Salomon, król izraelski, w kościele Pańskim, według słowa Pańskiego.14 I przeniósł w niewolę całe Jeruzalem i wszystkich książąt, i wszystkich dzielnych wojowników, dziesięć ty sięcy i wszelkiego rzemieślnika, i ślusarzy, i nie zostało nic oprócz ubogich z ludu ziemi.15 Przeniósł też do Babilonu Joachina i matkę królewską, żony królewskie, i rzezańców jego; i sędziów ziemi zabrał w niewolę z Jeruzalem do Babilonu.16 I wszystkich mężów mężnych siedem tysięcy, a rzemieślników i ślusarzy tysiąc, wszystkich mężów mocnych i wojennych; i zaprowadził ich król babiloń ski w niewolę do Babilonu.17 A królem uczynił Mataniasza, stryja jego, zamiast niego, i dał mu imię Sedecjasz. SEDECJASZ, ZBURZENIE JEROZOLIMY (24,18-25,21). Długość panowania, bezbożność króla (18-20a). Sedecjasz buntuje się przeciw Nabuchodonozorowi (20b). Oblężenie jerozofimy (25,l-2). Ucieczka króla; po chwyconemu każe Nabuchodonozor wyłupić oczy (3-7). Podpalenie miasta i zburzenie murów (8-10). Jeńcy (11-12); łupy (13-17).Wybitniejsze osobistości przyprowadzone do króla babilońskiego i stracone (18-21).18 Dwadzieścia lat i rok wieku miał Sedecjasz, gdy królować począł, a jedenaście lat królował w Jeruzalem; imię matki jego było Amital, córka Jeremiaszowa z Lobny. I czynił zło przed Panem, według wszystkiego, co czynił Joakim. Bo się gniewał Pan na Jeruzalem i na Judę, aż ich odrzucił od oblicza swego; i odstąpił Sedecjasz od króla babilońskiego.
251 I stało się roku dziewiątego królestwa jego, miesiąca dziesiątego, dziesiątego dnia miesiąca, przyciągnął Nabuchodonozor, król babiloński, sam i wszystko wojsko jego, do Jeruzalem i oblegli je, i pobudowali dokoła niego szańce.2 I zamknięte zostało miasto i oblężone aż do jedenastego roku króla Sedecjasza,3dziewiątego dnia miesiąca; i wzmógł się głód w mieście, i nie było chleba dla ludu ziemi.4 I przełamano miasto, i wszyscy mężowie wojownicy uciekli w nocy drogą bramy, która jest między dwoistym murem i ogrodem królewskim (a Chaldejczycy leżeli wkoło miasta); uciekł tedy Sedecjasz drogą, która wiedzie na pola pustyni.5 A wojsko chaldejskie puściło się w pogoń za królem i pojmali go na równinie Jerycha, a wszyscy żołnierze, którzy przy nim byli, rozpierzchnęli się i opuścili go.6 Pojmawszy tedy króla, przywiedli do Reblaty; do króla babilońskiego, który wydał nań wyrok.7 Synów zaś Sedecjasza zabił przed nim i oczy jego wyłupił i związał go łańcuchami, i przywiódł do Babilonu8 Miesiąca piątego, siódmego dnia miesiąca, jest to rok dziewiętnasty króla babilońskiego, przyjechał Nabuzardan, hetman wojska, sługa króla babilońskiego, do Jeruzalem.9 I spalił dom Pański i dom królewski, i domy jerozolimskie, i wszelki dom spalił ogniem.10 A mury jerozolimskie wokoło rozwaliło wszystko wojsko chaldejskie, które było z wodzem żołnierzów.11 A resztę ludu, która została w mieście, i zbiegów, którzy byli zbiegli do króla babilońskiego, i inne pospólstwo, przeniósł Nabuzardan, hetman wojska.12 A z ubogich ziemi zostawił winogrodników i oraczy.13 A słupy miedziane, które były w kościele Pańskim, i podstawy, i morze miedziane, które było w domu Pańskim, połamali Chaldejczycy i przenieśli wszystką miedź do Babilonu.14 Garnki też miedziane i tace, i widły, i kubki, i motdzierzyki, i wszystkie naczynia miedziane, używane do posługi, pobrali.15 Nadto kadzielnice i czasze; co było złote, złote, a co srebrne, srebrne, pobrał hetman wojska,16 to jest słupy dwa, morze jedno i podstawy, które sprawił Salomon w kościele Pańskim: bez wagi była miedź wszystkiego naczynia17 Osiemnaście łokci wzwyż miał słup jeden, a kapitel miedziany na nim trzy łokcie wzwyż i siatka i granatowe jabłka na kapitelu słupa, wszystko miedziane; podobną ozdobę miał również słup drugi.18 Wziął też hetman wojska Seraja, kapłana pierwszego, i Sofoniasza, kapłana wtórego i trzech oddźwiernych;19 a z miasta rzezańca jednego, który był przełożonym nad mężami wojennymi, i pięciu mężów z tych, którzy stawali przed królem, których znalazł w mieście i Sofera dowódcę wojska, który ćwiczył nowych żołnierzy z ludu ziemi, i sześćdziesięciu mężów z pospolitego ludu, których znaleziono w mieście.20 Zabrawszy ich Nabuzardan, hetman żołnierzów, zawiódł do króla babilońskiego, do Reblaty.21 I pobił ich król babiloński, i zamordował ich w Reblacie, w ziemi Emat; i przeniesiony został Juda z ziemi swej. GODOLIASZ NAMIESTNIKIEM BABILOŃSKIM W JUDEI (25,2226). Godoliasz, ustanowiony namiesmikiem, stara się pozyskać zaufanie ludu dla króla babilońskiego (2224). Zamordowanie Godoliasza, ucieczka ludu do Egiptu (2526).22 Nad ludem zaś, który został w ziemi judzkiej, który zostawił Nabuchodonozor, król babiloński, przełożył Godoliasza, syna Ahikama, syna Safana.23 Gdy wszyscy dowódcy żołnierzy to usłyszeli, wraz z mężami, którzy z nimi byli, to jest, że król babiloński ustanowił Godoliasza, przyszli do Godoliasza do Masfy: Ismahel, syn Nataniasza, i Johanan, syn Kareego, i Saraja, syn Tanehumeta, Netofatczyk, i Jezoniasz, syn Maachatego, oni i towarzysze ich.24 I przysiągł Godoliasz im i towarzyszom ich mówiąc: “Nie bójcie się służyć Chaldejczykom, mieszkajcie w ziemi i służcie królowi babilońskiemu, a będzie wam dobrze.”25 I stało się miesiąca siódmego, przyszedł Ismahel, syn Nataniasza, syna Elisamy, z rodu królewskiego, i dziesięciu mężów z nixn, i zabili Godoliasza, który też umarł; ale i Żydów i Chaldejczyków, którzy z nim byli w Masfie.26 I powstawszy wszystek lud od małego aż do wielkiego i dowódcy żołnierzy poszli do Egiptu bojąc się Chaldejczyków. EWILMERODACH PRZYWRACA JOACHINA DO ŁASKI (25,2730).27 I stało się roku trzydziestego siódmego przeprowadzenia Joachina, króla judzkiego, miesiąca dwunastego, dwudziestego siódmego dnia miesiąca, Ewilmerodach, król babiloński, roku, którego począł królować, podniósł głowę Joachina, króla judzkiego z więzienia.28 I mówił do niego łaskawie, i postawił stolicę jego nad stolicą królów, którzy byli z nim w Babilonie.29 I odmienił szaty jego, które miał w ciemnicy, i jadał chleb zawsze przed obliczem jego po wszystkie dni żywota swego.30 Żywność mu też naznaczył, którą mu też dawano od króla bez przestanku na każdy dzień po wszystkie dni żywota jego.